Vì sao DN Việt khó tiếp cận thị trường ASEAN?

Đây là nhận xét của ông Tạ Hoàng Linh, Phó Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) tại hội thảo “Nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu sang thị trường các nước ASEAN” do Cục Xúc tiến thương mại phối hợp với Vụ châu Á-Thái Bình Dương (Bộ Công Thương) tổ chức sáng 2/11.

Có thể thấy, Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC) thành lập năm 2015 được kỳ vọng sẽ tạo ra “cú hích” về giao thương, thương mại của Việt Nam với thị trường có quy mô dân số với trên 600 triệu dân của 10 nước ASEAN và tổng GDP hàng năm khoảng 2.000 tỷ USD. Nhưng sự kỳ vọng này đã không được như mong muốn khi việc tiếp cận với thị trường ASEAN vẫn đang là bài toán khó mà nhiều DN gặp phải trong thời gian qua. Nguyên nhân chính của tình trạng này được cho là do DN Việt đang thiếu, “đói” thông tin về thị trường.

Tổng Công ty Thiết bị điện Đông Anh tiếp xúc thị trường Lào 3 năm nay nhưng hiệu quả đạt được không như kỳ vọng. Mặc dù đã xuất khẩu được những đơn hàng 1,5 triệu USD song DN phải cạnh tranh gay gắt với các DN Thái Lan. Chính vì thế, DN này không thể là nguồn cung cấp thường xuyên cho khách hàng tại Lào mà chỉ có thể “thế chân” DN Thái Lan khi thiết bị của họ có vấn đề.

“Nếu cạnh tranh được tại thị trường Lào thì mỗi năm có thể thu được cả nghìn tỷ đồng. Đối với chúng tôi, đây là con số rất lớn”, ông Phạm Minh Hoàng, cán bộ phụ trách xuất nhập khẩu Tổng Công ty Thiết bị điện Đông Anh cho biết.

Đây là thị trường duy nhất mà DN này có thể tiếp cận trong khối các nước ASEAN. Thị trường Campuchia, DN đã tiếp cận nhưng qua trung gian nên chưa hiệu quả. Thị trường Myanmar, Philippines, dù đã cố gắng nhưng “lực bất tòng tâm”.

Còn với Công ty TNHH Benew (chuyên sản xuất hàng may mặc), tình hình còn xấu hơn. Cho đến thời điểm hiện tại, bà Nguyễn Thị Hải Yến, Giám đốc Công ty cho biết: “Chúng tôi chưa xuất khẩu sang nước nào trong ASEAN, tất cả mọi thứ mới chỉ đang trong quá trình tìm hiểu”. Nguyên nhân được bà Yến đưa ra là do hàng hóa giữa Việt Nam và các nước ASEAN có sự tương đồng nên khó xuất khẩu, nhất là hàng dệt may.

Ông Hoàng cho biết thêm, khi xúc tiến thương mại tại thị trường Lào, DN có nhận được sự hỗ trợ từ phía cơ quan thương vụ trong việc cung cấp thông tin nhưng lại không được gặp bất kỳ DN đối tác nào. Sau đó, cơ quan thương vụ có thu thập thông tin gửi DN song cũng chỉ là thông tin chung chung.

“Những thông tin này không phải là thứ DN cần. Điều DN cần là nắm được thị trường có nhu cầu không, ai đang cần nhập khẩu mặt hàng này. Chúng tôi đang ở trong tình trạng không biết mình có đáp ứng được yêu cầu hay không. Trong khu vực Đông Nam Á, chúng tôi hiện mạnh nhất về điện nhưng với tình hình hiện nay thì DN không có cơ hội cạnh tranh, không tiếp cận được với thị trường, không có thông tin về thị trường”, ông Phạm Minh Hoàng cho hay.

Tăng cường cung cấp thông tin DN cần

Trên thực tế, với bất kỳ DN nào, thông tin trong hoạt động giao thương là vô cùng quan trọng. Mù mờ thông tin đang khiến cho DN mắc kẹt trong tình thế “mò kim đáy bể”.

Bà Nguyễn Thị Hải Yến cho rằng, thiết nghĩ, các cuộc hội thảo cung cấp thông tin thị trường, tiềm năng xuất khẩu sang các nước ASEAN nói riêng, rộng hơn là các thị trường khác vẫn cần được tổ chức. Thế nhưng, các cuộc hội thảo, giao thương này phải tập trung vào “đơn đặt hàng”, nguyện vọng của DN thì sẽ tốt hơn nhiều.

Ông Đỗ Quốc Hưng, Phó Vụ trưởng Vụ châu Á-Thái Bình Dương (Bộ Công Thương), thừa nhận hội nhập Cộng đồng Kinh tế ASEAN cũng đồng nghĩa với việc mở cửa cho hàng hóa khu vực này tràn vào nội địa. Do đó, hàng hóa của Việt Nam sẽ phải cạnh tranh gay gắt với hàng hóa của ASEAN và ngược lại, hàng hóa xuất khẩu của ta cũng gặp nhiều áp lực. Không chỉ vậy, sẽ có rất nhiều hàng rào kỹ thuật tạo nên rào cản với hàng hóa Việt Nam khi xuất khẩu.

Chính vì vậy, ông Đỗ Quốc Hưng cho rằng, để nâng cao năng lực cạnh tranh, tận dụng cơ hội xuất khẩu vào thị trường ASEAN, các DN phải đổi mới công nghệ, nâng cao chất lượng sản phẩm và tỷ lệ nội địa hóa.

Về vấn đề thông tin thị trường, ông Hưng cho biết, Bộ Công Thương sẽ cùng Cục Xúc tiến thương mại tăng cường hoạt động của các thương vụ tại nước ngoài để cung cấp được những thông tin mà DN cần.

Cùng với đó, DN cần tập trung xây dựng thương hiệu dựa trên chất lượng và giá trị gia tăng. Đồng thời, chú trọng xây dựng kênh phân phối tại thị trường xuất khẩu và tăng cường nghiên cứu thị trường-xúc tiến thương mại nhằm khai thác triệt để các thị trường tiềm năng khu vực ASEAN.

Phan Trang