Trung Quốc đã thống trị nguồn niken lớn nhất thế giới cho ô tô điện thế nào?
Chính quyền Mỹ đang nỗ lực đa dạng hóa chuỗi cung ứng năng lượng. Nhưng với niken, các công ty Trung Quốc đang kiểm soát tốt hơn.
Niken là một thành phần thiết yếu của pin xe điện và Indonesia cho đến nay là nhà sản xuất lớn nhất thế giới. Ảnh: WSJ
Theo tờ Wall Street Journal, trên khắp quần đảo Indonesia, ngày càng có nhiều nhà máy công nghiệp mới được xây dựng để tiến hành xử lý các khối quặng niken sử dụng trong pin xe điện (EV). Năm năm trước, điều này chưa diễn ra.
Vậy điều gì đã tạo ra sự thay đổi? Thực tế là, các công ty Trung Quốc đã có một bước đột phá. Họ đã thực hiện thành công một quy trình tinh chế từng rất khó áp dụng, giúp Indonesia mở rộng và phát triển lĩnh vực này để phục vụ cho ngành công nghiệp EV đang “đói” niken. Ngược lại, điều này giúp Trung Quốc thiết lập sự thống trị đối với nguồn cung cấp lớn nhất thế giới.
Vấn đề đó cũng mang lại cho Trung Quốc một lợi thế trong cuộc đua toàn cầu để đảm bảo các khoáng sản quan trọng đối với quá trình chuyển đổi năng lượng và là một “đòn giáng mạnh” vào những nỗ lực của Mỹ nhằm giảm bớt sự phụ thuộc của các công ty Mỹ vào Trung Quốc. Chính quyền Biden đang nỗ lực đa dạng hóa chuỗi cung ứng năng lượng. Nhưng với niken, các công ty Trung Quốc đang kiểm soát tốt hơn.
Quyết định gần đây của Bắc Kinh áp đặt các hạn chế xuất khẩu đối với gali và gecmani - hai kim loại có công dụng chính trong chất bán dẫn - nhấn mạnh những rủi ro tiềm ẩn khi phụ thuộc vào Trung Quốc đối với các nguyên liệu đầu vào quan trọng.
Các công ty từ Trung Quốc đã thành lập ít nhất ba nhà máy chế biến tập trung vào xe điện ở Indonesia trong những năm gần đây và những nhà máy khác đang được triển khai. Một cơ sở đã được lên kế hoạch thu hút đầu tư từ Ford Motor vào đầu năm nay, trong khi một cơ sở khác đang được xây dựng bởi “gã khổng lồ” thép Hàn Quốc, Tập đoàn Posco. Cả hai đều liên quan đến các công ty Trung Quốc.
Indonesia đã từ một nhà cung cấp nhỏ niken cho pin xe điện vào năm 2017 trở thành nguồn cung cấp hàng đầu, chiếm khoảng một nửa nguồn cung toàn cầu vào năm 2022, theo CRU, một công ty kinh có trụ sở tại London. Con số đó có khả năng tăng lên trong tương lai.
Quốc gia “vạn đảo” này nắm giữ một trong những trữ lượng niken lớn nhất thế giới. Hàng triệu năm trước, các mảng kiến tạo đã va chạm ở khu vực ngày nay là phía Đông của Indonesia, đẩy đáy đại dương giàu khoáng sản trồi lên trên và tạo ra lượng lớn niken. Nhiều loại quặng niken của Indonesia - được gọi là đá ong - được coi là khó xử lý để sử dụng cho xe điện và được tinh chế chủ yếu để sản xuất thép không gỉ trong nhiều thập kỷ trước.
Nhưng các công ty Trung Quốc đã thay đổi điều đó. Phương pháp họ sử dụng, được gọi là lọc axit áp suất cao - hay HPAL - đã tồn tại hàng thập kỷ, nhưng nổi tiếng là gây nhiều rắc rối hơn là giá trị. Nó dựa vào nhiệt độ và áp suất cực cao, thường làm hỏng thiết bị và cần sửa chữa tốn nhiều công sức.
Các dự án trước đó ở Australia, New Caledonia ở Nam Thái Bình Dương và những nơi khác - do các công ty phương Tây và châu Á dẫn đầu - phải đối mặt với sự chậm trễ đáng kể và đội chi phí.
Công nhân tại một cơ sở của Harita Nickel. Ảnh: WSJ
Giai đoạn đầu, một nhà máy do Trung Quốc điều hành ở Papua New Guinea cũng không phải là ngoại lệ. Nhưng China ENFI Engineering, đơn vị thiết kế nhà máy và các đối tác sản xuất của họ đã thực hiện các điều chỉnh và sửa chữa dần dần khi có vấn đề phát sinh.
Các nhà phân tích khai thác cho biết, những thay đổi của họ, mặc dù tăng dần và chỉ liên quan đến những đổi mới nhỏ, nhưng đã giúp ổn định nhà máy, tạo ra một khuôn mẫu mới về cách các cơ sở như vậy có thể vận hành mà không gặp sự cố lớn.
Martin Vydra, trưởng bộ phận chiến lược của Niken 28, một công ty Canada sở hữu cổ phần tại cơ sở ở Papua New Guinea, cho biết các công ty khác của Trung Quốc đã nhân rộng mô hình đó, một phần bằng cách đưa nhân viên hỗ trợ kỹ thuật có kinh nghiệm từ cơ sở ở Papua New Guinea đến Indonesia.
Trong số những bên hưởng lợi có “Lygend Resources & Technology” của Trung Quốc, vào năm 2018, công ty này đã hợp tác với một công ty khai thác mỏ của Indonesia, Harita Group, để xây dựng nơi sẽ trở thành nhà máy HPAL đầu tiên của Indonesia cho vật liệu EV. Các bên cũng đã làm việc với ENFI, nhà thiết kế của cơ sở Papua New Guinea, một giám đốc điều hành về các hoạt động của Harita cho biết.
Vào tháng 4, ENFI, công ty con của một công ty nhà nước Trung Quốc, cho biết trên trang web của mình rằng thành công của họ trong công nghệ HPAL đã tạo ra sự chuyển đổi cho các công ty Trung Quốc.
“Với những tiến bộ này, việc phát triển đá ong chất lượng thấp trên quy mô lớn có thể thực hiện được và các doanh nghiệp Trung Quốc được tạo cơ hội tiếp cận tốt hơn với việc phát triển tài nguyên”, tuyên bố của ENFI nêu rõ.
Với kết quả đó, các liên doanh do Trung Quốc lãnh đạo khác đã nổi lên. “Các giai đoạn phát triển, cụ thể là tính khả thi, phê duyệt, xây dựng và vận hành đã diễn ra trong thời gian kỷ lục. Trung Quốc có thể làm HPAL nhanh hơn và rẻ hơn phương Tây”, Angela Durrant, nhà phân tích tại công ty nghiên cứu năng lượng Wood Mackenzie, lưu ý.
