Nhiệt điện Duyên Hải 1 sai phạm: 'Con voi lọt lỗ kim'

Đó là quan điểm của Thạc sĩ Nguyễn Hữu Thiện, chuyên gia độc lập nghiên cứu về sinh thái ĐBSCL với Đất Việt khi nói tới vấn đề quản lý môi trường các nhà máy nhiệt điện hiện nay.

Những lỗ hổng lớn

PV: - Chủ tịch Ủy ban T.Ư MTTQ VN Nguyễn Thiện Nhân vừa qua đã dẫn đầu đoàn đại biểu Quốc hội thực hiện giám sát bất thường về môi trường tại Nhà máy Nhiệt điện Duyên Hải 1, tại địa bàn tỉnh Trà Vinh.

Tại đây đoàn thanh tra đã phát hiện ra rất nhiều các sai sót "hao hao" giống với các lỗi sai ở Formosa, không thực hiện đúng theo ĐTM được phê duyệt.

Một là, tự ý đổi công nghệ, nói là sẽ sử dụng công nghệ xỉ ướt, nhưng khi vận hành chính thức thì lại dùng công nghệ xử lí xỉ khô. Hai là, nâng mức sản xuất; ba là, thay đổi hệ thống xả thải dùng xả thải ngầm thay vì nổi.

Theo ông, vì sao dự án này có thể làm sai thiết kế, sai báo cáo ĐTM như vậy, do cơ quan quản lý địa phương không biết hay không xử lý?.

Ths Nguyễn Hữu Thiện: - Không riêng về nhà máy nhiệt điện Duyên Hải, hiện nay cách quản lý môi trường của chúng ta còn rất nhiều lổ hổng to hơn con voi, nên mới có những con voi chui qua lỗ kim. Những lỗ hổng đó là:

Mâu thuẫn lợi ích: Cả hai nhóm thực hiện ĐTM của Duyên Hải 1 và Duyên Hải 3 đều do đại diện của nhà đầu tư làm lãnh đạo. Ngoài ra, cả hai báo cáo ĐTM đều không được bình duyệt (peer review) độc lập bởi một bên thứ ba.

Hai yếu tố này có thể dẫn đến mâu thuẫn lợi ích và thiên lệch về hướng biện minh cho dự án và đánh giá thấp tác động của dự án. Báo cáo ĐTM thường thiên về biện minh theo hướng cho rằng dự án là phải làm, không cần bàn cãi gì thêm và cũng không cần tìm phương án thay thế.

Vì vậy, không ngạc nhiên khi ở cuối báo cáo, báo cáo kiến nghị các cơ quan thẩm quyền sớm phê duyệt dự án để đảm bảo tiến độ.

Thạc sĩ Nguyễn Hữu Thiện - Chuyên gia sinh thái ĐBSCL

Thiếu Đánh giá môi trường chiến lược: Mặc dù Trung tâm nhiệt điện Duyên Hải là một phức hợp gồm 4 nhà máy điện than lớn với những công trình kèm theo như 3 cảng than và 1 cảng tổng hợp, có thể có tác động tích lũy lớn của tất cả công trình này, nhưng không có Đánh giá môi trường chiến lược (ĐMC) hoặc Đánh giá tác động tích lũy (Cumulative Impact Assessment) đối với Quy hoạch chung của Trung tâm điện lực để giúp lãnh đạo cấp cao ra quyết định ở tầm chiến lược một cách sáng suốt.

Không có ĐMC, các dự án có tác động lớn tới môi trường thường được chấp nhận và phê duyệt chỉ dựa trên cơ sở kinh tế.

Thiếu kiểm chứng độ chính xác của các dự báo: Tất cả các nhà máy điện than Duyên Hải Trà Vinh đều sử dụng lò hơi, phát thải ra một lượng lớn khói, bụi PM10 và PM2.5, và khí độc như SO2, NOx, CO và VOCs. CCR (than đốt dư) chiếm 5%-40% lượng than sử dụng.

Các nhà máy này sử dụng than cám anthracite 6A. Những hạ bụi rắn li ti trong khói gần như không phân hủy.

Trong các báo cáo ĐTM, các mô hình như MIKE hay Steam-Prof models of Thermalflow do công ty Trinit xây dựng dựa trên AERMOD do US EPA xây dựng để dự báo phát tán khói và bụi và đưa ra kết quả là khói từ Duyên Hải 1, Duyên Hải 2, và Duyên Hải 3 khi cùng hoạt động hết công suất sẽ đạt QCVN: 05:2009/BTNMT về SO2 và NOx.

Tuy nhiên, không hề có kiểm chứng là các kết quả mô hình này đúng hay không và chính xác đến độ nào trong thực tế.

Trong báo cáo ĐTM tính toán rằng vùng tác động là từ 2656 đến 2712 mét từ ống khói (xã Long Khánh, xã Đông Hải, và một phần xã Dân Thành trong mùa khô) nhưng thực tế không ai kiểm tra khói bay bao xa.

Báo cáo ĐTM nói lượng nước thải làm mát là 56m3/s. Nước thải sau làm mát tổ máy có nhiệt độ cao hơn 70C so với nguồn nước biển, khi đó nhiệt độ nước thải là 37-38 độ C. Giá trị nhiệt độ này so với tiêu chuẩn 5494-2005 nguồn loại B (40 độ C) vẫn nằm trong ngưỡng cho phép.

Và theo kết quả nghiên cứu bằng mô hình, phần lớn trong phạm vi ảnh hưởng do nước thải giải nhiệt thì nhiệt độ chênh lệch so với nước đầu vào là 010C nên ảnh hưởng các loại thủy sản trong khu vực sẽ không đáng kể. Nhiệt độ nước biển trung bình 30 độ C.

Nếu dòng nước thải nhà máy nhiệt điện Duyên Hải 1 làm nhiệt độ nước biển tăng lên 50C trong bán kính 150m và 10C trong bán kính 2200 mét thì chưa ảnh hưởng đến khu hệ động vật đáy ở toàn khu vực, nếu có thì chủ yếu ở khoảng cách 150m gần khu vực cống xả.

Tuy nhiên không có kiểm chứng xem kết quả dự báo này có đúng không và tác động thực tế đến thủy sản khu vực này như thế nào.