Tương lai của cảng Tiên Sa

Câu chuyện đầu tư cảng biển tại Đà Nẵng đang nhận được sự quan tâm của người dân địa phương và nhiều doanh nghiệp trong lĩnh vực hàng hải.

Thông tin gây tác động lớn nhất đến các doanh nghiệp là việc Chính phủ dự kiến chuyển đổi cảng Tiên Sa thành cảng du lịch và xây mới bến cảng Liên Chiểu để vận tải hàng hóa.

Việc chuyển đổi này được thống nhất triển khai sau năm 2030. Tuy nhiên, kiến nghị của Công ty CP Cảng Đà Nẵng về việc xin chỉ định thầu và triển khai dự án từ năm 2026 đã khiến nhiều bộ ngành phải lên tiếng phản hồi.

Ngừng sứ mệnh vận tải hàng hóa

Sau năm 1975, Công ty CP Cảng Đà Nẵng (gọi tắt là Cảng Đà Nẵng) tiếp quản hạ tầng cảng biển tại TP Đà Nẵng gồm 700 m cầu tàu tại cảng Sông Hàn và 800 m cầu tàu khu vực cảng Tiên Sa.

Cảng Tiên Sa hiện phục vụ vận tải hàng hóa kết hợp đón tàu khách. Ảnh: Danangport.

Kể từ đó, doanh nghiệp chú trọng đầu tư nâng cấp cảng Tiên Sa thành cảng hàng hóa chính của Đà Nẵng và bàn giao lại cảng Sông Hàn cho thành phố để phát triển đô thị.

Đến nay, Cảng Đà Nẵng quản lý khai thác bến cảng Tiên Sa với 1.700 m cầu tàu, tiếp nhận tàu container đến 4.000 teus và tàu khách đến 170.000 GT, với thiết bị xếp dỡ và kho bãi đồng bộ cùng hơn 1.000 nhân lực vận hành.

Từ năm 2019 đến 2021, kế hoạch chuyển đổi cảng Tiên Sa thành cảng phục vụ du lịch và xây mới cảng Liên Chiểu được nêu ra trong một loạt quyết định của Trung ương và địa phương.

Theo quy hoạch cảng biển Việt Nam thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến 2050, khu bến Tiên Sa được quy hoạch có chức năng phục vụ liên vùng, chuyển tiếp hàng hóa cho Lào, đông bắc Thái Lan. Sau năm 2030, cảng sẽ từng bước được chuyển đổi công năng thành bến cảng du lịch.

Cảng Tiên Sa (vùng màu vàng) và vị trí dự kiến xây cảng Liên Chiểu (vùng màu đỏ). Ảnh: Google Maps.

Để thay thế vai trò của cảng Tiên Sa, Chính phủ đã hoạch định xây dựng bến cảng Liên Chiểu trở thành cảng vận tải hàng hóa chính của Đà Nẵng.

Theo đồ án quy hoạch đã điều chỉnh, cảng Liên Chiểu đặt tại quận Liên Chiểu với diện tích 450 ha. Ranh giới phía bắc giáp đèo Hải Vân, phía nam giáp cửa sông Cu Đê, phía đông giáp vịnh Đà Nẵng và phía tây giáp tuyến đường tránh Nam Hải Vân.

Ngày 25/3/2021, Thủ tướng đã phê duyệt chủ trương đầu tư hạng mục cơ sở hạ tầng dùng chung của bến cảng Liên Chiểu gồm kè chắn sóng dài 820 m; luồng tàu dài 7.250 m, rộng 160 m; cao độ đáy nạo vét -14 m; hệ thống báo hiệu hàng hải; giao thông kết nối và hạ tầng kỹ thuật...

Tổng mức đầu tư của dự án là 3.426 tỷ đồng, triển khai trong giai đoạn 2021-2025. Hiện nay, UBND Đà Nẵng thực hiện thủ tục đầu tư để chuẩn bị khởi công dự án.

Doanh nghiệp xin chỉ định đầu tư cảng

Cảng Đà Nẵng là thành viên của Tổng công ty Hàng hải Việt Nam (VIMC). Doanh nghiệp được giao quản lý, khai thác cơ sở hạ tầng tại cảng Tiên Sa, đồng thời triển khai một số dự án đầu tư, nâng cấp tại cảng biển này.

Thời gian qua, Cảng Đà Nẵng đã chủ động lập đề án di dời, chuyển đổi công năng khu bến cảng Tiên Sa gắn với tiến trình đầu tư khai thác khu bến Liên Chiểu.

Cảng Đà Nẵng dự kiến chuyển khối tài sản trị giá 500 tỷ đồng từ cảng Tiên Sa sang cảng Liên Chiểu. Ảnh: Danangport.

Doanh nghiệp khẳng định việc lập đề án này đã được UBND Đà Nẵng ủng hộ chủ trương, đồng thời địa phương cũng khuyến khích doanh nghiệp này tham gia đầu tư khai thác khu bến cảng Liên Chiểu.

Ngày 22/4, Cảng Đà Nẵng có văn bản kiến nghị Thủ tướng cho triển khai việc chuyển đổi bến cảng Tiên Sa từ năm 2026, đồng thời xin chỉ định Cảng Đà Nẵng làm nhà đầu tư, khai thác 2 bến khởi động dự kiến xây dựng tại cảng Liên Chiểu.

Lý giải về việc xin chỉ định đầu tư, Cảng Đà Nẵng cho biết doanh nghiệp đã thiết lập được các mối khách hàng quốc tế như Evergreen, Cosco, Maersk, Wanhai, MSC... đồng thời có mối khách hàng truyền thống rộng lớn tại các tỉnh miền Trung, hành lang kinh tế Đông Tây và 2 đầu đất nước.

Khi thực hiện di dời, chuyển đổi công năng bến cảng Tiên Sa thì lượng hàng hóa được hình thành từ mối quan hệ bền vững những khách hàng nêu trên sẽ dần dịch chuyển sang cảng Liên Chiểu. Qua đó, Công ty CP Cảng Đà Nẵng khẳng định doanh nghiệp sẽ đáp ứng được yêu cầu thực hiện dự án khả thi và hiệu quả cao nhất.

Băn khoăn của các bộ, ngành

Sau khi nắm được đề xuất của Cảng Đà Nẵng, Cục Hàng hải đã có văn bản nêu rõ không chấp thuận việc chuyển công năng cảng Tiên Sa trước 2030, cũng như đề xuất xin chỉ định thầu 2 hạng mục tại dự án bến cảng Liên Chiểu của doanh nghiệp.

Theo lý giải của Cục Hàng hải, quy hoạch khu bến Tiên Sa được phê duyệt tại Quyết định số 1579 ngày 22/9/2021 của Thủ tướng đã nêu rõ sau năm 2030 mới từng bước chuyển đổi công năng thành bến cảng du lịch phù hợp với tiến trình đầu tư khai thác khu bến Liên Chiểu.

Đối với kiến nghị cho chỉ định thầu, Cục Hàng hải cho biết hạng mục 2 bến cảng khởi động tại Khu cảng Liên Chiểu cũng như việc lựa chọn nhà đầu tư phải tuân thủ quy định của pháp luật. Hiện, hạng mục trên được UBND Đà Nẵng triển khai thu hút, kêu gọi đầu tư và được nhiều nhà đầu tư quan tâm đề xuất.

Cho ý kiến về đề xuất của Công ty Cảng Đà Nẵng, Bộ KH&ĐT cho biết việc doanh nghiệp đề xuất tiến trình chuyển đổi công năng bến cảng Tiên Sa bắt đầu từ năm 2026 là chưa phù hợp với thực tế triển khai xây dựng cảng Liên Chiểu.

Lý do là Thủ tướng mới phê duyệt dự án đầu tư hạ tầng dùng chung tại cảng Liên Chiểu. Các hạng mục bến cảnh, trang thiết bị bốc xếp, kho bãi... hiện chưa rõ phương án đầu tư nên chưa thể xác định thời điểm dự kiến hoàn thành và đưa vào sử dụng cảng Liên Chiểu.

Về đề xuất chỉ định Cảng Đà Nẵng làm nhà đầu tư 2 hạng mục tại cảng Liên Chiểu, Bộ KH&ĐT đã dẫn Nghị định 25/2020 quy định một số điều về lựa chọn nhà đầu tư theo Luật Đầu tư (trong đó có chỉ định thầu).

Nghị định nêu rõ phạm vi áp dụng chỉ bao gồm dự án đầu tư có sử dụng đất để xây dựng khu đô thị, nhà ở thương mại, trụ sở, văn phòng làm việc... Bến cảng Liên Chiểu thuộc công trình giao thông vận tải, không phải công trình dân dụng nêu trên.

Bộ KH&ĐT đề nghị Công ty Cảng Đà Nẵng nghiên cứu kỹ lại các nội dung đề xuất và thực hiện đúng theo quy định của pháp luật.

Ngọc Tân