Vì sao học sinh là mục tiêu của những kẻ bắt cóc ở Nigeria?

Bà Patience Ozokwor, hay còn gọi là Mama G, cầu xin thả hơn 200 nữ sinh Chibok bị bắt cóc ở Lagos vào ngày 29/5/2014. Ảnh: Pius Utomi Ekpei/AFP/Getty Images

Nạn bắt cóc học sinh trở thành cơn ác mộng của các bậc phụ huynh Nigeria

Tại Nigeria, tình trạng nhóm tội phạm có vũ trang tấn công trường học, bắt cóc học sinh và giáo viên đã trở thành cơn ác mộng tồi tệ nhất đối với bậc phụ huynh của đất nước này.

Ở một số vùng của Nigeria, kịch bản bắt cóc học sinh đã trở nên quá phổ biến trong 10 năm qua. Vụ việc nổi tiếng nhất là vụ bắt cóc 276 học sinh của một trường nữ sinh ở làng Chibok, phía Đông Bắc bang Borno, Nigeria vào năm 2014. Vụ bắt cóc này sau đó đã tạo nên làn sóng phẫn nộ trên toàn cầu và một chiến dịch giải cứu các nữ sinh đã được mở ra.

Tuy nhiên, đó không phải là lần cuối cùng. Gần đây nhất, ngày 7/3/2023, các tay súng đã tấn công vào khu vực chính quyền địa phương Chikun của bang Kaduna ở phía Tây Bắc Nigeria. Nhóm tội phạm này đã bắt cóc khoảng 286 học sinh và giáo viên tại Trường Tiểu học và Trung học LEA Kuriga.

Ngày 24/3, chính quyền bang Kaduna thông báo đã giải cứu được 137 học sinh và nhân viên trường học.

Trước vấn nạn này, The Conversation đã thực hiện một cuộc nghiên cứu dựa trên 52 vụ tấn công từ năm 2013 đến tháng 5/2023, trong đó phân tích vì sao nhóm tội phạm bắt cóc lại có động cơ nhắm vào các trường học ở Tây Bắc Nigeria.

Phụ huynh chờ đợi tin tức về học sinh của Trường Tiểu học và Trung học LEA bị bắt cóc ở Kuriga, Kaduna, Nigeria, vào ngày 9/3/2024. Ảnh: AP

Tại sao trường học và học sinh là mục tiêu của kẻ bắt cóc tại Nigeria?

Thực hiện nghiên cứu ở các bang Zamfara, Sokoto, Niger, Kebbi, Katsina và Kaduna từ ngày 9/2 đến ngày 16/9/2023 cùng với việc phỏng vấn các giáo viên, cán bộ giáo dục, người dân, nạn nhân, kẻ bắt cóc và những người đào thoát khỏi bọn cướp, theo The Conversation, 3 lý do chính khiến trường học và học sinh trở thành mục tiêu của kẻ bắt cóc tại Nigeria là: thất bại trong quản trị, vùng rừng rộng lớn và sự dễ bị tổn thương của trẻ em.

Thất bại trong quản trị: Việc các tay súng thường lên kế hoạch tấn công vào các trường học, sau đó bắt cóc học sinh cần được xem xét và phân tích trong bối cảnh thất bại của việc quản trị và sự hiện diện ngày càng giảm của chính phủ Nigeria. Bởi điều này đã tạo điều kiện cho sự gia tăng bạo lực, chống lại dân thường nói chung của nhóm tội phạm có vũ trang.

Ở các làng quê và thị trấn xa xôi, các nhân viên an ninh nhà nước hầu như không tồn tại và việc giám sát vẫn còn rất kém. Một số quan chức an ninh trả lời phỏng vấn xác nhận rằng, tình hình đã trở nên xấu đi do sự sơ suất của chính phủ. Các trường học ở hầu hết các cộng đồng đều không được bảo vệ.

Vùng rừng rộng lớn: Trường học ở phía Tây Bắc Nigeria sẽ dễ bị những kẻ bắt cóc tấn công hơn. Bởi nơi đây có những cánh rừng rộng lớn đã trở thành nơi trú ẩn an toàn cho các nhóm tội phạm có vũ trang.

Hầu hết các trường học ở Nigeria đều nằm ở ngoại ô các ngôi làng và ở những vùng rừng hẻo lánh, nơi bọn cướp hoạt động tự do. Sau khi bắt cóc học sinh, những tay súng sẽ giam giữ học sinh trong khu rừng gần đó.

Tính dễ bị tổn thương của trẻ em: Sự non nớt về thể chất và tinh thần, khả năng hạn chế và sự phụ thuộc vào người lớn khiến học sinh thuộc nhóm đối tượng dễ bị tổn thương. Lợi dụng điều này, nhóm tội phạm có vũ trang thường lên kế hoạch bắt cóc trẻ em để tống tiền.

Đồng thời, chúng cũng thực hiện các cuộc tấn công hàng loạt và bắt cóc học sinh để tạo ra bầu không khí sợ hãi và lan rộng trên khắp đất nước. Vụ bắt cóc quy mô lớn đã thu hút sự chú ý đáng kể của giới truyền thông, cho rằng chính phủ là người bất lực và khuyến khích những kẻ bắt cóc táo bạo.

Các khu rừng và các không gian không được kiểm soát khác - nơi nhóm tội phạm có vũ trang dùng làm nơi trú ẩn phải được đảm bảo an ninh để giảm thiểu vấn nạn bắt cóc học sinh ở Nigeria. Ảnh: Sunday Alamba/AP

Tác động tiêu cực của nạn cướp bóc đối với giáo dục Nigeria

Các cuộc tấn công và bắt cóc đòi tiền chuộc của nhóm tội phạm có vũ trang ảnh hưởng đến học sinh cũng như việc học tập của họ như sau: thiệt hại tính mạng, sự sợ hãi và bạo lực tình dục ngày càng tăng, buộc học sinh phải di dời dẫn đến giảm tỷ lệ nhập học.

Thiệt hại về tính mạng: Nghiên cứu cho thấy các cuộc tấn công vào trường học và bắt cóc học sinh ở Nigeria bắt đầu gia tăng từ năm 2020. Trước đó, từ năm 2013-2019, các vụ tấn công diễn ra không liên tục. Kể từ năm 2021, số vụ tấn công vào các cơ sở giáo dục đã tăng lên 25 vụ và có 25 trường hợp tử vong.

Năm 2022, có 15 vụ tấn công trường học được báo cáo, trong đó có 3 trường hợp tử vong. Mục tiêu của nhóm bắt cóc vẫn là thu lợi bất chính từ việc bắt cóc và không nhất thiết là giết hại nạn nhân. Đó là lý do tại sao tỷ lệ tai nạn thường cao hơn tỷ lệ tử vong. Từ năm 2013 đến ngày 19/5/2023 có tổng cộng 51 người đã thiệt mạng do các cuộc tấn công nhằm vào trường học và học sinh.

Sự sợ hãi và bạo lực tình dục: Nữ sinh đang trở thành nạn nhân của những kẻ bắt cóc. Sau khi bị bắt cóc, chúng cưỡng hiếp các cô gái. Kết quả là những nữ sinh này phải chịu tổn hại trực tiếp về thể chất, chấn thương và bị xã hội tẩy chay. Thậm chí một số người sau đó không được tiếp cận với các dịch vụ chăm sóc sức khỏe.

Buộc phải di dời và giảm tỷ lệ nhập học ở trường: Tình trạng bắt cóc vẫn diễn ra đã gây ra những lo ngại rất nghiêm trọng đối với hầu hết người dân ở vùng Tây Bắc Nigeria. Hàng năm, các trường học có hàng trăm học sinh bỏ học vì lo sợ. Điều này đã làm tăng số lượng trẻ em thất học trong các cộng đồng đó.

Ngoài ra, một số học sinh bị buộc phải di dời đến Kaduna, Zaria, Kano, Sokoto và các thành phố khác. Họ trở thành những đứa trẻ vô gia cư sống trong không gian công cộng. Không có sự quản lý của nhà trường, các em có thể trở thành "con mồi" cho các nhóm cực đoan bạo lực và các băng nhóm tội phạm, tạo ra một thách thức an ninh khác trong những năm tới.

Biện pháp phòng, chống tấn công trường học và bắt cóc trẻ em ở Nigeria

Để giải quyết những thách thức của các cuộc tấn công nhằm vào trường học và học sinh cần có ít nhất ba chiến lược: cải cách lĩnh vực an ninh, sáng kiến trường học an toàn, hỗ trợ xã hội và cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe cho nạn nhân.

Các khu rừng và các không gian không được kiểm soát khác - nơi nhóm tội phạm có vũ trang dùng làm nơi trú ẩn phải được đảm bảo an ninh - đây sẽ là một phần trong giải pháp tổng thể mà chính phủ Nigeria có thể tìm ra bằng cách hợp tác với các cộng đồng bị ảnh hưởng.

Chính phủ có thể khôi phục chương trình Sáng kiến Trường học An toàn từng được phát động vào năm 2021 để xây dựng lại và phục hồi một môi trường học tập thuận lợi. Sáng kiến này đã được thực hiện từ năm 2014-2018, song thất bại do sự phân công nhiệm vụ chưa chính xác. Bởi đáng ra, Bộ Giáo dục Nigeria mới là cơ quan lãnh đạo chương trình chứ không phải Bộ Tài chính Nigeria.

Mặt khác, để Sáng kiến Trường học An toàn thực sự hiệu quả, cộng đồng phải là trung tâm thực hiện sáng kiến. Bởi họ là những người sở hữu kiến thức vô giá và nhận thức tình huống về động cơ gây bất an trong khu vực sinh sống của mình.

Cuối cùng, các tiểu bang phải cập nhật cách tiếp cận hiện tại để chống lại nhóm tội phạm có vũ trang, bao gồm các phương pháp phòng ngừa trị liệu tâm lý và hỗ trợ chăm sóc sức khỏe ban đầu cho những nữ sinh đã trở thành nạn nhân.

Nguồn: The Conversation

Lam Linh