Nga quyết định ngừng thỏa thuận 'hậu Chiến tranh Lạnh' với Mỹ

Ảnh minh họa.

Sắc lệnh được Tổng thống Nga Vladimir Putin ký chỉ ra rằng “sự thay đổi môi trường, mối đe dọa tới sự ổn định chiến lược do các hành động thù địch mà Mỹ gây ra với Nga, và sự bất lực của Mỹ trong việc thực thi các cam kết tiêu hủy lượng plutonium vượt quá mức quy định theo các hiệp ước quốc tế, cùng sự cần thiết phải có hành động nhanh chóng để bảo vệ an ninh nước Nga” là lý do để ngừng thỏa thuận này.

Cùng lúc với việc ra quyết định ngừng thỏa thuận tái xử lý plutonium, Nga cũng nhấn mạnh rằng vật chất hạt nhân mà họ quản lý sẽ không được sử dụng cho mục đích quân sự, trong sản xuất hay nghiên cứu vũ khí.

Diễn biến này cũng không hoàn toàn quá bất ngờ, bởi Nga trước đây từng thể hiện sự bất mãn của mình với cách mà Mỹ xử lý plutonium. Mỹ từng quyết định thêm các chất phụ gia vào vật liệu hạt nhân để xử lý bởi quá tình này đỡ tốn chi phí hơn. Điều này khiến Nga cho rằng Mỹ đang vi phạm thỏa thuận - trong đó yêu cầu sử dụng một lò phả ứng hạt nhân để chuyển hóa plutonium.

Hiệp ước giữa Nga và Mỹ, trong đó quy định cách thức mà hai nước sử dụng để xử lý plutonium từ các đầu đạn hạt nhân, được ký kết năm 2000. Mỗi nước cần phần xử lý trên 34 tấn vật liệu hạt nhân bằng cách chuyển hóa nó thành cái gọi là nhiên liệu MOX và đốt cháy nó trong các lò phản ứng hạt nhân.

Tuy nhiên, chi phí xây dựng một cơ sở như vậy ở bang Nam Carolina lại vượt ngoài dự kiến của Mỹ. Bởi vậy, chính quyền Tổng thống Mỹ Barack Obama quyết định thay thế quy trình này bằng một quy trình rẻ hơn, cho rằng nó vẫn phù hợp với tinh thần của thỏa thuận với Nga.

Trong khi đó, Nga lại rất quan ngại về động thái đơn phương này. Trong một hội nghị thượng đỉnh về an ninh hạt nhân tổ chức tại Mỹ hồi tháng 4 vừa qua, Tổng thống Putin nói rằng: “Chúng tôi đã ký kết một thỏa thuận yêu cầu plutonium sẽ được xử lý theo cách khác. Chúng tôi đã tuân thủ cam kết này, trong khi Mỹ thì không”.

Duy Long