Tản văn 'Trăm cánh sen hồng'

Ảnh minh họa ITN.

Tiếng sầm ầm vang đánh thức những búp sen rũ bùn đứng dậy khoe sắc thắm, hương thơm thanh khiết dâng đời.

Từ thuở nhỏ cắp sách đến trường, tôi đã được dạy thuộc lòng câu ca dao ca ngợi vẻ đẹp của hoa sen, loài hoa thanh cao, biểu trưng cho Phật giáo và cũng là quốc hoa của dân tộc:

“Trong đầm gì đẹp bằng sen,

Lá xanh, bông trắng lại chen nhị vàng.

Nhị vàng bông trắng lá xanh,

Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”

Sau này, tôi có đọc được bức thư pháp, có một câu mang tính triết lý của Phật giáo: “Có bùn thì mới có sen”. Vậy thì, dù bùn có hôi tanh, nhưng nếu không có bùn đen nuôi dưỡng củ sen suốt ba mùa, thì làm sao đóa sen có thể bung nở và ngát hương khi mùa Hạ đến? Phải chăng, con người trưởng thành cũng phải trải qua những hỉ nộ ái ố của cuộc đời này thì mới cảm nhận và biết trân quý hai từ “hạnh phúc”?

Sen có ở nhiều nơi trên dải đất hình chữ S. Nếu Hải Phòng được gọi là thành phố “Hoa phượng đỏ”, thì Đồng Tháp Mười chính là “thủ phủ” của hoa sen. Nhưng với nhiều người Hà Nội, vẫn luôn tự hào về một giống sen mang tên bách diệp mọc ở Tây Hồ, cho dù, loại sen này được trồng ở nhiều nơi, nhưng bách diệp Tây Hồ có sự tinh tế riêng mà chỉ những người tinh tường mới nhận biết được.

Theo từ điển Hán Nôm, bách diệp là hoa lá cành trùng điệp, nhiều lớp tốt tươi. Với hoa sen, bách diệp được hiểu là giống hoa trăm cánh. Sen giống bách diệp ở Tây Hồ có màu hồng tươi và hương thơm dịu nhẹ, thanh khiết.

Còn nhớ một lần, dừng xe bên lề đường Lê Duẩn mua bó “sen” về nhà. Một chị qua đường ghé tai nói nhỏ: “Không phải sen hồ Tây đâu, hoa quỳ đấy”! Thú thật, lần đầu tiên tôi nghe thấy cái tên “hoa quỳ”, nhưng sao lại giống hoa sen đến vậy? Sau này tìm hiểu, mới được biết sự khác biệt giữa hai loài hoa có mối liên hệ họ hàng này.

Hoa quỳ có hai loại: Màu hồng và màu trắng. Nếu hoa màu hồng thì đậm hơn màu hồng tươi của sen. Cành quỳ bên ngoài thâm hơn sen, cánh hoa nhọn và lòng cánh bé hơn hoa sen. Về tổng thể, nếu búp sen to tròn, mập và ngắn; thì hoa quỳ dài và nhọn hơn. Đặc biệt, sen Tây Hồ có mùi thơm vượt trội nên thường được dùng để ướp trà, còn quỳ thì nồng và hắc...

Ảnh minh họa ITN.

Mùa sen về, gió hồ Tây mơn man, phảng phất hương sen thoang thoảng lan tỏa từ các đầm sen. Ngày cuối tuần thủng thỉnh, con đường nhỏ ven hồ như đông đúc hơn ngày thường. Bình minh ló rạng, những bông sen tỉnh giấc thắp sáng mặt hồ. Lá sen thấm đẫm nước xòe ra như những chiếc ô nhỏ phủ xanh mặt nước. Ven đầm, nhiều người đi tập thể dục dừng lại túm tụm đợi chiếc thuyền nhỏ chở đầy sen tươi cập bờ. Cái thú của người chơi sen, yêu sen Tây Hồ là được tự tay lựa những bông sen tươi tắn, vẫn còn đọng sương long lanh.

Chiều buông. Giữa cái ồn ã của một đô thị đông đúc là một hồ Tây thanh bình, yên ả. Ta như thả tâm hồn phiêu linh sóng sánh trong ánh bình minh hay mơ màng cảm nhận vẻ đẹp dát vàng của hoàng hôn trên mặt hồ lăn tăn sóng. Trong không gian thoáng đãng ấy là những khoảng xanh điểm xuyết bông sen vươn mình khoe sắc khiến không gian nơi đây càng thêm cuốn hút và chắc chắn sẽ dệt nên những ký ức khó quên…

Hà Nội mười hai mùa hoa, nhưng sen luôn có vị trí riêng, cứ lớn lên, vươn mình khoe sắc từ trong lớp bùn mà vẫn đẹp lung linh, quyến rũ lạ thường. Sen trang trí trong phòng khách làm ấm cúng không gian gia đình; sen có mặt ở sảnh các tòa nhà cơ quan, khách sạn như truyền thêm năng lượng cho một ngày mới. Thư thái bên sen, thưởng thức một chén trà sen nóng hổi, nhắm mắt lại và tưởng tượng như đang lạc vào một thế giới tâm linh, thoang thoảng mùi trầm hương quyện với hương sen tinh khiết. Chuông chùa ngân vang đâu đó, làm tâm hồn tĩnh lặng, khoan thai…

Trong đạo Phật, sen hội tụ tám đặc tính. Không nhiễm - dù mọc lên từ bùn nhưng không mang mùi hôi của bùn. Trừng thanh - chỗ nào có sen mọc thì chỗ đó nước không bao giờ đục. Kiên nhẫn - rễ củ của sen nằm trong bùn chờ đợi khi hội tụ đầy đủ nhân duyên sẽ nảy mầm.

Viên dung - hoa sen có những cánh hoa bao bọc gương sen tròn trịa, tiêu biểu cho tính viên giác của mỗi chúng sinh. Thanh lương - giữa mùa Hạ, hoa sen vẫn bất chấp sự nóng bức mà vươn mình mọc lên. Hành trực - chỉ sự ngay thẳng như cọng sen. Ngẩu không - ruột ống cọng hoa sen trống rỗng, nói lên bản tính hỷ xả của người tu hành. Bồng thực - hoa sen có gương, có hột sẵn rồi, đó là nhân quả đồng thời.

Nhưng tôi vẫn muốn bổ sung thêm một đặc tính nữa của hoa sen, đó là “Dâng hiến”. Mới sáng sớm, bó sen mua về, những bông hoa còn chúm nụ, thế mà chỉ sau một đêm, hoa đã nở bung, khoe hết sắc hồng tươi rói, để lộ gương sen như ruột gan chân tình với cuộc đời. Từng cánh sen rơi xuống, phủ quanh bình sứ như bức tranh sắp đặt hoàn mĩ. Sen đẹp và thơm khi còn chúm nụ, nhưng ngay cả khi nở và tàn, cái sắc, hương ấy vẫn tô điểm và thoang thoảng hương thơm quẩn quanh trong thư phòng...

Trần Minh