Ông chủ rau sạch Bác Tôm: Người ghét kinh doanh lại kinh doanh thành công

Sinh năm 1974 ở Nam Đàn, Nghệ An, khi tốt nghiệp Thạc sỹ chuyên ngành Quản lý nông nghiệp tại Đại học Larenstein (Hà Lan) anh Trần Mạnh Chiến về nước làm chuyên gia nông nghiệp của một tổ chức quốc tế, tham gia dự án rau chất lượng của các tổ chức phi chính phủ. Mức lương ngàn đô hấp dẫn nhưng vài năm sau anh quyết định bỏ việc, điều mà cả gia đình anh đều ngỡ ngàng, phản đối.

Quyết tâm làm tất cả cho đam mê, anh vượt qua mọi khó khăn, rào cản và đến nay đã bước đầu chạm đến thành công. Sau 7 năm bươn trải trên thị trường, anh đã có hệ thống rau sạch với quy mô 26 cửa hàng và sở hữu một số trang trại. Bác Tôm đã có thương hiệu và vị trí riêng trên thị trường mà anh là linh hồn của hệ thống ấy. Anh là một chàng trai xứ Nghệ.

PV NDH đã có cuộc trao đổi với anh xung quanh câu chuyện khởi nghiệp và thị trường thực phẩm sạch:

Người ta nói linh hồn của Bác Tôm chính là anh Trần Mạnh Chiến nhưng nghe nói anh sợ kinh doanh? Có mối quan hệ nào giữa việc người sợ kinh doanh với việc kinh doanh thành công như hiện nay, thưa anh?

Tôi nghĩ mình cũng chưa thực sự thành công mà mình đang rất may mắn thì đúng hơn. Tôi xuất phát điểm là dân kỹ thuật, không biết gì về kinh doanh, có được như ngày nay là quá sức tưởng tượng. Không phải tôi sợ kinh doanh mà tôi ghét kinh doanh, ngày xưa tôi có quan niệm kinh doanh là buôn bán, mua chỗ A giá 5 chuyển sang chỗ B giá 10 và tôi không thích điều này. Nhưng khi làm tôi mới thấy vai trò của người kinh doanh rất quan trọng, tạo động lực dẫn dắt thị trường, thúc đẩy các bộ phận khác làm việc và phát triển.

Quá trình tôi chuyển mình từ một người ghét kinh doanh sang người kinh doanh cũng từ từ. Tôi vừa va vấp vừa học hỏi, như gặp một vấn đề về nhân sự tôi lại phải học vấn đề nhân sự, hay học về quản lý, vấn đề hao hụt. Nhưng cũng có vấn đề học không nổi lại, tôi phải tìm người hợp tác để họ bổ sung năng lực cho mình. Rất may đến nay tôi có nhiều người đồng hành. Bản chất con người tôi vẫn là dân kỹ thuật, vẫn có sức ì và chưa có nhanh nhạy trong marketing. Tôi phải tìm những cộng tác để giúp mình để phát triển.

Rủi ro gì trong phát triển ngành này, Bác Tôm gặp khó khăn gì trong ngày đầu khởi nghiệp thưa anh?

Ngành này rất tiềm năng, bền vững nhưng phát triển chậm, đi từ từ đồng thời có rủi ro cao bởi đây là ngành thực phẩm tươi sống. Việc kiểm soát đảm bảo sản phẩm của mình từ nhà sản xuất tới tay người tiêu dùng phải trải qua nhiều quá trình mà đó là quá trình hở, phụ thuộc vào yếu tố bên ngoài, nhiều sản phẩm không đóng gói được chỉ dán tem mác bên ngoài dẫn đến việc rủi ro an toàn thực phẩm, cạnh tranh không lành mạnh… Sự phát triển mở rộng thị trường và có nhiều cạnh tranh, tôi cho rằng đa phần là cạnh tranh tốt giúp mình hoàn thiện hơn nhưng cũng có những cạnh tranh không lành mạnh.

Khó khăn của Bác Tôm lớn nhất là khách hàng và niềm tin của khách hàng. Khi chúng tôi mới mở cửa hàng chỉ có hơn 20 khách hàng quen. Bản thân tôi là người tư vấn, không biết gì đến maketing, chỉ đơn thuần mang rau dự án về bán mà không biết truyền thông nên mất thời gian dài để người tiêu dùng biết đến. Khách hàng đông dần vì người này giới thiệu người kia và tìm đến cửa hàng.

Một khó khăn nữa chính là việc làm thế nào để duy trì lòng tin của khách hàng. Tôi nghĩ đây là một vấn đề lâu dài. Tôi luôn đặt chữ tâm lên sản phẩm của mình để lấy được niềm tin của người tiêu dùng bởi chất lượng sản phẩm của mình không chứng minh ngay được, Tâm của người sản xuất phải đặt lên hàng đầu.

Hiện nay hệ thống rau Bác Tôm có 26 cửa hàng

Còn câu chuyện về vốn thì sao, thưa anh?

Bác Tôm xây dựng từ nhỏ giống như xây một cái nhà, hôm nay có một viên gạch ngày mai tích lũy thêm vài viên nữa rồi xây từ từ. Chính vì thế nên câu chuyện vốn không phải là vấn đề quá khó khăn đối với tôi.

Đối với bạn trẻ tôi nghĩ cũng nên làm từ nhỏ đến lớn, có ít thì làm cửa hàng vài chục triệu mà nhiều thì làm quy mô lớn 100-200 triệu.

Kinh nghiệm khởi nghiệp là bạn nên làm thuê cho một cửa hàng đã bán tốt để tích lũy kinh nghiệm của họ và nên có vốn dự phòng rủi ro để nuôi sống đam mê còn nếu mới gặp một trục trặc nhỏ đã dừng thì thật lãng phí.

Quy mô của Bác Tôm hiện nay thế nào thưa anh? Và doanh thu thường ngày Bác Tôm nhận được ?

Quy mô hiện nay qua 7 năm phát triển có 26 cửa hàng, có hợp tác hơn 200 hộ, nhóm sản xuất trang trại. Với quy mô này, nhu cầu của Bác Tôm vẫn tiếp tục phát triển, củng cố và mở rộng năng lực của mình đồng thời mở rộng trang trại đang có và đang hợp tác. Bác Tôm có trạng trại ở Lương Sơn (Hòa Bình) chủ yếu về rau và chăn nuôi; trang trại ở Sóc Sơn (Hà Nội) chủ yếu nuôi lợn.

Chúng tôi đang phục vụ khách lẻ là chủ yếu, một số đơn hàng tập thể. Hiện chúng tôi chưa đưa vào siêu thị được bởi siêu thị luôn yêu cầu giá rẻ Bác Tôm không đáp ứng được. Chúng tôi bán giá rẻ cho siêu thị thì không đủ tiền trả lương cho nhân viên. Việc đưa hàng siêu thị vẫn là bài toán khó có lời giải.

Doanh thu hiện nay của mỗi cửa hàng trung bình từ 10-20 triệu/ngày tùy quy mô cửa hàng. Hệ thống Bác Tôm sở hữu theo cổ phần, Bác Tôm kiểm soát chất lượng hàng hóa đầu vào, các cửa hàng đã cổ phần.

Anh Trần Mạnh Chiến trong chuyến đi kiểm soát quy trình sản xuất nho tại Ninh Thuận

Anh nhìn nhận thế nào về thị trường thực phẩm sạch hiện nay?

Thị trường thực phẩm sạch đã phát triển hơn 10 năm nay nhưng chỉ 3 năm trở lại đây mới được người tiêu dùng thực sự quan tâm. Nhiều bạn trẻ và cả những doanh nghiệp lớn bắt đầu đầu tư vào. Đây là thị trường tiềm năng và bền vững, và là sự tất yếu khi xã hội phát triển, thu nhập của người dân tốt hơn thì quan tâm hơn đến chất lượng thực phẩm.

Khi mới bắt đầu làm cách đây 7 năm, tôi thấy rất bình thường, làm để tiêu thụ sản phẩm rau cho dự án, trong 3 năm đầu thấy thị trường rất nguội. Nhưng 3-4 năm trở lại đây thị trường sôi động hơn.

Tôi tin 5-10 năm tới xu hướng phát triển của ngành này vẫn đi lên và là cơ hội cho người trẻ khởi nghiệp bởi nguồn lực đầu tư vào thị trường này rất ít. Hàng ngày chúng tôi nhận được nhiều điện thoại, email của các bạn trẻ từ Hà Nội, Vinh, TP.HCM, Hải Phòng, Sơn La, các tỉnh miền núi…để hỏi về phát triển hệ thống thực phẩm sạch, các bạn rất quan tâm vấn đề này.

Anh hình dung thế nào về thị trường thực phẩm sạch trong 10 năm tới? Và Bác Tôm sẽ phát triển quy mô như thế nào?

Trong 10 năm nữa thực phẩm sạch tiếp tục phát triển mạnh mẽ hoàn thiện được cả về thực phẩm sạch và dịch vụ. Hiện nay chỉ một số cửa hàng đã kiểm soát được sản phẩm còn phần lớn cửa hàng mới làm được tính chất đi lọc hàng, nhưng 10 năm nữa sản phẩm sẽ được kiểm soát hết trước khi bán. Bác Tôm cũng đang hoàn thiện để tất cả các sản phẩm đều kiểm soát tận gốc.

Về dịch vụ, người tiêu dùng càng đòi hỏi cao, giai đoạn đầu khách hàng chỉ đòi hỏi sản phẩm tốt, và hai năm trở lại đây họ yêu cầu dịch vụ tốt về bao gói, giao hàng đúng hẹn, bảo quản tốt.

Chúng tôi phấn đấu 10 năm nữa quy mô của Bác Tôm ở Hà Nội sẽ có mặt ở hầu hết các quận ở Hà Nội, chất lượng dịch vụ được nâng cao, hiện đại hóa công tác quản trị, giảm thiểu thời gian của khách hàng trong việc mua sản phẩm về cho gia đình, tăng cường các dịch vụ về sản phẩm chế biến, sơ chế sẵn đáp ứng xu hướng ngày càng bận rộn của người tiêu dùng.

Ngoài ra chúng tôi sẽ mở rộng ra các tỉnh, thành khác. Bác Tôm sẽ quản trị hệ thống trang trại để có sản phẩm tốt nhất cung cấp cho Bác Tôm và những đơn vị có nhu cầu. Tôi kỳ vọng 3-5 năm nữa hệ thống này sẽ vượt lên về mặt cung ứng, mang định hướng sản phẩm tự nhiên. Đây là mong muốn lớn nhất của chúng tôi, phát triển vùng nguyên liệu mang hướng tự nhiên. Khi nào hệ thống trang trại hoàn chỉnh chúng tôi sẽ mở rộng hệ thống cửa hàng.

Mong muốn một Bác Tôm trong tương lai gần gũi, thân thiện như người nhà của người tiêu dùng có thể chia sẻ mọi thứ từ chất lượng dịch vụ đến tư vấn cho người tiêu dùng, đồng hành với họ để giảm thiểu những bệnh hiện đại

Anh có hay tham gia các hoạt động truyền lửa cho bạn trẻ khởi nghiệp không?

Đó là điều tôi thích nhất mặc dù kỹ năng kinh doanh thì tôi không có. Hiện nay thực phẩm sạch chỉ cung ứng dc 2-3% nhu cầu thị trường trong khi nhà đầu tư, nguồn lực đầu tư ít càng mở cơ hội cho người trẻ.

Cảm ơn anh!

Người tiêu dùng đang nhầm tưởng

“Điều quan trọng nhất trong kiểm soát thực phẩm sạch là kiểm soát quy trình sản xuất và kiểm nghiệm các dữ liệu ở trong sản phẩm, đảm bảo giảm thiểu rủi ro ô nhiễm các dư lượng không cho phép từ bên ngoài vào. Người tiêu dùng đang nhầm tưởng việc kiểm nghiệm dữ liệu là quan trọng nhất, chỉ cần cắm máy vào để kiểm nghiệm nhưng thực ra không phải bởi một ví dụ đơn giản như trong một lá rau có hàng nghìn chất nhiều máy không kiểm ra hết được. Quan trọng nhất chính là kiểm soát được quy trình sản xuất”- Trần Mạnh Chiến, ông chủ thương hiệu Bác Tôm nói.