QUỐC HỘI VIỆT NAM – NHÌN LẠI NĂM 2023 (BÀI 3): TẠO LẬP CƠ SỞ PHÁP LÝ VỮNG CHẮC CHO SỰ PHÁT TRIỂN NHANH, BỀN VỮNG CỦA ĐẤT NƯỚC

Chủ động nội luật hóa cam kết quốc tế

Quốc hội kịp thời quyết sách nhiều vấn đề quan trọng để hỗ trợ người dân, doanh nghiệp, tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trước mắt, cũng như giải quyết các vấn đề căn cơ, lâu dài, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, đáp ứng yêu cầu kiến tạo phát triển đất nước. Chẳng hạn như: thông qua Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, đã xác định rõ mô hình phát triển theo không gian lãnh thổ của quốc gia, khai thác tối ưu tiềm năng, thế mạnh của các vùng, các ngành, các địa phương để tạo ra các động lực tăng trưởng và giá trị mới cho phát triển nhanh, bền vững đất nước. Quốc hội quyết định tiếp tục thực hiện giảm 2% thuế suất thuế giá trị gia tăng; tiếp tục cho phép thí điểm một số chính sách đặc thù để đẩy nhanh tiến độ, tạo thuận lợi tối đa trong tổ chức đầu tư 21 dự án quan trọng quốc gia, dự án trọng điểm đường bộ kết nối vùng và liên tỉnh. Quyết định việc áp dụng các quy định về thuế tối thiểu toàn cầu từ năm 2024 theo hướng dẫn của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD); cho phép Chính phủ trong năm 2024 xây dựng dự thảo Nghị định về việc thành lập, quản lý và sử dụng Quỹ hỗ trợ đầu tư từ nguồn thu thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu và các nguồn hợp pháp khác; yêu cầu hoàn thiện khung pháp lý đồng bộ để triển khai kịp thời, hiệu quả phương án cải cách tiền lương theo Nghị quyết số 27-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng từ ngày 01/7/2024…

Các quyết sách của Quốc hội được ban hành kịp nhằm thúc đẩy phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội và hỗ trợ người dân, doanh nghiệp, góp phần xử lý các vấn đề bất cập phát sinh, đẩy nhanh tiến độ giải ngân đầu tư công, sử dụng vốn hiệu quả, giải quyết khó khăn cho đời sống người dân và doanh nghiệp, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội.

Hành trình để Quốc hội thông qua được Nghị quyết về việc áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định chống xói mòn thuế toàn cầu và cho phép thành lập Quỹ hỗ trợ đầu tư từ nguồn thu thuế tối thiểu toàn cầu và các nguồn hợp pháp khác để hỗ trợ doanh nghiệp là câu chuyện điển hình của “kéo pháo vào và kéo pháo ra”. Còn nhớ trước khi diễn ra Kỳ họp thứ 6 khoảng 1 tháng, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã nhất trí bổ sung vào chương trình kỳ họp nội dung về Nghị quyết về áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở cho toàn cầu và Nghị quyết về cho phép áp dụng thí điểm chính sách là khuyến khích đầu tư vào các lĩnh vực công nghệ cao. Tuy nhiên, qua xem xét cho ý kiến về nội dung cụ thể của các nghị quyết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhận thấy nội dung Nghị quyết về cho phép áp dụng thí điểm chính sách là khuyến khích đầu tư vào các lĩnh vực công nghệ cao chưa đạt yêu cầu đề ra. Trong quá trình xây dựng dự thảo các nghị quyết này, kinh nghiệm quốc tế rất hạn chế, trong khi đây là vấn đề mới và khó, tác động phức tạp nhiều chiều. Do đó Chính phủ đề nghị xin rút nội dung Nghị quyết về cho phép áp dụng thí điểm chính sách là khuyến khích đầu tư vào các lĩnh vực công nghệ cao. Nhưng rồi điều này lại khiến các tập đoàn đa quốc gia đang có đầu tư tại Việt Nam băn khoăn. Họ mong muốn cả hai nghị quyết này được ban hành đồng thời bởi nếu chỉ có riêng Nghị quyết về áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở cho toàn cầu thì doanh nghiệp sẽ gặp nhiều bất lợi, ảnh hưởng đến môi trường đầu tư. Ghi nhận ý kiến của doanh nghiệp, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất với Chính phủ để báo cáo ra Quốc hội là cho phép rút cả 2 nghị quyết này.

Tuy nhiên không vì xin rút nội dung ra khỏi chương trình mà công việc dừng lại. Trực tiếp, Chủ tịch Quốc hội đã chủ trì làm việc với Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính và Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội và các bộ ngành liên quan để tính toán, tìm kiếm phương án liệu có thể ban hành được chính sách về các vấn đề liên quan đến thuế tối thiểu toàn cầu hay không và ban hành chính sách như thế nào để tối ưu. Ngày đầu tiên giữa 2 đợt của kỳ họp, Chủ tịch Quốc hội tiếp tục làm việc với các cơ quan và gợi ý rằng nếu như chúng ta vẫn cứ trình Nghị quyết về thuế tối thiểu toàn cầu đồng thời đưa vào Nghị quyết chung của kỳ họp về việc cho phép thành lập một Quỹ hỗ trợ đầu tư cho cả doanh nghiệp trong nước và nước ngoài. Đề xuất của Chủ tịch Quốc hội nhận được sự đồng thuận cao của Thủ tướng Chính phủ, các cơ quan của Quốc hội và Chính phủ. Trên cơ sở đó, Chính phủ trình Quốc hội xin đưa trở lại chương trình kỳ họp nội dung về Nghị quyết về áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở cho toàn cầu để kịp thời giữ được quyền đánh thuế bổ sung của nước chủ nhà; đồng thời trình với Quốc hội về chủ trương cho phép thành lập Quỹ hỗ trợ đầu tư chính từ nguồn này và các nguồn lực hợp pháp khác và giao cho Chính phủ xây dựng Nghị định quy định chi tiết.

Quốc hội biểu quyết thông qua Nghị quyết về việc áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu.

Nội dung này khi trình Quốc hội đã nhận được sự đồng thuận, ủng hộ rất lớn từ phía các đại biểu Quốc hội và được thông qua với tỉ lệ tán thành cao chiếm tuyệt đại đa số đại biểu Quốc hội tham gia biểu quyết tán thành. Ngay sau khi nghị quyết được thông qua cũng nhận được phản hồi tích cực từ phía dư luận xã hội và nhất là các tập đoàn, các công ty đa quốc gia.

Tính đến thời điểm hiện tại, khi quy định về thuế tối thiểu toàn cầu của OECD có hiệu lực nhưng không nhiều quốc gia trên thế giới ban hành được quyết sách như của Việt Nam. Song đứng trước tác động lớn của chính sách, áp lực tuân thủ cam kết quốc tế đồng thời bảo đảm môi trường đầu tư kinh doanh, duy trì năng lực cạnh tranh quốc gia, lãnh đạo Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cùng Chính phủ, các đại biểu Quốc hội cân nhắc kỹ lưỡng nhiều chiều để có thể ban hành được một chính sách tối ưu trong thời điểm này.

Hội nghị nghị sĩ trẻ toàn cầu lần thứ 9 thành công ngoài mong đợi trở thành điểm nhấn nổi bật trong một năm ngoại giao nghị viện sôi động nhất từ đầu nhiệm kỳ

Mở cửa sau đại dịch, năm 2023, các hoạt động đối ngoại của Quốc hội diễn ra sôi động, thiết thực, hiệu quả, góp phần vào các thành tựu đối ngoại nổi bật của đất nước năm 2023; tiếp tục thúc đẩy, thiết lập và mở rộng quan hệ ngoại giao nghị viện với nhiều quốc gia.

Trong đó, các hoạt động đối ngoại song phương, đa phương và hợp tác quốc tế được thực hiện một cách chủ động, tích cực, sôi động, hiệu quả với nhiều kết quả quan trọng (với 04 Đoàn ra của Chủ tịch Quốc hội, 08 Đoàn ra của Phó Chủ tịch Quốc hội, 08 Đoàn vào cấp Chủ tịch Quốc hội…); đồng thời, bảo đảm trọng thị, chu đáo, thiết thực, hiệu quả và xứng tầm, để lại ấn tượng tốt đẹp với bạn bè quốc tế, thể hiện quyết tâm chính trị, trách nhiệm cao của Việt Nam trong thực hiện các cam kết quốc tế song phương và đa phương, góp phần nâng cao vị thế của Quốc hội ta trên các diễn đàn liên nghị viện khu vực và quốc tế, củng cố và thắt chặt quan hệ đối tác, hữu nghị truyền thống, tăng cường và thúc đẩy quan hệ giữa Việt Nam và các nước nói chung cũng như giữa Quốc hội Việt Nam và Quốc hội các nước nói riêng; thực hiện thành công đường lối, chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước.

Hoạt động đối ngoại song phương được thực hiện linh hoạt, chu đáo với nhiều hình thức đa dạng như các chuyến thăm, hội đàm, điện đàm trực tuyến, tiếp xúc song phương bên lề sự kiện đối ngoại đa phương, gửi thư thăm hỏi, bảo đảm theo đúng những nguyên tắc, quy định của quốc tế, phù hợp với thông lệ và phong tục tập quán của mỗi quốc gia, tiếp tục góp phần củng cố, thắt chặt quan hệ đối tác, hữu nghị truyền thống, thúc đẩy quan hệ hợp tác bền vững giữa Việt Nam với các nước. Trong năm 2023 đã thực hiện ký kết 09 thỏa thuận quốc tế giữa Quốc hội Việt Nam với Quốc hội các nước nhân dịp chuyến thăm chính thức của Chủ tịch Quốc hội Việt Nam tại các nước hoặc lãnh đạo nghị viện các nước thăm Việt Nam. Qua đó, đẩy mạnh và làm sâu sắc hơn quan hệ hợp tác song phương với Quốc hội, nghị viện các đối tác có quan hệ đặc biệt, láng giềng, đối tác chiến lược toàn diện, đối tác chiến lược, đối tác toàn diện và các đối tác quan trọng khác.

Hoạt động đối ngoại đa phương được nâng tầm. Quốc hội Việt Nam chủ động tham gia và phát huy vai trò của mình trong những vấn đề và các cơ chế then chốt, quan trọng có tầm chiến lược tại các cơ chế liên nghị viện đa phương khu vực và quốc tế. Trong đó, nổi bật là hoạt động đa phương của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ tham dự Đại hội đồng AIPA-44 tại Indonesia, Hội nghị cấp cao Quốc hội ba nước Campuchia - Lào - Việt Nam tại Lào; Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn tham dự Đại hội đồng IPU-146 tại Bahrain; Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải thăm dự Hội nghị thường niên lần thứ 31, Diễn đàn Nghị viện Châu Á -Thái Bình Dương (APPF-31) tại Philippines; Đoàn Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải tham dự Cuộc gặp giữa các lãnh đạo AIPA - ASEAN trong khuôn khổ Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 42 tại Indonesia; Đoàn Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định tham dự Đại hội đồng IPU-147 tại Angola…

Đặc biệt, với tư cách thành viên tích cực, có trách nhiệm trong Liên minh Nghị viện thế giới (IPU), Quốc hội Việt Nam lần đầu tiên đăng cai tổ chức Hội nghị Nghị sĩ trẻ toàn cầu lần thứ 9 với chủ đề “Vai trò của giới trẻ trong việc thúc đẩy thực hiện các Mục tiêu phát triển bền vững thông qua chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo”. Đây là hoạt động đối ngoại đa phương quan trọng với kết quả đạt được vượt xa so với kỳ vọng của chính IPU, đã gây được tiếng vang lớn trong cộng đồng nghị viện các quốc gia trên thế giới; chủ đề của Hội nghị đã được IPU thống nhất rất cao, là mối quan tâm hàng đầu của thế giới, thể hiện sự kết nối với Tuyên bố Hà Nội về các mục tiêu phát triển bền vững tại IPU -132, cho thấy cam kết của Việt Nam đối với các vấn đề mang tính toàn cầu.

Hội nghị có quy mô lớn nhất từ trước đến nay, thu hút gần 500 đại biểu, trong đó có hơn 300 đại biểu quốc tế tham dự. Hội nghị đã thông qua Tuyên bố chung, là Tuyên bố Hội nghị đầu tiên của Hội nghị Nghị sĩ trẻ toàn cầu IPU qua 9 kỳ Hội nghị. Đây cũng là lần đầu tiên Hội nghị Nghị sĩ trẻ toàn cầu IPU có logo, bộ nhận diện riêng với ý nghĩa sâu sắc, thể hiện bản sắc nước chủ nhà Việt Nam, nêu cao tinh thần đoàn kết và sức trẻ, được bạn bè quốc tế đánh giá cao, trở thành một điểm nhấn của kỳ Hội nghị. Sự tham dự của Chủ tịch IPU và Tổng Thư ký IPU cùng đông đảo các nghị sĩ trẻ - những nhà lãnh đạo chính trị tương lai của các quốc gia thành viên đã tạo nên sự kết nối chặt chẽ giữa IPU và nước chủ nhà, khẳng định tầm quan trọng của chủ nghĩa đa phương và đặc biệt làm nổi bật vai trò của Quốc hội Việt Nam trong các Diễn đàn nghị viện đa phương thế giới và khu vực.

Tiếp tục phát huy trường phái đối ngoại mang đậm bản sắc “cây tre Việt Nam,” “gốc vững, thân chắc, cành uyển chuyển” như chỉ đạo của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, với trọng trách của mình, Quốc hội Việt Nam không ngừng vun đắp quan hệ với cơ quan lập pháp các nước, quan hệ tốt đẹp với các liên minh nghị sỹ hữu nghị, cá nhân các nghị sỹ có uy tín...; tận dụng hiệu quả tính chất của đối ngoại Quốc hội vừa mang tính Nhà nước, vừa mang tính Nhân dân sâu sắc, qua kênh Quốc hội thúc đẩy hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư, quốc phòng, an ninh, văn hóa, giáo dục, giao lưu Nhân dân, hợp tác giữa các địa phương của các quốc gia…Cùng với đó là các xu thế hợp tác theo dòng chảy tất yếu của chuyến đổi xanh, chuyển đổi năng lượng công bằng, chuyển đổi số.

Xuất phát từ hoàn cảnh đặc biệt khó khăn chưa từng có khi xảy ra đại dịch COVID-19 từ đầu nhiệm kỳ Quốc hội Khóa XV, Quốc hội Việt Nam đã chủ động, bản lĩnh, sáng tạo, nỗ lực không ngừng cùng với Chính phủ, các cơ quan Nhà nước khác đảm bảo ổn định chính trị, xã hội, kinh tế vĩ mô, giữ được đà tăng trưởng trong bối cảnh nhiều nền kinh tế trên thế giới tăng trưởng âm. Khi dịch bệnh được kiểm soát, nhiệm vụ đặt ra là phải tiếp tục đưa đất nước phát triển nhanh hơn và bền vững nhằm thực hiện hiệu quả các mục tiêu, chỉ tiêu kinh tế, xã hội mà Nghị quyết Đại hội Đảng XIII đã đặt ra không chỉ cho nhiệm kỳ này mà còn tới năm 2030, tầm nhìn tới năm 2045. Từ thực tiễn đó, dưới sự lãnh đạo của Đảng và yêu cầu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, kế thừa những thành quả đổi mới trước đây, Quốc hội khóa XV sẽ tiếp tục cải tiến, đổi mới phương thức hoạt động nhằm mục tiêu cao nhất là vì lợi ích và sự hạnh phúc của Nhân dân./.

Kế thừa những thành quả đổi mới trước đây, Quốc hội khóa XV sẽ tiếp tục cải tiến, đổi mới phương thức hoạt động nhằm mục tiêu cao nhất là vì lợi ích và sự hạnh phúc của Nhân dân.

Bảo Yến - Trọng Quỳnh