Quan hệ Mỹ - Nga lao dốc không phanh vì Syria, Ukraine

Mối quan hệ vốn đang gặp sóng gió giữa Mỹ và Nga tiếp tục "lao dốc" khi Washington hôm 3/10 tuyên bố chấm dứt đối thoại với Moscow về Syria. Trước đó cùng ngày, Tổng thống Putin quyết định đình chỉ thỏa thuận đã đạt được với Mỹ trong việc loại bỏ plutonium ở cấp độ vũ khí.

Cả hai đều cho thấy sự nghi kỵ sâu sắc và căng thẳng ngày càng gia tăng giữa hai cựu thù Chiến tranh Lạnh. Mỹ và Nga đang nằm ở thế đối lập trong rất nhiều vấn đề, đặc biệt là về Syria và Ukraine. Trong ngắn hạn, việc ngừng đối thoại về Syria có thể "khai tử" mọi nỗ lực nhằm chấm dứt cuộc nội chiến và tiến hành bầu cử chính phủ mới ở nước này.

Theo AP, tuyên bố của Mỹ được đưa ra chỉ vài giờ sau khi Tổng thống Putin quyết định ngừng thực hiện thỏa thuận về xử lý plutonium.

Bộ Ngoại giao Nga nói Mỹ đã "làm tất cả mọi thứ để phá hủy bầu không khí khuyến khích hợp tác". Nga viện dẫn các lệnh cấm vận của Mỹ đối với Moscow liên quan đến vấn đề Nga sáp nhập Crimea hay NATO triển khai lực lượng gần biên giới Nga.

Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov (trái) và người đồng cấp Mỹ John Kerry (phải) tại Geneva, Thụy Sỹ tháng 9/2016. Ảnh: Getty.

Chính quyền Obama giải thích Mỹ ngừng đối thoại vì Nga đã không thực hiện đúng cam kết tháng trước về khôi phục thỏa thuận ngừng bắn cũng như duy trì công tác cứu trợ nhân đạo tại các thành phố bị chiếm đóng như Aleppo.

Mỹ cho rằng các đợt không kích tại đây là do lực lượng Nga và chính phủ Syria thực hiện.

Người phát ngôn Nhà Trắng Josh Earnest nói: "Rõ ràng là không còn gì để Mỹ và Nga bàn trong việc đi đến một thỏa thuận có thể giúp giảm bạo lực ở Syria và đó là một bi kịch".

Trong khi đó, Bộ Ngoại giao Mỹ nói đây không phải một quyết định "hời hợt". "Không may là Nga đã không giữ đúng cam kết của mình... và cũng không thiện chí hoặc không thể đảm bảo chính quyền Syria tuân thủ những gì mà Moscow đã đồng ý", người phát ngôn John Kirby nói trong một thông cáo.

Thông cáo trên cũng cáo buộc Nga và chính phủ Syria đã theo đuổi các hoạt động quân sự vi phạm thỏa thuận ngừng bắn với mục tiêu nhằm vào các bệnh viện. Mỹ cũng đề cập đến vụ không kích đoàn cứu trợ của Liên Hợp Quốc ngày 19/9 mà cả Moscow và chính quyền Tổng thống Assad đều phủ nhận.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova nói Moscow "cảm thấy tiếc" cho quyết định của Mỹ. Đồng thời, Nga cáo buộc Washington không thể thuyết phục lực lượng nổi dậy ở Syria cắt đứt liên hệ với các nhóm cực đoan.

"Giờ đây, sau khi đã không thể đạt được thỏa thuận mà họ tự đưa ra, họ lại cố đẩy trách nhiệm cho người khác", bà Zakharova nói. Trước đó, Mỹ đã đồng ý giải tán các nhóm nổi dậy nhưng cũng lưu ý rằng đó một quá trình mất thời gian.

AP cho hay, sắc lệnh đình chỉ thỏa thuận loại bỏ plutonium do Tổng thống Putin ký hôm 3/10 viện dẫn lý do "mối đe dọa đến sự ổn định chiến lược đang manh nha bởi các hành động không thiện chí của Mỹ".

Tuy nhiên, Điện Kremlin cũng cho biết Nga sẽ tách biệt lượng plutonium đề cập trong thỏa thuận này với các chương trình vũ khí mà họ theo đuổi.

Thỏa thuận trên được Nga và Mỹ ký vào năm 2000 và có hiệu lực sau một thỏa thuận vào năm 2010. Theo đó, mỗi nước cam kết sẽ hoàn thành việc loại bỏ 34 tấn plutonium ở cấp độ vũ khí bằng cách đốt trong lò phản ứng hạt nhân.

Đông Phong