Thứ trưởng Bộ TNMT: 'Trung ương cấp phép nhưng địa phương phải quản lý'

Đó là khẳng định của Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Võ Tuấn Nhân xung quanh vấn đề quản lý, bảo vệ môi trường.

Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Võ Tuấn Nhân (Ảnh: Nguyễn Lê)

Thưa ông, Chính phủ đã có chỉ thị 25 về một số nhiệm vụ và giải pháp cấp bách bảo vệ môi trường thể hiện rõ quan điểm không phát triển kinh tế mà đánh đổi môi trường, vậy cần phải làm gì để hiện thực hóa quan điểm đó?

Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân: Không phải bất cứ dự án đầu tư nào cũng chấp nhận đưa vào đầu tư, ví như những dự án có tác động xấu đến môi trường như phá rừng, liên quan đến khu bảo tồn sinh học hay những dự án có nguồn nước xả thải lớn vào những lĩnh vực nhạy cảm như sắt thép, sản xuất giấy, dệt nhuộm… thì dứt khoát xem xét kỹ lưỡng.

Trong quá trình phê duyệt đầu tư, lựa chọn đầu tư cần lựa chọn hình thức sản xuất có công nghệ tiên tiến hiện đại chứ không thể là công nghệ lạc hậu, không thể là thiết bị cũ rách của các nước mang về biến nước ta trở thành bãi thải của công nghiệp.

Quy trình xử lý chất thải nói chung là phải bài bản và được thẩm định phê duyệt bởi đánh giá tác động môi trường và kế hoạch bảo vệ môi trường của từng doanh nghiệp. Tất cả những cái đó mới phòng ngừa và tránh được những sự cố đã xảy ra như thời gian qua.

Có ý kiến cho rằng ô nhiễm môi trường vừa qua là do quá trình về trước khi những quy chuẩn, tiêu chuẩn về môi trường, điều kiện nhập khẩu trang thiết bị vào Việt Nam còn dễ dãi, lỏng lẻo. Vậy, theo ông chúng ta có nên nâng các quy chuẩn, tiêu chuẩn môi trường?

Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân: Trong giai đoạn đầu phát triển công nghiệp hóa, hiện đại hóa phát triển hơi “nóng”, đó cũng là yếu tố chứ không thể đổ thừa cho công tác quản lý hết. Thứ hai, chúng ta chưa thực sự coi trọng công tác bảo vệ môi trường, ví dụ lựa chọn công nghệ, ngành nghề, lĩnh vực đầu tư cho phù hợp.

Thứ ba, quy trình quản lý xét duyệt có những lúc, những nơi vì nhà đầu tư vào cứ phát triển kinh tế, giải quyết việc làm tăng thu nhập đã, còn công tác bảo vệ môi trường hơi bị xem nhẹ trong nhận thức thì dẫn đến quá trình tích tụ lại.

Trong năm 2017, Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ có quy hoạch môi trường.

Chính phủ quy định nếu địa phương nào để xảy ra ô nhiễm môi trường thì người đứng đầu địa phương đó phải chịu trách nhiệm. Tuy nhiên, các địa phương lại cho rằng, việc cấp phép do Bộ cấp phép thì địa phương không chủ động, kiểm soát được khi thẩm định về đánh giá tác động môi trường lại là Bộ. Vậy, làm thế nào để phân định rõ trách nhiệm khi có sự việc xảy ra, không đùn đẩy trách nhiệm giữa địa phương và Bộ, thưa ông?

Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân: Luật Bảo vệ môi trường đã phân định cấp nào làm nhiệm vụ gì. Luật chính quyền địa phương phân định cấp nào làm gì thì chúng ta làm theo luật, chứ không phải Trung ương cấp phép thì Trung ương quản lý mà Trung ương cấp phép nhưng địa phương phải quản lý. Đó là tư duy mới!

Trung ương cấp phép nhưng trên địa bàn xã thì xã là người đầu tiên ứng phó với các sự cố kể cả trong bão lụt hay sự cố môi trường, chứ không phải Trung ương cấp phép là Trung ương phải giải quyết các việc ở xã, ở huyện, ở tỉnh… mà đó là một hệ thống quản lý nhà nước thống nhất, Trung ương cấp phép nhưng địa phương phải xử lý trên địa bàn ở địa phương nếu có. Phạm vi từ 2 huyện trở lên cấp tỉnh phải vào cuộc, từ 2 tỉnh trở lên dứt khoát Trung ương phải vào cuộc.

Nếu cứ nghĩ Trung ương cấp phép, đánh giá tác động môi trường thì Trung ương xử lý trên địa bàn xã là không được.

Thời gian qua các dự án thép được doanh nghiệp chú trọng đầu tư ở ven biển, theo ông vì sao và việc cấp phép đầu tư ở ven biển có đúng?

Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân: Sắt thép là hàng tỷ trọng, khối lượng lớn cần vận chuyển và vận chuyển đường thủy thì rẻ hơn nên nhiều doanh nghiệp sản xuất thép lựa chọn cảng biển vì lợi ích doanh nghiệp. Nếu chúng ta cho phép đầu tư ở ven biển cũng không sai để tạo điều kiện cho doanh nghiệp nhưng vấn đề quản lý hoạt động xả thải của họ như thế nào cho tốt.

Tuy nhiên, cũng có những vùng biển phục vụ cho du lịch, phục vụ cho nuôi trồng thủy sản thì phải theo quy hoạch của địa phương và Trung ương chứ không thể đem sản xuất thép vào vùng quy hoạch nuôi trồng thủy sản. Còn quy hoạch vùng sản xuất thép trên vùng cảng thì phù hợp.

Mọi trường hợp cần tuân thủ pháp luật về bảo vệ môi trường, phải có công trình xử lý chất thải rắn, chất thải khí và chất thải nước một cách đúng quy chuẩn kỹ thuật Việt Nam.

Sự cố Formosa là một bài học lớn, vậy thời gian tới Bộ Tài nguyên và Môi trường có biện pháp gì để quản lý các nhà đầu tư trong việc xả thải, thưa ông?

Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân: Đến thời điểm hiện nay Bộ Tài nguyên và Môi trường rất quan tâm đến những dự án “nhạy cảm” nói chung như: Sắt thép, dệt nhuộm, sản xuất giấy, hóa chất phân bón… là những ngành nghề lĩnh vực kinh doanh có xả thải lớn. Nếu công nghệ xử lý tiên tiến, hiện đại, quy trình xử lý đúng và tuân thủ các quy định của pháp luật cũng như các quy chuẩn của Việt Nam thì vẫn đầu tư phát triển.

Tuy nhiên, đó là những ngành rất “nhạy cảm” cần rất chú ý và chúng tôi yêu cầu địa phương nên cân nhắc trong quyết định chủ trương đầu tư, nên cân nhắc trong việc quy hoạch các vùng.

Sắp tới, trong năm 2017, Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ quy hoạch môi trường và sẽ chú ý đến những vấn đề đó. Trước mắt, đánh giá môi trường chiến lược phải cảnh báo trước những điều đó cho từng địa phương, tránh những nơi không thể chấp nhận được những dự án đầu tư "nhạy cảm".

Xin cảm ơn ông!

Nguyễn Lê