Xe ôm – ngày ấy bây giờ

Ngậm ngùi… trước đội quân áo xanh

Hơn 20 năm tuổi nghề xe ôm của ông Tài (65 tuổi, Gò Vấp) đang có nguy cơ bị “nghỉ hưu” khi đội quân “áo xanh” (xanh dương của Uber và xanh lá của Grab) như cách nói của ông ngày càng tràn chiếm lòng đường. Theo lời ông Tài, trước đây, nếu siêng chạy kiếm được 200.000 – 300.000 đồng/ngày. “Còn giờ đây, siêng cỡ nào cũng chỉ được 150.000 đông/ngày, vì không chịu nổi áp lực từ những tài xế trẻ chạy cho Uber và Grab”, ông Tài than vãn. Giờ đây, thay vì long dong ngoài đường đón khách, ông Tài tìm những mối quan hệ trong xóm để chở trẻ đi học, tính phí theo tháng, mỗi đứa 500.000 đồng/tháng.

GrabBike đã gần như chiếm lĩnh đường phố Sài Gòn.

Ông Toàn, một tài xế xe ôm thường đậu xe ở khu vực viện Pasteur (quận 3, TP.HCM), xác nhận, những tài xế xe ôm kiểu cũ như ông “ngày càng khó sống”, nhưng ông không muốn xin chạy cho Grab chỉ vì không muốn ràng buộc cũng như không muốn phụ thuộc vào cái “áp” (app), vì nó quá phức tạp với những người đã già như ông. “Chạy xe ôm trên 20 năm nên tui có nhiều khách hàng mối. Tui chở họ khi họ chưa quá già cho đến khi cả tui và họ đã ngấp nghé tuổi 70. Họ cần gì, cứ ới một tiếng là tui chở liền”, ông Toàn kể.

Những người xe ôm cũ như ông Tài, ông Toàn… giờ không còn nhiều nữa.

Bước chuyển trung gian thất bại

Gọi xe ôm qua tổng đài được xem là bước nối tiếp từ xe ôm kiểu cũ sang xe ôm kiểu mới của những ứng dụng, phần mềm. Dù còn tồn tại cho đến nay nhưng kiểu gọi xe ôm qua tổng đài cũng khó phát triển, vì tính chất “nửa nạc nửa mỡ” của giải pháp này.

Thiên Khách là dịch vụ gọi xe ôm qua tổng đài, như cách mà nhiều người quen gọi cho dịch vụ taxi. Theo lời nhân viên tổng đài của Thiên Khách, nếu có nhu cầu sử dụng dịch vụ, khách chỉ cần báo điểm đón và điểm đến, sau đó Thiên Khách sẽ tính cước bằng đồng hồ riêng, được gắn lên chiếc xe ôm. Hiện nay, Thiên Khách áp dụng mức cước: 3km đầu là 20.000 đồng; từ km thứ 4 đến km thứ 20, giá cước là 6.000 đồng/km; từ km 21 – 40 là 5.000 đồng/km… Nếu khách hàng sử dụng dịch vụ chở hàng của Thiên Khách, nếu hàng cồng kềnh mức phụ thu tăng 20% so với mức cước chở khách. Hiện dịch vụ này có hai điểm giao dịch, tại phường Hiệp Thành, quận 12 và phường 1, quận 10 (TP.HCM). Ra đời vào tháng 1.2013, đây là dịch vụ gọi xe ôm qua tổng đài và có đồng hồ tính cước đầu tiên tại Việt Nam.

Thời của công nghệ 4.0

Hai năm trước, khi Grab xuất hiện tại Việt Nam, cũng là lúc dịch vụ xe ôm kiểu mới bắt đầu hình thành với số lượng ước chừng vài chục tài xế tham gia mẫu. Nhưng hiện nay, dịch vụ xe ôm bằng “app” đang thu hút nhiều đối tượng tham gia, từ lái xe ôm chuyên nghiệp cho đến những người rảnh rỗi những khoảng thời gian cố định trong ngày.

Grab Việt Nam và Uber từ chối công bố con số tài xế đang tham gia dịch vụ xe ôm. Nhưng theo nhiều tài xế đang chạy GrabBike, con số thành viên có thể đã lên tới vài chục ngàn! “Trừ số 5 đầu, những con số còn lại trong ID (tài khoản) của những thành viên mới đã trên con số 20.000”, Lộc, một tài xế GrabBike Premium cho biết. Cũng theo lời Lộc, việc tham gia dịch vụ GrabBike khá dễ, chỉ cần nộp một số giấy tờ cần thiết, kiểm tra xe (tùy theo chất lượng xe được tham gia GrabBike thường hay Grab Bike cao cấp – Premium), tiếp theo là đóng “hụi chết” cho Grab (khoản tiền được trừ dần sau mỗi cuốc xe), cuối cùng là tham gia khóa huấn luyện về những nguyên tắc ứng xử với khách hàng, nguyên tắc lái xe an toàn… trong thời gian một ngày.

Có sự góp mặt của Uber Moto, cộng với sự gia tăng thành viên của GrabBike mà thu nhập của những tài xế xe ôm kiểu mới ngày càng giảm dần. Trọng Phú, tham gia GrabBike được sáu tháng cho biết, những ngày đầu tiên, mỗi đêm (chạy từ 17 – 22 giờ) chạy được 200.000 đồng, trừ xăng xe và 15% phí cho Grab, phần còn lại khoảng 120.000 đồng, chưa kể tiền cho thêm của khách. “Cộng với tiền lương của thợ hàn, khoảng 5 triệu đồng/tháng, là sống ngon lành. Nhưng càng về sau, thu nhập từ GrabBike ngày càng giảm. Có đêm chỉ kiếm được 50.000 đồng, sau khi trừ hết chi phí”, Phú kể.

Nhiều tài xế GrabBike nói rằng, thời gian đầu, họ còn bị “ăn hiếp” vì lực lượng còn ít. Nay đã yên tâm hơn vì bất kỳ ở đâu cũng thấy đồng phục áo xanh, mũ xanh tràn ngập đường phố. Thậm chí có tài xế GrabBike còn chủ động “gây hấn” với tài xế xe ôm kiểu cũ! Nhưng không ít lần, tài xế GrabBike, Uber Moto bị rượt có khói ở ngã tư An Sương…

Theo bà Nguyễn Thu An, giám đốc truyền thông của GrabBike Việt Nam, nhiều “đối tác” (chữ dùng của Grab Việt Nam khi nói về tài xế tham gia dịch vụ) của GrabBike lớn tuổi, chưa được tiếp cận về công nghệ, khả năng tiếp thu các thông tin, kiến thức mới về kỹ năng phục vụ khách hàng, kỹ năng lái xe an toàn, văn hóa GrabBike... hạn chế nên công việc huấn luyện đối tác của Grab rất khó khăn. Cũng theo vị giám đốc truyền thông, Grab còn thường xuyên tổ chức những buổi huấn luyện lại cho “những đối tác vi phạm với mức độ nhẹ”.

Không nghĩ rằng một ngày nào đó công nghệ sẽ can thiệp vào nghề xe ôm. Vậy mà… Chưa biết tương lai sẽ ra sao, chỉ thấy trước mắt, ứng dụng xe ôm đã can thiệp và thay đổi bao nhiêu thân phận. Phần đông có thêm việc làm. Khách hàng chi ít tiền hơn. Riêng một số ít tài xế xe ôm kiểu cũ ngậm ngùi…

Theo Hoàng Triều (Thế Giới Tiếp Thị)