Những thú chơi tao nhã ngày Tết của người Việt

Xin chữ đầu năm

Dân gian có câu: “Nhất chữ, nhì tranh, tam sành, tứ kiểng” nhằm nhấn mạnh sự trọng chữ nghĩa của người Việt. Do đó, tục xin chữ mang ý nghĩa vô cùng thiêng liêng vì nó đề cao tinh thần hiếu học cũng như gửi gắm bao ước vọng về một năm mới an khang thịnh vượng.

Tục xin chữ đầu năm. Ảnh: sưu tầm.

Không chỉ được thực hiện vào dịp Tết đến xuân sang mà tục lệ này còn có thể tiến hành trước một kỳ thi quan trọng. Người ta cho rằng việc xin được chữ vàng trên giấy đỏ từ ông đồ rồi đem treo ở một nơi trang trọng trong nhà sẽ mang lại may mắn cả năm; đồng thời còn mang ngụ ý người xin chữ cũng xin được cả tài nghệ và đức độ của người thủ bút.

Giờ đây, chữ thư pháp Hán Việt cũng đã được thay thế bằng chữ Quốc ngữ và không khó để bắt gặp những ông đồ trẻ tuổi. Dù không còn cực thịnh như xưa, song việc xin chữ vẫn là một thú vui tao nhã của những người yêu văn hóa truyền thống. Hình ảnh bút nghiên, mực tàu, bức thư pháp và những con chữ rồng bay phượng múa chính là vẻ đẹp đậm chất hoài cổ của mùa Tết.

Chơi tranh

Tương truyền, cư dân Thăng Long xưa là những người tạo ra xu hướng chơi tranh ngày Tết. Lúc bấy giờ, dù giàu hay nghèo, cứ sau ngày 23 tháng Chạp, hầu như gia đình nào cũng sắm sửa một bộ tranh về trang trí cho gian nhà thêm sáng sủa. Những loại tranh dân gian phản ánh đời sống sinh hoạt bình dị hay văn hóa của người Việt như tranh Hàng Trống, tranh Đông Hồ, tranh Kim Hoàng là được ưa chuộng nhất; theo sau là tranh châm biếm, tranh lịch sử, tranh phong cảnh.

Không những mang giá trị thẩm mỹ cao, tranh Tết còn chứa đựng ý nghĩa tâm linh sâu sắc. Ảnh: Minh Anh.

Không những mang giá trị thẩm mỹ cao, tranh Tết còn chứa đựng ý nghĩa tâm linh sâu sắc. Chẳng hạn, tranh Bát Mã Đồ ngụ ý về niềm tin thắng lợi và sự thăng quan tiến chức; tranh Cửu Ngư Quần Hội thể hiện cho tài lộc dồi dào; tranh Sen Hạc nói lên sự trường thọ hay tranh Vinh Hoa Phú Quý thay cho lời chúc tụng về một cuộc sống giàu sang. Vì vậy, những bức tranh ấy vừa tô thắm sắc xuân cho nhà ở, vừa góp phần gìn giữ một nét văn hóa đặc sắc trong ngày Tết cổ truyền.

Ngày nay, tranh Tết đã được biến tấu với nhiều chất liệu đa dạng như đồng, thêu, gốm sứ, chạm khắc gỗ, khảm trai, khảm đá quý. Tuy nhiên, người họa sĩ vẫn bám sát vào đề tài tranh dân gian xưa với mục đích gìn giữ những quan niệm sống hay lời răn dạy về lẽ sống mà cha ông đã truyền tải vào tác phẩm.

Chơi hoa, cây cảnh

Theo quan niệm dân gian, càng nhiều hoa, cây cảnh trong nhà, gia chủ sẽ càng thu hút được nhiều may mắn. Do đó, cứ cận Tết, ai nấy cũng đều đổ ra chợ hoa để ngắm nghía và chọn cho mình một chậu hoa kiểng ưng ý rồi trang hoàng lộng lẫy cho nơi ở.

Thú chơi cây vào dịp Tết của người Việt. Ảnh: sưu tầm.

Bên cạnh những loại hoa truyền thống như mai, đào, quất, cúc vạn thọ, hiện nhà vườn cũng đã cho ra đời nhiều chủng loại phong phú và vẫn chứa đựng ý nghĩa phong thủy thiêng liêng. Tiêu biểu là hoa trạng nguyên - cầu cho thi cử đỗ đạt; hoa thủy tiên - cầu cho vạn sự như ý và thêm tài khí cho gia đình; hoa kim ngân - cầu cho tài lộc đầy ắp; hoa cát tường - cầu cho công việc hanh thông, làm ăn phát đạt.

Đặc biệt, nhiều người gần đây còn rộ xu hướng chơi bonsai. Đây là loại cây có chiều cao khiêm tốn, có thể đặt ở ban công, bàn làm việc hoặc những nơi có diện tích nhỏ. Không những thế, bonsai còn được tạo hình thành nhiều kiểu dáng độc lạ từ cây cổ thụ đến cây ra hoa và được khá nhiều người chơi ưa thích.

Thưởng trà, mứt

Vào ngày Tết, chắc hẳn nhà nào cũng sẽ bày biện một bộ ấm chén trà đẹp mắt, một khay mứt đủ màu sắc và một chậu hoa ngát hương để khiến không gian tâm tình giữa những người thân trong gia đình trở nên ấm cúng hơn. Đây còn là cách người hưởng trà, mứt để hồn mình giao hòa với trời đất ngày xuân.

Tục thưởng trà ngày Tết. Ảnh: sưu tầm.

Trong văn hóa Việt, nghệ thuật thưởng trà thể hiện cho tinh thần hiếu khách của gia chủ nên dĩ nhiên càng phải được nâng niu, chăm sóc qua cách công đoạn sao trà, ướp trà. Mứt khi xưa từng là tinh hoa ẩm thực dâng lên vua, chúa trong cung đình nên cũng được chú trọng không kém trong khâu chế biến. Không chỉ có loại quen thuộc là mứt dừa, món ăn này cũng đã được làm mới với nhiều hương vị như mứt gừng, mứt hạt sen.