Những bóng hồng 'đi săn tử thần'
Vượt qua những nghi ngại, định kiến, nhiều phụ nữ ở tỉnh Quảng Trị lựa chọn dấn thân vào nghề 'đi săn tử thần' - rà phá bom mìn, vật liệu nổ còn sót sau chiến tranh, góp phần làm sạch đất ô nhiễm để người dân canh tác, phát triển kinh tế - xã hội.
Nhờ chồng chăm con, nói không với làm đẹp
Quảng Trị là địa phương gánh chịu nhiều hậu quả và thiệt hại nặng nề của chiến tranh, có mật độ ô nhiễm bom, mìn cao nhất toàn quốc.
Đây cũng là địa phương đầu tiên trong cả nước được Chính phủ cho phép triển khai các chương trình hợp tác với các tổ chức phi chính phủ nước ngoài trong lĩnh vực khắc phục hậu quả bom, mìn sau chiến tranh.
Trên địa bàn tỉnh có nhiều tổ chức, nhóm hỗ trợ rà, phá bom mìn, tuyên truyền nâng cao nhận thức hậu quả bom, mìn, vật nổ
Hiện trên địa bàn tỉnh có nhiều tổ chức, nhóm hỗ trợ rà, phá bom mìn, tuyên truyền nâng cao nhận thức hậu quả bom, mìn, vật nổ. Đặc biệt, có nhiều tổ chức đã thành lập các đội chuyên rà phá với thành viên là phụ nữ và Đội MAT 31 của Nhóm Cố vấn bom mìn (Tổ chức MAG) là một điển hình.
Một ngày đầu tháng 4, chúng tôi có dịp được chứng kiến toàn bộ quá trình thực hiện rà phá bom chùm và các loại vật nổ khác trên thực địa của Đội MAT 31 tại khu đất bị ô nhiễm dọc tuyến đê Quế Dương - Hải Ba, thuộc địa bàn thôn Thống Nhất (xã Hải Ba, huyện Hải Lăng).
Theo giới thiệu của chị Lê Thị Bích Ngọc (46 tuổi, trú xã Gio Phong, huyện Gio Linh) - Đội trưởng Đội MAT 31, trong đợt này, các chị được giao nhiệm vụ rà phá bom chùm và các loại vật nổ khác còn sót lại sau chiến tranh trên diện tích 377.162m2 đất bị ô nhiễm, thực hiện từ ngày 18/3 - 28/6, để trả lại đất sạch cho 640 hộ/2.897 nhân khẩu tại thôn Thống Nhất hưởng lợi.
Chị Bích Ngọc cho biết, Đội MAT 31 được thành lập năm 2018 và có 14 thành viên, trong đó 13 thành viên chính là nữ cùng 1 nam nhân viên lái xe, kiêm kỹ thuật viên.
Tất cả thành viên của MAT 31 đã có nhiều năm gắn bó với nghề “săn tìm tử thần”, người có tuổi nghề thấp nhất khoảng 6 năm, lâu nhất là trên 20 năm, có kinh nghiệm, kỹ năng cao trong công việc.
“Tôi bén duyên với nghề này từ năm 2000. Để gắn bó được từng đó năm, tôi đã phải vượt qua nhiều nghi ngại, định kiến, sự phản đối của gia đình, bạn bè. Làm nghề rà phá bom mìn với nam giới đã vất vả, với nữ giới càng thêm phần cực nhọc, luôn ở trên thực địa, nắng mưa không kể, đặc biệt tiềm ẩn rủi ro cao”, chị Ngọc chia sẻ.
Trong suốt thời gian làm nghề rà phá bom mìn, chị thường phải đi sớm, về muộn vì nhà ở xa cơ quan, hiện trường lại ở xa thành phố, mọi công việc gia đình, chăm lo con cái ăn học đều nhờ chồng hoặc bố, mẹ giúp đỡ.
“Phận nữ nhi, nhưng với chúng tôi, thời gian để chăm sóc bản thân, làm đẹp gần như không có. Bởi dù có làm đẹp thì rồi ra hiện trường, đối mặt nắng, mưa, gió Lào thì cũng bằng không”, chị Ngọc nói.
Chị Trần Thị Thảo (32 tuổi, ở xã Triệu Ái, huyện Triệu Phong), thành viên Đội MAT 31, dáng người dong dỏng, đeo kính cận, nhưng trên thực địa các thao tác của chị vô cùng nhanh nhẹn, dứt khoát.
Khi nhận thông tin về vị trí nghi ngờ có vật liệu nổ, kim loại do các thành viên vận hành máy rò vòng lớn đánh dấu, chị lập tức có mặt, dùng máy dò tay xác định rồi tiến hành đào sâu xuống đất, tìm “tử thần” nhằm vô hiệu hóa.
“Tháng 1/2018, qua mạng xã hội tôi biết được thông tin Tổ chức MAG tại Quảng Trị có nhu cầu tuyển dụng nhân viên. Nghiên cứu các thông tin được đăng tải về vị trí công việc, điều kiện, tôi thấy mình có thể đáp ứng nên nộp hồ sơ vào ứng tuyển và được tuyển dụng.
Sau nhiều năm gắn bó, tuy công việc vất vả, 2 con nhỏ đều do chồng chăm lo nhưng tôi chưa hề hối hận về sự lựa chọn này vì nó vừa mang lại nguồn thu nhập ổn định cho bản thân, vừa được đóng góp công sức nhỏ bé làm sạch đất ô nhiễm bom, mìn, vật nổ sau chiến tranh còn sót lại trên quê hương, trả lại đất sạch cho bà con sản xuất, phát triển kinh tế”, chị Thảo tâm sự.
Bữa ăn trưa tại khu vực hiện trường của đội nữ “đi săn tử thần”.
Những lần thót tim và bài học không mắc sai lầm trên thực địa
Theo Đội trưởng Đội MAT 31 Lê Thị Bích Ngọc, tất cả thành viên đội rà phá bom, mìn, vật nổ khi mới được tuyển dụng đều phải trải qua quá trình huấn luyện, đào tạo các kỹ năng xử lý hiện vật, tình huống trên hiện trường rồi mới ra thực địa.
Mặc dù vậy, là phụ nữ, lần đầu phát hiện bom, mìn tại nơi làm việc họ cũng không khỏi giật mình, tim đập mạnh.
“Ngày đầu tiên đi làm trên thực địa tại một khu đất ô nhiễm ở xã Gio Quang, huyện Gio Linh, khi nhận thông tin tín hiệu, tôi đến xử lý thì phát hiện một quả mìn M14 được quân đội Mỹ sử dụng phổ biến trong chiến tranh.
Lúc đó tôi cũng sợ nhưng nhớ lại bài học về các kỹ năng, tôi nhanh chóng định thần và tiếp tục công việc một cách thuận lợi.
Kỷ niệm đáng nhớ nữa đó là tôi bị sếp thử thách bằng cách bỏ một con rắn chết vào chiếc thùng chứa phương tiện làm việc. Ngay khi nhìn thấy con rắn, tôi đã rất sợ.
Sau này mới biết, đó là một trong những cách thử thách để chúng tôi có thể rèn luyện tinh thần thép, sự bình tĩnh, qua đó có thể đối mặt, vượt qua tình huống có mức độ nguy hiểm cao hơn trong nghề “đi săn tử thần”, chị Ngọc Kể.
Tương tự chị Ngọc, ngày thứ 2 đi làm việc ở hiện trường tại huyện Hải Lăng, chị Thảo cũng phát hiện quả lựu đạn M33 nằm lộ thiên. Khi làm sạch lớp lá khô phủ lên, nhìn thấy quả lựu đạn, chị đã toan bỏ chạy...
Thế mà đến nay, chị không nhớ nổi mình đã vô hiệu hóa bao nhiêu vật nổ như vậy vì số lượng quá nhiều, đa chủng loại.
Ông Trần Bình Phương, quản lý hoạt động trên thực địa của MAG cho biết, một ngày làm việc trên thực địa của các đội rà phá bom mìn thuộc Tổ chức MAG thường kéo dài 8 tiếng.
Để đảm bảo, tất cả thành viên đều phải tuân thủ các biện pháp an toàn lao động, sự chỉ dẫn của người chỉ huy trực tiếp, mang đầy đủ đồ bảo hộ, sử dụng máy móc, phương tiện đúng kỹ thuật. Các đội MAT được trang bị đầy đủ trang, thiết bị rà phá bom mìn, vật nổ chuyên dụng.
Tại hiện trường, các Đội MAT sẽ cắm cọc, dùng dây thừng chăng, chia thành từng luống nhỏ, sau đó hai thành viên sử dụng máy rà sâu, rà lần lượt từng luống để phát hiện vật khả nghi. Khi máy rà phát tín hiệu bắt được kim loại, nhân viên sẽ đặt một tấm nhựa hình tam giác màu đỏ để đánh dấu, đồng thời báo cho Đội trưởng điều nhân viên kỹ thuật đến xử lý.
Được biết, MAG là một trong nhiều tổ chức phi chính phủ hoạt động trong lĩnh vực rà phá bom mìn nhân đạo tại địa bàn tỉnh Quảng Trị.
MAG bắt đầu hoạt động tại Quảng Trị từ năm 1999, sau đó mở rộng ra Quảng Bình vào năm 2003, Quảng Nam năm 2012.
Cùng với các tổ chức hành động bom, mìn khác, MAG đã góp phần quan trọng trong việc giảm thiểu tai nạn bom mìn tại tỉnh Quảng Trị và mang lại đất sạch an toàn cho người dân.
Từ năm 1999 đến nay, MAG đã hoàn thành việc rà phá gần 180 triệu m2 đất và bàn giao đất sạch cho người dân canh tác, trồng trọt. Trong đó có 800 hiện trường rà phá gắn với phát triển với tổng diện tích là 5,73 triệu m2 phục vụ phát triển nông nghiệp, xây dựng các công trình trường học, trạm y tế, đường giao thông, khu tái định cư...
Phát hiện và hủy nổ thành công trên 230.000 vật nổ các loại, mang lại cuộc sống an toàn cho gần 700.000 người dân. MAG cũng đã thực hiện hơn 1.000 hoạt động truyền thông giáo dục phòng tránh tai nạn bom mìn cho gần 15.000 người dân tại các địa phương trong tỉnh Quảng Trị.
Đối với nhiệm vụ tại khu đất ô nhiễm thuộc thôn Thống Nhất (xã Hải Ba, huyện Hải Lăng), tính đến ngày 11/4, sau thời gian làm việc vất vả, đội quân bóng hồng của MAG đã "săn" được 23 quả bom chùm, 13 loại vật liệu nổ khác như đạn pháo, đạn cối, làm sạch 185.222m2 trên tổng số 377.162m2 đất bị ô nhiễm mà đội được giao thực hiện.
Với những vùng địa hình bằng phẳng, đất mềm, độ ô nhiễm ít, bình quân một ngày các đội MAT có thể xử lý 4.000 - 4.500m2 đất; đối với hiện trường có địa hình phức tạp, độ ô nhiễm cao, một ngày xử lý được 3.000 - 3.500m2.
