Quan hệ Nhật Bản - Philippines: Hợp tác 'cùng nhìn về cùng một hướng'

Hợp tác “cùng nhìn về một hướng”

Trong chuyến thăm này, lần đầu tiên Thủ tướng Nhật Bản có bài phát biểu tại Quốc hội Philippines, trong đó đề cập chính sách ngoại giao của Tokyo đối với khu vực Đông Nam Á trong tương lai.

Những năm gần đây, quan hệ hai nước được tăng cường mạnh mẽ ở nhiều cấp độ. Nhà Vua và Hoàng Hậu Nhật Bản đã thăm Philippines năm 2016. Riêng năm nay, Tổng thống Marcos, Chủ tịch Thượng viện, Hạ viện Philippines thăm Nhật Bản, xúc tiến giao lưu ở nhiều lĩnh vực, đặc biệt là an ninh và kinh tế.

Thủ tướng Kishida Fumio và Tổng thống Marcos trong hội đàm. Ảnh: NHK

Trong bài diễn văn tại Quốc hội Philippines, Thủ tướng Nhật Bản Kishida Fumio cho biết hiện tại là “thời kỳ hoàng kim” của quan hệ hai nước. Ngoài ra, ông cũng muốn thúc đẩy chiến lược ngoại giao Đông Nam Á có tên gọi là “dòng chảy Kishida”. Do đó, ngoài việc tăng cường hợp tác kinh tế, hợp tác ứng phó với biến đổi khí hậu… hợp tác an ninh là vấn đề mà Nhật Bản đã chọn Philippines là nơi trọng tâm trong khu vực ASEAN để thúc đẩy mạnh mẽ liên kết.

Trên thực tế, điều này đã diễn ra trong nhiều năm nay, chứ không phải gần đây, thậm chí không phải khi Chiến lược Ấn Dộ Dương - Thái Bình Dương được thúc đẩy thực hiện thì Nhật Bản mới chú ý tới tăng cường hợp tác an ninh với Philippines. Khi Chiến lược này được tăng cường thì vai trò của Philippines lại được Nhật Bản và Mỹ quan tâm hơn rất nhiều. Mỹ - Nhật - Philippines đã tạo ra mạng lưới hợp tác 3 bên để hướng tới lập lại trật tự trên Biển. Để hiện thực hóa nó, trong chuyến thăm Philippines lần này, ông Kishida Fumio lập tức đàm phán để hướng tới ký kết Thỏa thuận Tiếp cận Đối ứng (RAA). Trong tương lai gần, có khả năng Nhật Bản sẽ ký thỏa thuận này với Anh và Pháp. Trước đó, Nhật Bản đã ký kết với Mỹ và Australia. Như vậy, một vòng tròn về hợp tác an ninh của Nhật Bản đã được thiết lập trên bản đồ thế giới.

Thỏa thuận Tiếp cận Đối ứng được ký kết, nghĩa là các hoạt động hợp tác quốc phòng như diễn tập trên biển và trên không, cung cấp trang thiết bị quân đội sẽ được diễn ra… tạo điều kiện cho mục đích tạo “vòng vây đối với Trung Quốc” trên không và trên biển, trực tiếp đối lập với sáng kiến “Vành đai và Con đường” mà Trung Quốc đang tâm huyết thực hiện cho bằng được.

Philippines cũng có mâu thuẫn với Trung Quốc về lãnh hải nên nước này sẽ sớm ký RAA với Nhật Bản. Có chuyên gia cho rằng, Philippines cũng đang mong muốn tránh sự phụ thuộc vào Trung Quốc về mặt kinh tế, nên tăng cường hợp tác với Mỹ và Nhật Bản, nhất là vấn đề an ninh để từ đó tăng cường hợp tác kinh tế.

Âm thầm hành động

Nhật Bản đang tích cực thúc đẩy hợp tác với các nước trên thế giới mà trọng tâm là Mỹ, Hàn Quốc, các nước Đông Nam Á, một số nước châu Âu như Anh, Pháp, Đức… để thực hiện việc duy trì và tăng cường trật tự thế giới tự do dựa trên luật pháp. Hai nhà lãnh đạo của Nhật Bản và Philippines gần đây nhất trong cuộc hội đàm vào tháng 2 năm nay đã xác nhận việc này.

Tháng 12 tới, Nhật Bản sẽ tổ chức một cuộc họp với các nước ASEAN với mục đích tăng cường hợp tác truyền thống trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt sẽ nêu vấn đề hợp tác trong khu vực. Sự hợp tác này có liên quan chặt chẽ tới thực hiện Chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và rộng mở. Riêng Philippines, trong nhiều thập kỷ qua, Nhật Bản đã hỗ trợ phát triển kinh tế và tiến trình hòa bình ở khu vực đảo Mindanao mà khu vực này lại gắn kết với hòa bình, ổn định của khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Nhật Bản cũng sẽ cung cấp thêm nhiều trang thiết bị chống rủi ro trong các lĩnh vực bao gồm quân sự.

Đối với các nước ASEAN khác, tùy thuộc ở góc độ khác nhau, Nhật Bản cũng đã có những ứng xử hài hòa khác nhau, tận dụng thế mạnh của từng khu vực mà tạo nên sức mạnh tổng hợp để hợp tác thực hiện mục đích. Nhật Bản đã chuẩn bị từ lâu và không cần công khai vai trò của mình mà tập trung vào những việc cần làm.

Tuy nhiên, Nhật Bản vẫn có một số ý kiến cho rằng việc thực hiện những mục đích như thế sẽ tốn tiền bạc và công sức. Nhưng dù sao, sự phát triển một quốc gia không tể tách rời sự biến động của xã hội thế giới.

Bùi Hùng/VOV-Tokyo