Thuốc lá điện tử 'tấn công' học trò: Hiểm họa từ muôn phía. Bài 1: Tác hại từ làn khói thơm

Dễ mua, dễ bán, dễ sử dụng

Sáng chủ nhật, tại một quán cà phê ở trung tâm TP. Đông Hà, chúng tôi bắt gặp một nhóm học sinh đang chuyền tay nhau những chiếc pod thoạt nhìn như những chiếc bút tẩy hay usb, ngang nhiên hút và nhả khói mù mịt.

Một nhóm thiếu niên vô tư hút thuốc lá điện tử tại một quán cà phê ở TP. Đông Hà - Ảnh: H.N

Nghe chúng tôi ngỏ ý muốn tìm hiểu để mua hút thử, một cậu thiếu niên nhiệt tình giới thiệu rằng thuốc lá điện tử là hàng công nghệ với nhiều thiết kế đẹp, là lựa chọn thay thế thuốc lá truyền thống vì nhẹ hơn, an toàn hơn, ít chứa chất độc và có nhiều mùi hương dễ chịu, khi hút xong không ám mùi...

Khi được hỏi về địa chỉ và cách thức mua thuốc lá điện tử, P.T.T (17 tuổi) nói: “Mua dễ lắm, anh cứ lên facebook tìm và nhắn tin mua thì được giao hàng tận nơi. Ở Đông Hà mình nhiều “hot girl” bán hàng dễ tính và nhiệt tình, họ không hỏi tuổi tác, chỉ cần anh có nhu cầu thì họ sẽ bán thôi. Giá cả cũng phù hợp túi tiền, cỡ 200-300 ngàn đồng là đã có một pod hút được tầm khoảng 3.000-5.000 hơi. Nếu anh muốn chơi loại xịn hơn là loại có thể châm thêm tinh dầu cũng có luôn, những loại này thiết kế như ngòi bút, tụi em đi học vẫn mang tới lớp bình thường, vì nó nhỏ gọn và không có mùi hôi”.

Theo lời “chỉ dẫn” của T, chúng tôi lên mạng xã hội, gõ cụm từ “mua thuốc lá điện tử” thì hiện ra trước mắt vô số địa chỉ. Xâm nhập vào một địa chỉ, hỏi phương thức bán mua, giá cả thì được tư vấn rất cặn kẽ về các chủng loại, mùi vị. Trong vai học sinh, chúng tôi ngỏ ý nếu giao hàng về nhà thì sợ ba mẹ phát hiện. Lập tức, người bán hứa sẽ giao đảm bảo kín đáo, hướng dẫn hãy ghi địa chỉ là công viên hoặc một nơi nào đó dễ tìm, khi hàng đến nơi, chỉ cần nghe điện thoại và đến nhận chứ đừng ghi địa chỉ nhà.

Như vậy, với nhiều mánh khóe của những kẻ buôn bán thuốc lá điện tử, hình thức mua online được nhiều học sinh lựa chọn vì đảm bảo bí mật, dễ dàng thoát khỏi sự kiểm soát của thầy cô, ba mẹ. Ngoài ra, theo ghi nhận của phóng viên, gần đây trên địa bàn tỉnh, vì lợi nhuận nên nhiều người bất chấp bán thuốc lá điện tử ngay trước một số cổng trường học.

Thuốc lá điện tử đang được nhiều thiếu niên sử dụng - Ảnh: H.N

Bên trong những tiệm tạp hóa, người bán tìm mọi cách để qua mắt phụ huynh và ban giám hiệu, bán rất cẩn trọng, chỉ bán cho học sinh quen mặt trong trường. Nguy hại hơn, các em học sinh sau khi hút “sành điệu”, còn là đầu mối rủ rê, bán cho các bạn khác cùng sử dụng. Thực tế, thời gian qua tại nhiều trường THCS, THPT trên toàn tỉnh, nhà trường và các lực lượng chức năng đã phối hợp, phát hiện và răn đe hàng trăm trường hợp học sinh liên quan đến sử dụng thuốc lá điện tử.

Việc dễ mua, dễ bán và dễ sử dụng đã khiến thứ thuốc lá này bủa vây giới trẻ. Từ thành phố đến miền núi, không khó để bắt gặp các cô cậu khoác áo học trò tay cầm chiếc Pod rất “chất chơi”, sành điệu. Cứ thế, nhiều hậu quả đáng tiếc khi giới trẻ, học sinh dính vào cạm bẫy của thuốc lá điện tử đã xảy ra...

Hệ lụy khó lường

Bạn nữ N.T.M., (sinh năm 2000) ở xã Thanh An, huyện Cam Lộ, kể lại: “Trước đây, em thường vào TP. Đông Hà chơi, phần vì đang muốn giải tỏa cảm xúc, phần muốn thể hiện sự sành điệu, “ngầu” nên em là người đầu tiên trong nhóm bạn thử hút pod. Thuốc lá điện tử mang lại cảm giác mới lạ với lượng khói nhiều nhưng không ám mùi mà ngược lại còn rất thơm, hít vào một hơi các loại tinh dầu khiến em như quên hết mọi buồn phiền.

Tuy nhiên, khoảng tầm 1 tháng thường xuyên hút, em cảm thấy cổ họng luôn khô và khát nước, ban đêm bị ho nhiều, khi muốn nói hay hát to thì cảm giác hụt hơi, thấy giọng mình không được như trước. Biết đó là ảnh hưởng của việc sử dụng thuốc lá điện tử quá nhiều, mặt khác, cảm thấy chán sau khi thử hết các mùi vị, em đã chủ động hạn chế và dần dần bỏ hẳn.”

Thuốc lá điện tử được rao bán công khai, tràn lan trên các trang mạng xã hội và trang cá nhân với những lời quảng cáo “có cánh” - Ảnh: HN

Tương tự như N.T.M, ở lứa tuổi học sinh, các em đều có xu hướng thể hiện cái tôi, muốn làm người lớn nên sẽ dễ dàng bị dụ dỗ, học theo cái mới và những thói hư tật xấu, trong đó có sử dụng thuốc lá điện tử. Nguy hiểm hơn, đa phần các em đều chưa hiểu hết tác hại của các sản phẩm từ thuốc lá tới sức khỏe, hoặc hiểu nhưng vẫn hút vì nghĩ chỉ thử vài lần rồi bỏ.

Trong khi đó, ở lứa tuổi học sinh, do thể chất đang phát triển nên khả năng gây tác hại của thuốc lá điện tử là nhiều hơn so với người trưởng thành. Nếu sử dụng trong thời gian dài, các em sẽ bị giảm chú ý, thay đổi tính cách và có nhiều hành động thất thường, phụ thuộc vào làn khói thơm, làm suy giảm chức năng hô hấp, giảm khả năng tập trung trong học tập.

Nói về hệ lụy của những màn nhả khói, anh N.S.S. (34 tuổi) ở thị trấn Diên Sanh, huyện Hải Lăng đã kể cho chúng tôi tình huống nguy hiểm anh từng gặp phải khi hút Pod. Trong một cuộc nhậu với bạn bè, vì tò mò muốn thử hương vị của thuốc lá điện tử, anh S. đã thử hút 1 hơi trong cây Pod mùi bạc hà của bạn đưa cho.

Ngay sau đó, anh bị sốc và được đưa đi cấp cứu trong tình trạng suy hô hấp, phải nằm viện điều trị dài ngày. Là người trưởng thành và có hiểu biết, tuy nhiên sự việc trên là lời cảnh tỉnh anh S. cẩn trọng và hiểu rõ hơn những nguy hại mà thuốc lá điện tử có thể mang lại cho người sử dụng. Từ đó, anh luôn chủ động ngăn chặn, đưa ra lời khuyên cho con em mình, cho giới trẻ, đặc biệt là học sinh đừng nên thử dù chỉ 1 lần.

Theo điều tra của Tổ chức Y tế thế giới, trong năm 2019, tỉ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong lứa tuổi học sinh từ 15-17 tuổi tại Việt Nam là 2,6%. Đến năm 2022, tỉ lệ sử dụng thuốc lá điện tử của học sinh độ tuổi 13-15 là 3,5% và đang có xu hướng trẻ hóa. Thuốc lá điện tử là một thiết bị điện tử làm nóng dung dịch hoặc nguyên liệu thuốc lá để tạo ra làn khí/hơi khói cho người dùng hút vào. Khác với thuốc lá truyền thống, thuốc lá điện tử sinh ra những luồng hơi thơm dịu từ những nguyên liệu chứa chất tạo mùi, tinh dầu hoa quả hay bạc hà nhằm đánh lừa khứu giác của con người. Có rất nhiều hợp chất hóa học đã được tìm thấy trong dung dịch thuốc lá điện tử và trong làn khí/hơi khói tạo ra từ loại thuốc lá này. Trong đó, có nicotine là một chất gây nghiện cao, có thể gây tăng nhịp tim, co thắt mạch máu ở tim, tăng mạch và huyết áp. Nicotine còn ảnh hưởng đến sự phát triển và di căn của khối u và có khả năng thúc đẩy, hình thành các khối u.

Bác sĩ Nguyễn Đức Tài, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Quảng Trị cho hay: "Thực tế, thuốc lá điện tử có tất cả các tác hại đến hệ hô hấp, ảnh hưởng phổi, tim mạch, não bộ con người như thuốc lá truyền thống. Ngoài ra, còn có thêm một số nguy cơ và tác hại khác nếu thứ thuốc lá này được phối trộn thêm các chất lạ, chất kích thích, ma túy...

Cụ thể, khi hít một lượng lớn khói từ thiết bị làm nóng dung dịch của thuốc lá điện tử, người dùng đặc biệt là lứa tuổi thanh thiếu niên có thể gây ho, ngộ độc, tăng nhịp tim, tăng huyết áp khiến cơ thể mất cân bằng dẫn đến bị sốc. Các chất hóa học, chất phụ gia có trong thuốc lá điện tử sẽ làm tổn thương phổi, gia tăng mức độ nghiêm trọng của các rối loạn hô hấp như hen suyễn và bệnh phổi. Ngoài ra, dụng cụ để làm nóng hóa chất của thuốc lá điện tử có thể gây nguy cơ phát nổ.

Bản thân tôi tham gia nhiều chương trình truyền thông về phòng, chống tác hại thuốc lá điện tử trong học sinh và từng trực tiếp gặp gỡ với các em hút thuốc lá điện tử, có em đã tới mức nghiện, không thể thiếu. Đáng buồn là đa phần các em đều chưa hiểu biết cặn kẽ về những nguy hại khi sử dụng thuốc lá điện tử, bị đánh lừa bởi mùi hương từ các loại tinh dầu có trong đó".

Đây là hồi chuông báo động đến các bậc phụ huynh, nhà trường và xã hội cần có thêm nhiều biện pháp ngăn chặn, loại bỏ thuốc lá điện tử khỏi trường học và cuộc sống.

Hoài Nhung