Thực hư về siêu năng lực ở người

Người Bajau lặn xuống độ sâu 70m trong vòng 13 phút mà không cần thiết bị hỗ trợ nào.

Con người không thể mọc ra những móng vuốt khổng lồ như “Người sói” trong loạt phim giả tưởng X-Men hoặc bắn ra những tia năng lượng từ mắt như Cyclops trong thần thoại Hy Lạp, nhưng cơ thể và bộ não của chúng ta có tiềm năng thực hiện nhiều điều kỳ diệu, siêu phàm. Các nhà khoa học giải thích điều này như thế nào?

Một số nhà khoa học cho rằng đôi khi siêu năng lực xuất hiện thông qua đột biến di truyền, chẳng hạn như người Sherpa ở dãy Himalaya thích nghi với độ cao là nhờ các gen giúp tăng cường sức mạnh và sự dẻo dai. Tuy nhiên, một số siêu năng lực khác có thể đạt được nếu biết khai thác.

Những vận động viên lĩnh vực trí tuệ từng thể hiện nhiều thành tích đáng kinh ngạc về trí nhớ cho rằng, bất kỳ ai cũng có thể phát triển khả năng này. Ngay cả nỗi sợ hãi cũng có thể bị khống chế, nếu có điều kiện thích hợp, như trường hợp nhà leo núi Alex Honnold, nhân vật được so sánh với “Người nhện” vì khả năng leo lên những bức tường đá dựng đứng mà không cần dây thừng.

Bắt đầu tìm hiểu những gì đang diễn ra bên trong cơ thể và tâm trí của những người có siêu năng lực, các nhà khoa học phát hiện, trong khi gen mang lại lợi thế cho một số người thì hầu hết chúng ta đều có những tiềm năng chưa được khai thác. Dưới đây là một vài ví dụ về các siêu năng lực tiềm ẩn.

Không sợ hãi

Alex Honnold không hề sợ hãi trên vách núi dựng đứng.

Với hầu hết mọi người, hình ảnh Alex Honnold leo lên vách núi dựng đứng chỉ bằng đôi tay, đôi chân cũng đủ rùng mình, sởn gai ốc vì sợ hãi. Khi các nhà khoa học quét não của nhà leo núi nổi tiếng thế giới này bằng MRI chức năng vào năm 2016, họ đã phát hiện điều đáng kinh ngạc. Khi hiển thị những hình ảnh đồ họa ở hạch hạnh nhân, vùng não liên quan đến sợ hãi, bộ phận này của Honnold hầu như im lìm.

Tuy vậy, về mặt cấu trúc, bộ não của anh ta hoàn toàn bình thường. Jan Joseph - nhà khoa học thần kinh, người kiểm tra hoạt động não của Honnold, đã viết trên tạp chí Popular Science năm 2018 rằng, có thể anh ấy đã tự hạn chế một số hoạt động não bộ nhất định, bằng cách tập trung vào việc lập kế hoạch tỉ mỉ cho từng hành động. Và đó là siêu năng lực mà tất cả chúng ta đều có thể khai thác.

Các nhà tâm lý học đã sử dụng những phương pháp có điều kiện tương tự để giúp con người vượt qua nỗi sợ hãi, đồng thời khoa học thần kinh đang nghiên cứu cách bộ nhớ sợ hãi hình thành và có thể được xóa bỏ ra sao.

Sức chịu đựng phi thường

Tatum Simonson - nhà nghiên cứu di truyền và sinh lý học liên quan đến khả năng thích nghi với độ cao, thuộc Đại học California ở San Diego, Mỹ, cho biết: “Con người vẫn đang tiến hóa, và người Sherpa ở Nepal là một ví dụ hoàn hảo về sự phát triển siêu năng lực”.

Các thành viên của nhóm dân tộc này đã sống hơn 6.000 năm ở độ cao trung bình 4.200 mét, nơi có lượng oxy ít hơn khoảng 40% so với mực nước biển. Thông thường, khi lượng oxy giảm, cơ thể con người sẽ bơm ra nhiều tế bào hồng cầu mang oxy hơn để bù vào.

Tuy nhiên, điều này làm cho máu đông lại, dễ dẫn đến say độ cao hoặc thậm chí tử vong. Thế nhưng, người Sherpa đã phát triển một số đột biến gen cho phép họ duy trì lượng hồng cầu ở mức thấp, trong khi ty thể trong tế bào của họ sử dụng oxy hiệu quả hơn.

Simonson cũng đang nghiên cứu hoạt động của người Tây Tạng sống ở độ cao thấp hơn và nhận thấy họ giữ vững lợi thế của mình ngay cả ở mực nước biển, một siêu năng lực mà bà hy vọng có thể học hỏi để giúp những người bị thiếu oxy máu mạn tính do bệnh hô hấp hoặc tim mạch.

Trong khi đó, người Bajau ở Philippines, Malaysia và Indonesia nổi tiếng vì lặn xuống độ sâu đến 70 mét trong vòng 13 phút mà không cần thiết bị hỗ trợ nào.

Các nhà khoa học cho biết, giống như người Sherpa, người Bajau đã phát triển lợi thế di truyền để sử dụng oxy hiệu quả hơn. Tuy nhiên, vì phải đối mặt với tình trạng thiếu oxy ngay lập tức nên người Bajau đã phát triển một cơ chế đặc biệt hơn. Theo thời gian, chọn lọc tự nhiên đã tạo điều kiện cho lá lách, nơi chứa các tế bào hồng cầu được oxy hóa, to hơn. Trong khi lặn, lá lách của họ co lại và phóng lượng dự trữ này vào máu.

Siêu nhanh

Trong tiểu thuyết, những sinh vật thần thoại như ma cà rồng và người sói được tô vẽ là siêu nhanh nhẹn, khả năng di chuyển với sự thăng bằng, phối hợp và phản xạ phi thường. Trong cuộc sống thực, sự kết hợp giữa di truyền và rèn luyện đã mang lại cho một số người những khả năng siêu phàm như vậy.

Chẳng hạn trường hợp của kiếm sĩ Isao Machii, người Nhật. Chỉ bằng một cú vung kiếm, anh ta có thể chẻ một viên đạn làm đôi khi nó đang bay tới. Hoặc tay súng huyền thoại Bob Munden, người đã được kiểm tra khả năng bắn chính xác bằng khẩu súng của mình trong chưa đầy 1/10 giây, nhanh hơn thời gian phản ứng của bộ não người bình thường.

Bạn có thể ghi nhớ thứ tự của một bộ bài trong 20 giây, hoặc tên và khuôn mặt của hàng trăm người lạ chỉ trong vài phút? Đối với một số vận động viên thi đấu trong Giải vô địch Trí nhớ Hoa Kỳ hằng năm, những thành tích như vậy thực hiện không khó.

Anthony Dottino, người sáng lập các cuộc thi đặc biệt về trí nhớ, đang hợp tác với các nhà khoa học thần kinh nhằm tìm hiểu xem việc rèn luyện ảnh hưởng như thế nào đến hoạt động của não. Hiện tại, nghiên cứu đang tiết lộ cách thức hoạt động của các kỹ thuật ghi nhớ bằng cách hình thành các mạng lưới trong não, gắn kết những ký ức mới với ký ức cũ. Ngoài ra, một nghiên cứu đăng trên tạp chí Neuron cho thấy, những người bình thường có thể cải thiện đáng kể trí nhớ của mình chỉ sau sáu tuần luyện tập.

Theo Nationalgeographic

Lê Du