Giá gạo châu Á phá đỉnh 15 năm, dự báo tăng thêm 100 USD/tấn
Ông Peter Timmer, Giáo sư danh dự tại Đại học Harvard, người đã nghiên cứu về an ninh lương thực trong nhiều thập kỷ, dự đoán giá gạo có thể tăng thêm 100 USD/tấn trong vòng 6 đến 12 tháng tới trong bối cảnh nguồn cung lương thực đối mặt nhiều rủi ro.
Giá gạo ở châu Á tăng lên mức cao nhất kể từ năm 2008.
Giá gạo tăng phi mã
Theo Hiệp hội Các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan, giá gạo trắng Thái Lan 5% tấm, giá gạo tiêu chuẩn của châu Á, tăng lên 648 USD/tấn trong tuần này, ghi nhận mức cao nhất kể từ tháng 10/2008. So với một tháng trước, giá đã tăng 20% và tăng 50% từ đầu năm.
Ông Joseph Glauber, thành viên cao cấp tại Viện Nghiên cứu Chính sách Lương thực Quốc tế ở Washington, cho biết: “Giá gạo cao hơn sẽ góp phần gây ra lạm phát lương thực, đặc biệt là đối với các hộ gia đình nghèo ở các quốc gia tiêu thụ gạo lớn ở châu Á”.
Gạo đóng góp tới 60% tổng lượng calo cho người dân ở các vùng của Đông Nam Á và Châu Phi, và con số này tăng lên 70% ở các quốc gia như Bangladesh.
Còn theo ông Timmer, người đã làm việc với các chính phủ châu Á về phản ứng chính sách của họ trước bối cảnh thị trường lương thực biến động, câu hỏi lớn được đặt ra là liệu việc tăng giá sẽ diễn ra từ từ, giúp người tiêu dùng có thời gian điều chỉnh mà không hoảng sợ hay sẽ tăng đột biến lên 1.000 USD/tấn hoặc cao hơn hay không.
Theo số liệu từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, xuất khẩu gạo 7 tháng đầu năm 2023 của Việt Nam đạt 4,84 triệu tấn, mang về 2,58 tỷ USD, tăng 29,6% so với cùng kỳ năm ngoái.
Trong những ngày cuối tháng 7, đầu tháng 8/2023, giá gạo 5% tấm xuất khẩu của Việt Nam tăng vọt từ mức 515 - 525 USD/tấn lên 593 USD/tấn; gạo 25% tấm đạt 572 USD/tấn.
Đây là mặt bằng giá xuất khẩu cao nhất trong vòng 12 năm trở lại đây của ngành gạo Việt Nam, nhờ nhu cầu trên thế giới tăng cao, trong khi nguồn cung tại các nước xuất khẩu gạo lớn bị thu hẹp.
Nguy cơ khủng hoảng lương thực
Đợt tăng giá mới nhất làm gia tăng căng thẳng đối với thị trường thực phẩm toàn cầu. Theo Bloomberg, lo ngại về nguồn cung toàn cầu thắt chặt hơn đang làm gia tăng rủi ro về làn sóng bảo hộ thương mại mới khi các chính phủ tìm cách đảm bảo dự trữ lương thực dồi dào. Sự quay trở lại của kiểu thời tiết El Nino đang làm trầm trọng thêm những lo ngại đó.
Hầu hết gạo trên thế giới được trồng và tiêu thụ ở châu Á, nơi người nông dân đang phải vật lộn với nắng nóng và hạn hán. Thái Lan, nước xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới, đang khuyến khích nông dân chuyển sang các loại cây trồng cần ít nước hơn trong bối cảnh thời tiết năm sau được dự báo khô hạn vì El Nino.
Lượng mưa tích lũy ở khu vực trồng trọt chính ở miền Trung nước này thấp hơn 40% mức bình thường và động thái hạn chế trồng trọt là để tiết kiệm nước cho các hộ gia đình. Chính phủ Thái Lan trước đó đã yêu cầu người nông dân chỉ thu hoạch một vụ trong năm nay.
Ông Chua Hak Bin, nhà kinh tế cấp cao của Tập đoàn Ngân hàng Đầu tư Maybank tại Singapore, cho biết rủi ro lớn nhất là liệu El Nino và biến đổi khí hậu có làm gián đoạn sản xuất nông nghiệp và đẩy lạm phát lương thực nói chung lên cao hơn hay không.
“Điều này có thể kích hoạt nhiều chính sách bảo hộ hơn, bao gồm kiểm soát xuất khẩu, có thể làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu lương thực toàn cầu và áp lực giá cả. Các nền kinh tế thị trường mới nổi dễ bị tổn thương hơn trước những cú sốc giá lương thực như vậy”, ông Hak Bin cho hay
Tháng trước, Ấn Độ ra quyết định cấm xuất khẩu tất cả các loại gạo tẻ thường, trừ gạo Basmati (một loại gạo phổ biến tại Nam Á).
Ấn Độ hiện chiếm hơn 40% thị phần gạo toàn cầu. Do đó, việc nước này ngưng xuất khẩu gạo khiến thị trường thế giới chao đảo vì đột nhiên bị thiếu hụt nguồn cung đến gần phân nửa.
