Nhạc sĩ Đỗ Bảo: 'Điều neo mỗi chúng ta là tình cảm con người'

Sau thành công lớn của live concert Một mình bao la ghi dấu chặng đường gắn bó với âm nhạc gần 3 thập kỷ của mình, Đỗ Bảo đang tất bật cho việc ra mắt cuốn sách 100 ca khúc của anh và những dự án album tác giả mới.

Trong live concert Một mình bao la diễn ra tại TP.HCM ngày 11.11 và Hà Nội ngày 25.11, bên cạnh những ca khúc quen thuộc làm nên tên tuổi Đỗ Bảo, khán giả còn có cơ hội thưởng thức những giai điệu mới, với nội dung giờ đã hướng ra toàn cõi nhân gian, như người đi đến cuối biển và hoàn thiện nhân sinh quan của mình.

Tình yêu bao la hơn chuyện chỉ của hai người

Đoạn đường 3 Tháng 2 nơi có Nhà hát Hòa Bình gần như kẹt cứng lúc 1 giờ sáng ngay khi live concert Một mình bao la kết thúc. Anh có bất ngờ vì sự đón nhận của khán giả TP.HCM so với Hà Nội vốn quen thuộc với anh hơn?

Tôi không tưởng tượng được điều đó. Tôi vẫn được nhắc rằng TP.HCM không sẵn sàng cho những đêm diễn ở nhà hát, đặc biệt là đêm diễn quá dài. Ai cũng nhắc tôi điều này. Cuối cùng Một mình bao la lại gặp cả hai điều đó. Trên sân khấu với tai nghe bịt kín, tôi vẫn nghe rõ những tràng pháo tay khán giả càng về cuối càng to hơn, dài hơn. Tôi không ngờ được đó là cách khán giả miền Nam dành cho chúng tôi.

Hai đêm live concert lần này vẫn có sự góp mặt của những bản tình ca đã làm nên tên tuổi anh. Chợt nhớ anh từng nói rằng sau Cánh cung 3 sẽ không viết về tình yêu nữa. Liệu có thể hiểu điều đó ra sao?

Tôi từng có ý nói không thích viết những bài tình yêu trẻ trung với không gian cảm xúc mỏng và hẹp nữa. Tôi lấy ví dụ như Bài hát cho em, Cánh buồm đỏ thắm là những sáng tác đầu tiên của tôi. Ở đó chỉ có tình yêu của một đôi bạn trẻ, tươi tắn, mộng mơ. Tình yêu của họ đính kèm những câu chuyện và những hình tượng cụ thể, không gửi gắm gì hơn. Tôi nghĩ những bản tình ca như thế vẫn rất cần nhưng chỉ là không còn phù hợp lứa tuổi của mình sau này.

Nhạc sĩ Đỗ Bảo.

Vậy liệu sắp tới sẽ là những ca khúc về tình cảm lớn hơn và bao quát hơn?

Thời gian cho tôi nhìn nhận rõ rệt rằng tình yêu là một điều gì bao la hơn nhiều so với một câu chuyện buồn vui của một đôi người. Nói cho đúng thì tôi nghĩ chúng ta có viết gì thì vẫn đều có liên hệ với tình yêu thôi, ở những cung bậc hay sắc thái khác nhau, ta không thể thoát khỏi nó, không ai người trần gian có thể thoát khỏi nó cả. Nếu giờ tôi viết một bài hát đặt hàng về một ngân hàng chẳng hạn, thì tôi đang viết về tình yêu của con người với giấc mơ phồn vinh. Nếu tôi viết về tuổi thơ của mỗi chúng ta, tôi sẽ tranh thủ viết về một đứa nhỏ giữa vũ trụ bao la của nó và cách nó được yêu thương, cách nó có thể học về tình yêu và rồi yêu đời sống thế nào... Tất cả đều là tình yêu.

Phần lớn tác giả chọn câu chuyện nam nữ là để dễ dàng phản chiếu về tình yêu. Đến một lúc người ta sẽ vẫn lấy hình tượng nam nữ nhưng để viết về tình yêu đã mở rộng hơn, hoặc đến một lúc người ta viết về bất cứ điều gì xung quanh đời sống hay xa hơn trong cõi nhân sinh, để rồi giải thích về một hay một đôi người trong mối quan hệ của họ.

Cũng theo chiều hướng đó, cá nhân anh có ngày càng khao khát hơn, đam mê hơn trong cuộc sống này khi càng hiểu rõ lẽ đời?

Tôi chỉ thấy mình ngày càng yêu thế giới mà mình sống và viết hơn. Tôi nghĩ mình có một hòn đảo riêng và để sống cho riêng tôi thì tôi không còn thiếu gì cả. Tôi chủ quan đến mức khi ra đường tôi mặc và để đầu tóc thế nào tôi cũng không cảm thấy có vấn đề gì lớn. Tôi đi một chiếc xe rẻ tiền so với phần lớn bạn bè, bao năm uống chủ yếu là cà phê truyền thống và chỉ cập nhật có chọn lọc từ các trào lưu xã hội. Nhưng từ hòn đảo này, tôi thích được gửi gắm những gì tốt nhất mà tôi có thể tìm kiếm được đến với mọi người thông qua âm nhạc. Tôi nghĩ đó là một trong những lẽ sống của mình.

Trên hòn đảo một mình để thấy bao la

Những suy nghĩ này dường như hơi… “thiền”?

Tôi cho rằng điều neo mỗi chúng ta là tình cảm con người. Tự nhiên xung quanh bạn gieo vào hay neo vào tim bạn cái tình cảm con người đó. Tình cảm là cái gì đó bao la khó cụ thể nhưng tôi cho rằng nó luôn bao hàm tình thương và lòng trắc ẩn trước mọi sự, từ đó ta khám phá điều gì là lẽ sống. Người đi làm từ thiện vì có tình cảm với đời sống và thương một ai đó hay nhóm người nào khác. Một ai đó gửi ai đó một bài hát cũng vì tình cảm này.

Trong công việc và đời sống thường nhật, ai cũng vì đang mang tình cảm tha thiết với điều gì đó mà anh ta, chị ta sống. Vấn đề là chúng ta có sẵn sàng tìm hiểu về điều đó trong chính mình hay không. Và nếu ta sẵn sàng nhìn ra nó, cách nó vận hành trong mình, thì ta bắt đầu nhìn thấy nó trong mọi người. Tôi nghĩ đó là cách thế giới trở nên dịu dàng, cuộc sống dễ dàng hơn.

Người ta thường nói cái gì thái quá cũng không nên, hiểu thấu một thứ gì đó đôi khi làm người ta tổn thương, một mình nhiều quá đôi khi đâm ra bất lực… Anh có bao giờ rơi vào trạng thái không thể giãi bày hay giải mã cảm xúc nào đó?

Tôi khá thường xuyên đi qua những cung bậc điều bạn đã hình dung. Tôi không thể nói điều này điều kia với mọi người ở những không gian phổ thông theo cách tôi mường tượng và hiểu, vì khi đó trông tôi sẽ như đang đau khổ mắc kẹt vậy. Chưa kể rằng bản thân tôi tin các giác quan và khả năng bày tỏ của con người cùng ngôn ngữ khá là giới hạn.

Ví dụ, dễ gì tôi nói về nỗi khổ của mình khi tôi cũng nói về việc mình không thiếu gì cả. Làm sao có thể nói về những cực hình trong tình yêu khi tôi luôn yêu hoặc luôn được yêu hoặc cả hai. Nhưng đó lại là những gì đáng nói nhất đối với tôi trong vai trò một tác giả. Tôi lại không có khả năng làm gì thiếu chuẩn bị và cân nhắc cho kỹ; không dễ cho mình quyền dạy ai, phiền ai, thành ra trong nhịp sống thường ngày, đồng nghiệp và khán giả ai hiểu thì hiểu; còn người thắc mắc cũng có, tôi cũng quen với việc mình có chút ít bất bình thường rồi (cười).

Ca sĩ Thanh Lam hát đầy cảm xúc hai ca khúc với tiếng đàn của Đỗ Bảo: Chìm trong muôn thuở, Tôi khóc biển xưa trong live concert Một mình bao la.

Trong hai đêm live concert kỷ niệm 30 năm sáng tác, anh đã giới thiệu nhiều bài hát mới với phong cách sáng tác không thường thấy trong nhạc của anh. Đó có phải là bước chuyển của một người đang đi tới? Với âm nhạc, anh có chia ra thành từng chặng với từng chất liệu và chủ đề riêng biệt không?

Thường tôi chỉ viết theo cảm xúc hay mối quan tâm của mình. Bất chợt có gì quan tâm hoặc có cảm xúc thì tôi viết gì đó để đó, qua tuần qua tháng qua năm rồi cũng xong một bài nào đó. Có nhiều mảnh ý tưởng hay cảm xúc như thế trong máy tính của tôi cứ lần lượt đến, nhiều điều không đi đến đâu, và nhiều điều đi xa hơn cảm xúc ban đầu.

Chỉ nếu khi tôi định làm một album thì tôi mới xem những gì có thể hài hòa cùng nhau, tôi chọn ra và gắng đi tiếp, kết nối chúng lại. Còn thông thường tôi viết ngẫu nhiên lắm.

Liệu sau live concert Một mình bao la, người yêu nhạc Đỗ Bảo có thêm album tác giả nào mới để nối tiếp vào 3 album Cánh cung đã phát hành rất thành công của anh?

Tôi cũng mong thế, nhưng chắc phải có chút thời gian. Từ cuối năm 2022 đến giờ gần như tôi không nghỉ ngơi trước công việc sản xuất các chương trình. Một mình bao la cũng vẫn là một chương trình, ở đó tôi phần lớn lo làm sản xuất chứ sáng tác đều đã có sẵn. Để có thêm mỗi sáng tác mới, với tôi bây giờ đều phải trả bằng một hành trình rất dài sâu theo ngày tháng, nên tôi phải sắp xếp thời gian khá khó khăn.

Trước mắt tôi sẽ ra mắt cuốn sách 100 ca khúc của mình, đây là ấn phẩm quan trọng để các tác phẩm của tôi có thể lan tỏa sâu rộng hơn đến với bạn yêu nhạc, bởi nó cũng gần như một cuốn sách đầy chuyên môn.

Sau đó trong năm 2024 sẽ là album Tấn Minh hát Đỗ Bảo, đây cũng có thể coi như album tác giả của tôi. Ở giai đoạn này tôi gánh nhiều loại việc, cũng còn nhiều dự án sản xuất album hay show đỡ đần những đồng nghiệp khác, nên có lẽ sớm nhất phải 2025 tôi mới có thể có một album tác giả độc lập tiếp theo.

Bài: Minh Anh - Ảnh: The BROS