Nhà văn Thu Huệ: Tôi muốn hỏi vì sao nhà thơ Xuân Quỳnh trượt giải thưởng?

Nhà văn Nguyễn Thị Thu Huệ

Thưa nhà văn Thu Huệ, chị nghĩ thế nào về việc nữ thi sĩ Xuân Quỳnh trượt giải thưởng Hồ Chí Minh theo thông tin mới được công bố?

Rất bất ngờ và thấy khó hiểu vì tôi nghĩ, nhà thơ Xuân Quỳnh quá xứng đáng nhận danh hiệu cao quý này.

Theo chị, những tác phẩm của nữ thi sĩ Xuân Quỳnh đã để lại dấu ấn như thế nào trong văn học Việt Nam?

Nữ thi sĩ Xuân Quỳnh (1942-1988) là nhà thơ nữ tiêu biểu của nhiều thế hệ văn chương Việt Nam. Những bài thơ của bà đã lay động biết bao con người, qua bao thời kỳ bởi những rung cảm chất chứa tình người, mang hơi thở của cuộc sống. Lứa tuổi nào cũng tìm thấy mình sau những vần thơ của bà, thuộc lòng hay chép lưu lại cho riêng mình.

Ngay như mảng sách giáo khoa cũng đưa vào giảng dạy 5 tác phẩm và 46 tác phẩm vào sách tham khảo, đủ để thấy tầm ảnh hưởng của những bài thơ của nhà thơ Xuân Quỳnh với xã hội. Nhiều nhạc sĩ đã phổ nhạc từ những vần thơ của bà để mỗi khi ca sĩ cất giọng, thêm một lần ta cảm nhận sự tài hoa và tình người sau mỗi câu hát.

Ngoài tác phẩm tác động vào văn học, lối sống, nhân cách của nữ thi sĩ Xuân Quỳnh thì sao thưa chị?

Thời đó, gần như các nhà văn nhà thơ đều tham gia vào công cuộc chiến đấu bảo vệ Tổ quốc và xây dựng CNXH cùng với nhân dân. Bà cùng nhiều đồng nghiệp đã vào chiến trường, sống và chia sẻ ngày tháng với những người lính dưới mưa bom đạn lạc và sẵn sàng hy sinh.

Nhà thơ Xuân Quỳnh một người đàn bà tài sắc vẹn toàn, luôn sống hết mình với Thơ, yêu hết mình cho gia đình, trọn vẹn với bè bạn. Bà là một nhân cách lớn.

Nhà thơ Xuân Quỳnh (phải) ở sông Thạch Hãn, Quảng Trị (ảnh tư liệu do nhà văn Thu Huệ cung cấp)

Theo chị vì sao nữ thi sĩ Xuân Quỳnh không đủ tiêu chí để được trao giải thưởng Hồ Chí Minh?

Tôi cũng đang muốn hỏi câu hỏi này với những người có trách nhiệm – là Hội đồng cấp Nhà nước chấm giải, là vì lý do gì mà họ loại nhà thơ Xuân Quỳnh? Họ cần phải trả lời đầy đủ, cụ thể lý do, để mọi người cùng biết.

Chuyện họ không minh bạch hay bất đồng quan điểm, tôi không ở Hội đồng cấp Nhà nước nên không thể biết. Cũng nhân chuyện khá chấn động này, chúng ta có quyền đòi hỏi sự minh bạch và những câu trả lời thẳng thắn từ phía Hội đồng cấp Nhà nước. Tôi cũng không biết thành phần trong Hội đồng cơ cấu thế nào. Tôi hy vọng trong số họ không có người nhầm Xuân Quỳnh thành ông Quỳnh nghe quen quen nào đấy, hay chưa một lần biết đến vần thơ, chưa nghe một ca khúc phổ thơ của bà! Hay đơn giản do vô cảm, họ soi chiếu và gạch…

Cá nhân tôi thì thấy, giải thưởng Hồ Chí Minh luôn cao quý, bởi giải đó mang tên Bác Hồ, chứ không phải nhà văn khi viết là tính xem sau này được giải này giải khác. Nhất là với thế hệ nhà văn, nhà thơ chống Mỹ, giữa sống và chết, tác phẩm của họ như liều thuốc tinh thần đi cùng triệu triệu người dấn thân bảo vệ Tổ quốc, chả ai biết sau này sẽ được xét giải đâu.

Đặc biệt, với nhà thơ Xuân Quỳnh, bà không còn ở chốn thực này gần 30 năm, việc tôn vinh bà là để cho thế hệ của bà, của chúng tôi, và con cháu sau này – tức là dành cho người sống thấy được những ghi nhận xứng đáng với người tài đức. Bà không được Giải thưởng Hồ Chí Minh, nhưng lớp lớp học sinh học và phân tích vẫn yêu thích những vần thơ của bà. Những người yêu thơ vẫn chép tặng nhau thơ tình của bà. Những ca sĩ vẫn da diết "Thuyền và biển"…

Với thế hệ chúng tôi, Xuân Quỳnh là một thi sĩ vĩ đại!

Xin cám ơn nhà văn Nguyễn Thị Thu Huệ!