Nợ đọng bảo hiểm tăng mạnh

Nan giải thu hồi nợ

Tình trạng nợ, trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN không phải là chuyện mới mà đã xảy ra trong nhiều năm. Có doanh nghiệp nợ tiền BHXH, BHYT, BHTN là do gặp khó khăn trong sản xuất, kinh doanh nên ngừng hoạt động hoặc hoạt động cầm chừng. Có đơn vị lại cố tình chây ỳ không đóng BHXH, BHYT, BHTN. Cơ quan BHXH đã có nhiều nỗ lực nhằm hạn chế, ngăn ngừa tình trạng này song vẫn chưa đạt được kết quả như mong muốn.

Tiếp nhận hồ sơ của người dân tại bộ phận “một cửa” Bảo hiểm xã hội TP Hà Nội. Ảnh: Như Ý

Ông Trần Đình Liệu, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam cho biết, nhiều doanh nghiệp tìm mọi cách để lách luật, trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN như ký nhiều hợp đồng lao động có thời hạn dưới 3 tháng hoặc ký hợp đồng lao động với người lao động chỉ ghi mức tiền lương và các khoản phụ cấp đóng BHXH, BHYT, BHTN thấp hơn mức thu nhập thực tế mà doanh nghiệp trả cho người lao động. Ở một số địa phương, có doanh nghiệp “bán chui” các nhà xưởng và tài sản cho người khác để trốn nợ BHXH, BHYT, BHTN dẫn đến tình trạng là doanh nghiệp cũ “biến mất” trong khi doanh nghiệp mới chối bỏ trách nhiệm về những khoản nợ BHXH, BHYT, BHTN hàng chục tỷ đồng.

Cũng theo ông Trần Đình Liệu, khởi kiện các doanh nghiệp nợ, trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN là biện pháp cuối cùng thế nhưng cũng gặp không ít khó khăn. Ngay khi lập hồ sơ khởi kiện, cơ quan BHXH đã gặp khó do các doanh nghiệp nợ không chịu ký vào biên bản đối chiếu, xác định công nợ. Thủ tục khởi kiện tương đối phức tạp, trong khi nhiều doanh nghiệp lại thiếu sự hợp tác; thời gian khởi kiện kéo dài. Khi tòa án tổ chức hòa giải, xét xử, doanh nghiệp lại thường không đến theo yêu cầu nên kết quả hòa giải thành công chiếm tỷ lệ không đáng kể. Một số chủ doanh nghiệp khi bị kiện đã bỏ trốn hoặc tìm cách chuyển sang địa bàn khác, âm thầm chuyển nhượng lại doanh nghiệp cùng với số nợ. Nhiều đơn vị, khi xác minh tài sản không có nguồn tài sản hoặc tài sản chủ yếu đi thuê, dẫn đến không thu hồi được số tiền nợ bảo hiểm.

Đáng lưu ý, số nợ BHXH, BHYT, BHTN 7 tháng của năm 2016 tăng cao so với cùng kỳ năm trước còn xuất phát từ quy định, từ ngày 1-1-2016 (thời điểm Luật BHXH 2014 có hiệu lực thi hành), Tòa án các cấp không thụ lý đơn khởi kiện của cơ quan BHXH đòi tiền BHXH đối với người sử dụng lao động. Việc khởi kiện các đơn vị, doanh nghiệp nợ BHXH, BHYT, BHTN của người lao động được giao cho tổ chức công đoàn. Việc chuyển đổi này đã tạo khoảng trống về thời gian để các doanh nghiệp lạm dụng cố tình chây ỳ, trốn tránh nghĩa vụ nộp BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động. Cũng chính bởi quy định này mà từ đầu năm 2016 đến nay, 1.400 vụ khởi kiện nợ BHXH với tổng số tiền gần 300 tỷ đồng của cơ quan BHXH bị tồn đọng, chưa giải quyết được.

Tăng sự hỗ trợ của các ngành, địa phương

Để khắc phục tình trạng nợ bảo hiểm các loại, thời gian tới BHXH Việt Nam sẽ tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động doanh nghiệp với nhiều hình thức. BHXH Việt Nam đã chỉ đạo BHXH các tỉnh, thành phố thường xuyên trao đổi thông tin với cơ quan Thuế, Kế hoạch - Đầu tư, Ban quản lý các khu công nghiệp... để nắm bắt tình hình đăng ký, hoạt động sản xuất kinh doanh, nộp thuế của các doanh nghiệp. Bên cạnh đó, BHXH Việt Nam tổ chức thanh tra, kiểm tra, báo cáo kịp thời tình hình vi phạm pháp luật BHXH, BHYT, BHTN của các doanh nghiệp tới cấp ủy, chính quyền, cơ quan quản lý nhà nước liên quan để có hướng chỉ đạo giải quyết, xử lý kịp thời; công khai thông tin về các đơn vị trốn đóng, nợ tiền bảo hiểm số lượng lớn, kéo dài trên các phương tiện thông tin đại chúng và gửi trực tiếp đến tổ chức công đoàn hoặc đại diện người lao động.

Mới đây nhất, BHXH Việt Nam đã ký kết với Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam quy chế phối hợp về trao đổi, cung cấp thông tin, tài liệu trong việc khởi kiện đối với các hành vi vi phạm pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN. Theo đó, Ngành BHXH sẽ cung cấp danh sách các đơn vị nợ tiền BHXH cần phải khởi kiện tại tòa… Ngược lại, tổ chức công đoàn sẽ cung cấp danh sách đơn vị sử dụng lao động chuẩn bị khởi kiện để cơ quan BHXH kiểm tra, đối chiếu, cập nhật tình hình nợ và việc áp dụng các biện pháp xử lý khác đối với đơn vị sử dụng lao động.

“Việc ký kết quy chế phối hợp này sẽ góp phần hạn chế các vi phạm pháp luật, khắc phục tình trạng nợ đọng, trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của các doanh nghiệp”, Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Nguyễn Thị Minh cho hay.

Để ngăn chặn tình trạng nợ, trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN, ngoài sự chủ động, nỗ lực của Ngành BHXH cũng rất cần các ngành, địa phương tích cực vào cuộc xử lý những vụ việc tồn đọng; đẩy mạnh công tác tuyên truyền, kết hợp thanh tra, kiểm tra, kịp thời phát hiện, kiên quyết xử lý những doanh nghiệp vi phạm. Ngoài ra, người lao động cần lên tiếng, yêu cầu doanh nghiệp tuân thủ quy định về BHXH, BHYT, BHTN.

Hoàng Cường