Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam: Xếp hạng giáo dục của Việt Nam cao hơn kinh tế

Cần quan tâm giáo dục thiểu số và đại học

Theo Phó Thủ tướng, các báo cáo đều cho thấy tính chỉ tiêu thu nhập đầu người Việt Nam ở vào khoảng vị trí 130 lên xuống theo từng năm. Nhưng phần giáo dục tùy từng báo cáo, đa phần xếp hạng vào khoảng từ 60-70, có nghĩa so với trình độ phát triển kinh tế - xã hội nói chung thì giáo dục Việt Nam được xếp hạng cao hơn các nước có trình độ tương đương. Trong đó, đặc biệt, giáo dục phổ thông trong các báo cáo là khoảng dưới 50, đặc biệt có những báo cáo khi xét về kiểm định qua các tổ chức quốc tế còn xếp Việt Nam ở vị trí khoảng 20.

"Nhưng giáo dục đại học thì kém hơn, ở khoảng 70-75, cá biệt có những chỉ tiêu là 80. Tuy nhiên, các chỉ số công bố nghiên cứu Việt Nam tương đối thấp", Phó Thủ tướng thừa nhận.

“Điều đó có nghĩa là mặc dù chúng ta còn rất nhiều điều không hài lòng về giáo dục, nhưng cũng phải đánh giá những nỗ lực của ngành giáo dục trong suốt một quá trình. Vì giáo dục là một quá trình, đổi mới bắt đầu từ năm nay 10 năm sau mới có kết quả”, Phó Thủ tướng nói.

Theo ông, trong các báo cáo của các tổ chức quốc tế, có hai điểm khuyến nghị Việt Nam về giáo dục: Đối với giáo dục phổ thông nên lưu ý giáo dục dân tộc thiểu số. Tới đây phải có những chương trình, chính sách cụ thể hơn để giáo dục cho đồng bào dân tộc thiểu số tốt hơn. Thứ hai là chất lượng giáo dục đại học. Các báo cáo quốc tế cho thấy, nhìn chung Việt Nam trình độ càng cao thì kỹ năng so với mặt bằng thế giới càng kém.

Khi công ty đa quốc gia vào đăng tuyển những người quản lý trình độ cao nhất thì có tới 80% nhân lực Việt Nam bị đánh giá chưa đạt yêu cầu, phải bồi dưỡng tiếp. Cán bộ kỹ thuật có chuyên môn cao nhưng làm trực tiếp thì 40-60% cần đào tạo tiếp. Trong khi đó, những người lao động kỹ thuật đơn giản chỉ có 20% cần đào tạo tiếp.
Theo Phó Thủ tướng, nguyên nhân do kiểm định đầu ra chưa tốt. Cần có các trung tâm kiểm định. Để khắc phục điều này, nhiều trường đã đi đầu phối hợp nước ngoài kết hợp quốc tế đào tạo và kiểm định, xếp hạng trên thế giới.

Theo Phó Thủ tướng, cần đẩy mạnh tự chủ đại học: tự chủ tài chính, chuyên môn, tổ chức nhân sự. Tự chủ tài chính không có nghĩa là nhà nước cắt toàn bộ ngân sách đầu tư, một số nước như Đức tự chủ nhưng nhà nước vẫn lo 80-90% ngân sách. Tự chủ là bớt can thiệp hành chính vào công việc nhà trường, đi kèm là chính sách tiếp cận giáo dục trình độ cao để người nghèo không bị ảnh hưởng, thực hiện qua nhiều chính sách, trong đó có chính sách học bổng. Tất cả các hoạt động của nhà trường, kể cả chỉ tiêu đầu vào đầu ra, danh sách cựu sinh viên làm việc ở đâu đều phải được công khai minh bạch để nhà trường, học sinh và toàn xã hội giám sát.

Hiện nay, Việt Nam có 15 trường bước đầu tự chủ, qua kiểm tra vừa qua kết quả tốt. Đặc biệt, ba trường cao đẳng nghề đã tham gia tự chủ.

Việt Nam có triết lý giáo dục hay không?

Về việc một đại biểu Quốc hội chất vấn: phải chăng Việt Nam không có có triết lý giáo dục, Phó Thủ tướng khẳng định Việt Nam có triết lý giáo dục, nhưng không có những câu trích dẫn kinh điển. Triết lý giáo dục của Việt Nam nằm ở xây dựng đất nước dân giàu nước mạnh, xã hội công bằng văn minh; xây dựng con người Việt Nam toàn diện đức, trí, thể, mỹ; có tinh thần dân tộc, lòng yêu nước, có trách nhiệm quốc tế.

Trong Đề án xây dựng chương trình sách giáo khoa mới, phần mục tiêu cũng có những câu nói khá đầy đủ các yếu tố cấu thành triết lý giáo dục Việt Nam: nhằm mục tiêu học để biết, học để làm, học để tự khẳng định, học để chung sống. Đó là khẳng định con người Việt Nam toàn diện đức, trí, thể, mỹ và hướng tới công dân toàn cầu. Phát huy tài năng sáng tạo của học sinh, giáo viên.

“Tôi cũng hỏi những người dân rất bình thường, nôm na: ngày xưa con người giáo dục là nhân văn (trái tim), trí tuệ (khai mở trí tuệ), không mất gốc (có tinh thần dân tộc, lòng yêu nước nhưng có gắn với ý thức quốc tế)”, ông nói.

Phó Thủ tướng khẳng định chúng ta có triết lý giáo dục, nhưng khâu thực hiện chưa tốt.

Thi trắc nghiệm là xu thế của nhiều nước

Về vấn đề thi cử, Phó Thủ tướngVũ Đức Đam cho biết, Nghị quyết 29 đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục xác định thi là khâu đột phá, từ đó lan tỏa sang các khâu khác. Coi là khâu đột phá vì đây là khâu làm xã hội dễ bức xúc nhất, có nhiều bất cập.

"Chúng ta có quá nhiều kỳ thi. Thi tốt nghiệp THPT không trung thực và vì thế không cần thiết. Thi ĐH và CĐ thì quá căng thẳng và phức tạp, nguyên nhân dẫn tới bất cập học lệch, học tủ, thi xong thì buông lơi. Đó cũng là nguyên nhân giáo dục đại học không tốt.

Câu hỏi đặt ra là làm thế nào để có một kỳ thi trung thực, khách quan, để học sinh học toàn diện, và tuyển sinh đại học không quá căng thẳng. Các nước thì đánh giá năng lực, như ĐH Quốc gia đã làm một cách đơn giản. Có nước làm tự luận, có nước làm trắc nghiệm, nhưng đa số là làm trắc nghiệm”, ông cho biết.

Phó Thủ tướng trực tiếp trả lời một số câu hỏi mà đại biểu thắc mắc về vấn đề thi cử: “Tại sao chúng ta không thể tổ chức một kỳ thi trắc nghiệm đơn giản như các nước? Vì chúng ta không thể thay đổi đột ngột, phải thực hiện cả quá trình đổi mới trong giảng dạy, học liệu, phương thức…”

“Làm sao giảm áp lực cho toàn xã hội? Điều này Thủ tướng cũng rất quan tâm. Năm nay học sinh và phụ huynh hãy yên lòng làm theo hướng dẫn của Bộ”, Phó Thủ tướng trấn an.

Trực tiếp nói đến vụ việc giáo viên đi tiếp khách ở Hà Tĩnh, Phó Thủ tướng cho rằng đây là việc không tốt. Nếu không kiên quyết sẽ có những biểu hiện manh nha khác. Ông cho rằng nên chấn chỉnh việc các cơ quan yêu cầu nhân viên nữ đứng ra tiếp khách trong các ngày lễ.