Suy nghĩ sai lầm khiến nhiều người dễ mắc bệnh dại
Nhiều người nghĩ rằng khi bị chó, mèo cào, cắn thì không cần phải tiêm vaccine phòng bệnh dại nếu con chó, mèo đó đã được tiêm vaccine phòng bệnh dại. Nhưng điều này là sai lầm.
Bệnh dại là một loại virus không thể chữa khỏi, chúng tấn công vào não, tủy sống của động vật có vú. Ảnh: nolancountyhealth.
Trong một lần tham gia buổi truyền thông trực tiếp về phòng, chống bệnh dại, bà H.T.H. (thôn 6C, xã Ea Phê, huyện Krông Pắc) có một câu hỏi gửi đến báo cáo viên: Khi bị chó, mèo cắn nếu con chó, mèo này đã được tiêm vaccine phòng bệnh dại thì người bị cắn có cần phải tiêm vaccine phòng bệnh dại hay không? Vì cách đây không lâu, bà H. bị chó hàng xóm cắn nhưng vì bà H. biết con chó này đã được tiêm phòng bệnh dại nên bà không đi tiêm.
Lý giải cho câu hỏi này, bác sĩ Nguyễn Quý, Trưởng Khoa Kiểm soát bệnh tật/HIV, Trung tâm Y tế huyện Krông Pắc, cho biết trên thế giới đã từng phát hiện chó tiêm phòng vẫn tử vong do dại và chưa có nghiên cứu nào khẳng định chó, mèo đã tiêm phòng thì người bị cắn, cào sẽ không mắc bệnh dại.
Mặc dù vaccine tiêm cho chó, mèo giúp giảm tỷ lệ dại trên vật nuôi, hiện nay vẫn chưa có nghiên cứu 100% con vật đã tiêm phòng sẽ không mắc bệnh dại.
Hiệu quả miễn dịch ở động vật sau khi tiêm phòng dại phụ thuộc nhiều vào yếu tố chất lượng vaccine, kỹ thuật tiêm, thời điểm tiêm, tiêm có đúng phác đồ và có tiêm nhắc lại mỗi năm hay không. Vì vậy, khi chó cắn, mèo cào người dân cần sơ cứu tại chỗ và đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám, hướng dẫn tiêm vaccine phòng bệnh dại.
Bác sĩ Nguyễn Quý, Trưởng Khoa KSBT/HIV, Trung tâm Y tế huyện Krông Pắc, giải đáp thắc mắc của người dân về tiêm vaccine phòng bệnh dại trong một buổi truyền thông phòng, chống bệnh dại tại cộng đồng.
Bệnh dại có quá trình ủ bệnh rất phức tạp, có thể chỉ trong vòng từ 7 đến 10 ngày nhưng cũng có thể kéo dài trên 1 năm, phụ thuộc vào mức độ nặng, nhẹ và vị trí vết cắn của động vật. Điều này dẫn đến tình trạng khó kiểm soát, khó theo dõi và điều trị sau khi bị chó mèo cào, cắn.
Trong các trường hợp vết cắn nặng, nhiều vết cắn hoặc vết cắn ở vị trí gần thần kinh trung ương, như: đầu, mặt, cổ, đầu chi, bộ phận sinh dục …thì virus dại phát tán rất nhanh. Nếu không được xử trí vết thương đúng cách, tiêm huyết thanh và vaccine kịp thời, người bị chó, mèo cào, cắn sẽ tử vong trong thời gian ngắn. 100% người lên cơn dại sẽ tử vong.
Do đó, khi bị chó, mèo cào, cắn mọi người cần rửa kỹ vết thương bằng nước và xà phòng liên tục trong 15 phút, nếu không có xà phòng thì phải rửa vết thương bằng nước sạch dưới vòi nước chảy liên tục 15 phút. Sau đó, tiếp tục rửa vết thương bằng cồn 45-70%, rượu mạnh hoặc cồn iod …để làm giảm thiểu lượng vi rút dại tại vết cắn.
Sau đó, cần khẩn trương đến các cơ sở y tế gần nhất để được đánh giá vết thương, tư vấn tiêm chủng vaccine và huyết thanh theo từng trường hợp, tình trạng và số lượng vết cắn, vị trí bị cắn. Đặc biệt lưu ý, khi tiêm vaccine phòng dại, cần loại bỏ suy nghĩ tiêm một mũi rồi thôi. Nhiều trường hợp đã tử vong do tiêm không đủ liều.
Theo hướng dẫn giám sát, phòng chống bệnh dại trên người do Bộ Y tế ban hành, việc tiêm vaccine dự phòng bệnh dại và tiêm nhắc lại theo định kỳ được khuyến cáo cho cán bộ thú y, nhân viên phòng thí nghiệm làm việc với virus dại, người làm nghề giết mổ chó, người dân và những người đi du lịch đến các khu vực lưu hành bệnh dại.
Việc tiêm phòng trước khi bị động vật nghi dại cào, cắn, liếm vừa giúp giảm tỷ lệ tử vong do dại vừa giúp giảm số mũi tiêm nếu không may bị phơi nhiễm.
Hiện, Việt Nam đang có 2 loại vaccine phòng dại gồm Verorab (Pháp) và vaccine Abhayrab (Ấn Độ).
Cũng theo bác sĩ Quý, nhiều người mang tâm lý lo ngại tác dụng phụ của vaccine phòng dại. Song đó là vấn đề của vaccine thế hệ cũ. Verorab và Abhayrab được sản xuất theo công nghệ mới, không chứa các tế bào thần kinh nên không ảnh hưởng đến sức khỏe và trí nhớ.
Vaccine thế hệ mới cũng không chống chỉ định với phụ nữ mang thai và cho con bú. Nếu bị chó mèo cắn, phác đồ của người chưa từng tiêm vaccine bao gồm 5 mũi.
Trường hợp phơi nhiễm độ III cần phối hợp tiêm huyết thanh kháng dại. Trường hợp chủ động phòng ngừa, mọi người chỉ cần tiêm 3 mũi vaccine đã có miễn dịch với bệnh. Nếu bị chó mèo cắn sau tiêm, dù vết thương nặng, mọi người chỉ cần tiêm ngừa thêm 2 mũi, không cần dùng huyết thanh kháng dại.
