Ấn Độ có thể trở thành công xưởng lớn nhất thế giới?

Cơ hội “trong chớp mắt”

Công ty JLK Automation ở Singapore chuyên sản xuất thiết bị kiểm tra điện tử đã thành lập một cơ sở sản xuất mới ở bang Tamil của Ấn Độ vào năm 2023. Đây là nhà máy đầu tiên của JLK bên ngoài Trung Quốc. Công ty sẽ tuyển dụng khoảng 80 người ở Tamil, chỉ bằng một phần nhỏ trong số 600 người làm việc tại 3 nhà máy của họ ở Trung Quốc. Tuy nhiên, giám đốc điều hành của JLK, Eugene Tan, cho biết công ty sẽ mở rộng dần dần “khi môi trường công nghiệp của Ấn Độ trở nên hiệu quả hơn”.

Foxconn đặt nhà máy sản xuất Iphone 15 ở Ấn Độ. Nguồn: news9plus

JLK là một phần trong làn sóng mới của các nhà sản xuất điện thoại, pin, tua-bin gió, đồ chơi và giày dép đa quốc gia đổ xô đến Ấn Độ khi các công ty xem xét chiến lược “Trung Quốc+1” - chiến lược nhằm tìm kiếm một phương án dự phòng nhằm giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc sau giai đoạn bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi các biện pháp đóng cửa của Bắc Kinh trong đại dịch Covid-19 dẫn đến gián đoạn chuỗi cung ứng. Đa dạng hóa cũng là một biện pháp phòng ngừa những bất ổn địa chính trị do căng thẳng Mỹ - Trung gây ra.

Cuộc cạnh tranh toàn cầu nhằm tìm kiếm các trung tâm sản xuất mới diễn ra vào thời điểm quan trọng đối với Ấn Độ - quốc gia vừa soán ngôi Trung Quốc để trở thành nước đông dân nhất thế giới vào tháng 4.2023. Hơn 65% dân số Ấn Độ, tương đương 808 triệu người, ở độ tuổi lao động dưới 35 tuổi. Mức nhân công của Ấn Độ cũng thấp hơn rất nhiều khi mức lương của họ chỉ bằng 1/5 đến 1/3 mức lương hàng ngày của công nhân Trung Quốc hiện nay.

Chủ tịch Ngân hàng Thế giới Ajay Banga gọi thời điểm này là “cơ hội trong chớp mắt” của Ấn Độ, nghĩa là chỉ kéo dài trong thời gian rất ngắn từ 3 - 4 năm trước khi các chuỗi cung ứng thay thế được thiết lập. Một số nhà kinh tế ước tính cánh cửa sẽ mở ra tới 10 năm.

Tiềm năng và thế mạnh

Thủ tướng Narendra Modi năm 2014 đã phát động chiến dịch “Sản xuất tại Ấn Độ” (Make In India) để thúc đẩy sản xuất trong nước. Tuy nhiên, mục tiêu đầy tham vọng là đẩy tỷ trọng ngành sản xuất lên 25% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) vào năm 2022 đã không được đáp ứng và thời hạn hiện nay là năm 2025. Theo chính phủ, ngành sản xuất hiện chiếm 17% GDP.

Tuy nhiên, thực tế là ngành sản xuất của Ấn Độ đang phát triển khá mạnh, với xuất khẩu đạt kỷ lục 447,46 tỷ USD trong năm tài chính 2022 - 2023, từ mức 422 tỷ USD của năm trước.

Các nhà sản xuất lớn như Foxconn và gần đây nhất là nhà sản xuất chất bán dẫn Micron Technology của Mỹ đã lần đầu tiên chuyển sang sản xuất tại Ấn Độ vào năm 2022 và 2023, và sau đó các nhà sản xuất linh kiện đáng tin cậy của họ cũng đang đi theo.

Nhà sản xuất máy bay Boeing của Mỹ đã mở trung tâm kỹ thuật lớn nhất bên ngoài Hoa Kỳ tại trung tâm công nghệ Bengaluru ở miền nam Ấn Độ, trong khi GE Aerospace đang sản xuất nhiều bộ phận máy bay hơn trong nước để xuất khẩu.

Đối thủ của Tesla là VinFast đến từ Việt Nam đang khai trương nhà máy sản xuất xe điện trị giá 500 triệu USD ở Tamil Nadu.

Mục tiêu cho sản xuất điện tử

Quy mô ngành sản xuất điện tử của Ấn Độ đã tăng 2,4 lần, từ 30 tỷ USD năm 2014 lên 101,9 tỷ USD vào năm 2022. Mục tiêu là 300 tỷ USD vào năm 2026.

Khi các nhà sản xuất điện tử giá trị cao khám phá các nước đang phát triển như Việt Nam, Thái Lan và Mexico, chính phủ Modi đang thu hút các công ty đa quốc gia bằng các khoản trợ cấp và ưu đãi thuế hào phóng hơn bao giờ hết. Các ưu đãi liên kết sản xuất dành cho các nhà sản xuất điện thoại di động và điện tử quy mô lớn vào đầu năm 2020 đã thu hút sự chú ý của các chuyên gia điện thoại gần như ngay lập tức.

Thế giới đặc biệt chú ý đến việc Apple chuyển một số cơ sở sản xuất iPhone từ Trung Quốc sang Ấn Độ. Kể từ năm 2022, iPhone 14 và 15 đã được sản xuất tại Ấn Độ. Samsung, hoạt động tại Ấn Độ từ năm 1996, cũng đã mở rộng sản xuất điện thoại ở Noida, Uttar Pradesh. Do đó, vào năm 2023, Ấn Độ đã sản xuất được hai tỷ thiết bị, trở thành quốc gia sản xuất điện thoại di động lớn thứ hai sau Trung Quốc. Xuất khẩu điện tử tăng từ 8,4 tỷ USD năm 2018 - 2019 lên 22,7 tỷ USD năm 2022 - 2023. Hơn một nửa mức tăng đó đến từ xuất khẩu điện thoại di động.

Thúc đẩy sản xuất chip bán dẫn

Cú hích tiếp theo trong chuỗi điện tử là sản xuất chip bán dẫn, được thúc đẩy bởi sự gia nhập của Micron, công ty đang chuẩn bị xây dựng một nhà máy tại Khu công nghiệp Sanand ở Gujarat. Chính phủ liên bang Ấn Độ đã phê duyệt dự án của Micron vào tháng 6.2023 và trong vòng một tuần, một thỏa thuận đã được ký kết giữa công ty và chính quyền bang.

Vào ngày 23.9.2023, nhà máy trị giá 2,7 tỷ USD này đã được khởi công xây dựng. Giai đoạn đầu tiên của nhà máy sẽ sẵn sàng vào đầu năm 2025. Nhà máy sẽ lắp ráp và thử nghiệm các con chip thành phẩm để sử dụng trong các thiết bị điện tử. Dự kiến, nhà máy sẽ tạo ra 15.000 việc làm và 200 nhân viên ban đầu đang được đào tạo tại Malaysia.

Phó chủ tịch cấp cao về lắp ráp và thử nghiệm toàn cầu của Micron Gursharan Singh cho biết “sự dồi dào về tài năng kỹ thuật có tay nghề cao ở Ấn Độ sẽ cho phép chúng tôi mở rộng quy mô hoạt động của mình một cách nhanh chóng”. Các nhà chức trách kỳ vọng sự gia nhập của Micron sẽ có tác động ở cấp số nhân.

Ấn Độ có thể trở thành nhà sản xuất hàng đầu?

Quỹ đạo tăng trưởng của Ấn Độ khá đặc thù. Không giống như nền kinh tế Trung Quốc và phương Tây, vốn được xây dựng dựa trên công nghiệp hóa, sự trỗi dậy của Ấn Độ được dẫn dắt bởi lĩnh vực dịch vụ, một phần nhờ vào năng lực công nghệ thông tin của nước này. Giai đoạn 2022 - 2023, dịch vụ đóng góp 53% GDP.

Do sản xuất chỉ được thúc đẩy trong những năm gần đây, các chuyên gia cho rằng Ấn Độ sẽ phải vạch ra lộ trình riêng cho mình mới có thể có chỗ đứng thực sự.

Nhà kinh tế Arvind Subramanian, cựu cố vấn kinh tế trưởng của chính phủ Ấn Độ, tin rằng Ấn Độ nên tập trung vào một hoặc hai lĩnh vực. “Tôi không phản đối Ấn Độ bắt đầu sản xuất bằng việc lắp ráp, bởi vì việc đó đang mang lại việc làm, trước khi chúng ta chuyển sang các khu vực tiên tiến hơn”. Nhưng ông cảnh báo rằng “trong tương lai, ngay cả những hoạt động sử dụng nhiều lao động này cũng sẽ trở nên ít thâm dụng hơn do tự động hóa”. Nâng cấp sản xuất là điều rất quan trọng để Ấn Độ duy trì mức tăng trưởng cao, giảm mức nghèo đói và cung cấp việc làm có ý nghĩa cho dân số trẻ.

Các chuyên gia và nhà công nghiệp đều cho rằng mặc dù Ấn Độ có tiềm năng lớn nhưng quốc gia này vẫn còn chặng đường dài để thách thức Trung Quốc, quốc gia chiếm 31% thị phần sản xuất toàn cầu so với 3,1% của Ấn Độ.

Ấn Độ có 246.504 nhà máy và hơn 3.800 khu công nghiệp, thuê 35,6 triệu công nhân. Trong khi con số này của Trung Quốc là 2,8 triệu nhà máy, hơn 20.000 khu công nghiệp và 83 triệu công nhân.

Chính sách thảm đỏ có khỏa lấp được tình trạng quan liêu?

Các nhà đầu tư nói với The Straits Times rằng họ bị thu hút đến Ấn Độ bởi những khoản trợ cấp nhiệt tình của chính phủ, thị trường nội địa rộng lớn, hiệu quả về chi phí và sự dồi dào của cả lao động có tay nghề thấp và kỹ sư chuyên môn. Tuy nhiên, họ cũng chỉ ra cơ sở hạ tầng chưa đầy đủ và bộ máy quan liêu trì trệ.

Ấn Độ đang nỗ lực để khắc phục những khoảng trống này, bao gồm hệ thống một cửa để giúp các doanh nghiệp thông quan nhanh hơn trong bối cảnh đầu tư tăng gấp đôi vào đường cao tốc và bến cảng.

Nhưng quá trình chuyển đổi diễn ra khá chậm chạp. Ông Ajit Shah, chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp Sanand, lưu ý: “Đúng là Ấn Độ đang thúc đẩy giải pháp một cửa, nhưng lại có nhiều cánh cửa đằng sau nó”.

Một nguyên nhân khác là năng suất của công nhân Ấn Độ tương đối thấp. Mặc dù mức lương ở Ấn Độ chỉ bằng 1/3 so với ở Trung Quốc, nhưng hiệu quả làm việc thấp hơn gần như đã làm mất đi hiệu suất làm việc của công nhân.

Quốc Đạt (Theo The Straits Times)