Mỹ sẽ đối đầu Trung Quốc trên Biển Đông?

Chiến hạm Mỹ diễn tập quanh đá Vành Khăn

Philippines đã tuyên bố chủ quyền đối với Đá Vành Khăn (Mischief Reef) thuộc chủ quyền của Việt Nam ở Quần đảo Trường Sa, còn Trung Quốc đã chiếm đóng trái phép đá Vành Khăn từ năm 1995 và tuyên bố đá Vành Khăn là lãnh thổ của họ.

Năm 2015, Bắc Kinh bắt đầu tích cực công việc bồi đắp xây dựng các đảo mà họ chiếm đóng trái phép ở Trường Sa. Cùng với 6 đá khác là Chữ Thập, Xubi, Gaven, Gạc Ma, Châu Viên và Tư Nghĩa (Huy Gơ), Vành Khăn từ một rạn san hô chìm dưới nước khi thủy triều lên đã biến thành một đảo nổi nhân tạo.

Hiện trên đá Vành Khăn đã xuất hiện đường băng, 4 nhà chứa lớn dành cho các máy bay tiêm kích bom, 24 nhà chứa nhỏ phục vụ các chiến đấu cơ, 4 hệ thống pháo cao xạ, 2 hệ thống radar, một nhà máy xi măng và các bến tàu.

Ngày 25 tháng 5, tàu khu trục USS Dewey (DDG-105) thuộc lớp Arleigh Burke của Mỹ đã vào gần đá Vành Khăn, trong khu vực 12 hải lý mà Trung Quốc tuyên bố lãnh hải và thực hiện bài diễn tập "cứu người rơi khỏi tàu" - Reuters dẫn lời các quan chức Mỹ.

Giới chuyên gia cho biết các chuyến tuần tra tự do hàng hải (FONOP) của Mỹ gần đảo nhân tạo trước đây chỉ là hoạt động "đi qua vô hại" theo luật quốc tế, bởi tàu chiến Mỹ di chuyển liên tục, nhanh chóng qua vùng nước 12 hải lý, không có các hoạt động quân sự và không thách thức quyền lãnh hải quanh đảo nhân tạo.

Do đó, việc USS Dewey thực hiện bài diễn tập cứu người rơi xuống biển cho thấy nó không "đi qua vô hại”. Hoạt động này khẳng định đá Vành Khăn không phải thực thể có lãnh hải xung quanh, bất chấp việc có một hòn đảo nhân tạo được xây tại đó - một quan chức Mỹ khẳng định.

Đây được coi là hành động thách thức mạnh mẽ nhất của Mỹ nhắm tới hoạt động xây đảo phi pháp của Trung Quốc trên vùng biển chiến lược này, đồng thời phát đi thông điệp tới Bắc Kinh rằng họ không có quyền lãnh hải quanh các đảo nhân tạo đó.

Chiến hạm Mỹ đã nối lại các hoạt động tuần tra hàng hải trên Biển Đông

Bắc Kinh gay gắt kháng nghị việc tàu chiến Mỹ vi phạm khu vực lãnh hải 12 hải lý của họ. Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã cảnh báo Hoa Kỳ về hành động mạo hiểm có nguy cơ phá vỡ đàm phán giữa các bên liên quan ở Biển Đông và kêu gọi Hoa Kỳ kiềm chế các hoạt động tuần tra trong tương lai.

Trump vẫn kiên định với chính sách “Xoay trục”?

Trong những năm nhiệm kỳ của cựu tổng thống Barack Obama, Hải quân Mỹ thường điều tàu đi qua các khu vực tranh chấp trên Biển Đông. Cuộc tuần tra cuối cùng do Tổng thống Obama phê chuẩn diễn ra tháng 10/2016. Hoạt động này bị gián đoạn nhiều tháng liền từ sau khi ông Trump đắc cử và trở thành tổng thống Mỹ.

Hoạt động của tàu Mỹ ngày 24/5 đánh dấu lần đầu tiên các cuộc tuần tra “đảm bảo tự do hàng hải", để bác bỏ tuyên bố chủ quyền phi lý của Trung Quốc trên Biển Đông được nối lại dưới thời Tổng thống Trump.

Trước đây, tất cả những đề nghị tương tự từ giới quân sự Mỹ đều bị ông Trump từ chối. Thậm chí, các nhà phân tích kết luận chính sách của chính phủ Trump là giảm bớt áp lực với Trung Quốc trong vấn đề Biển Đông để có được sự ủng hộ tác động tới Triều Tiên.

Vậy nên theo giới bình luận, sự kiện tàu khu trục Mỹ tiến vào vùng 12 hải lý của đá Vành Khăn thuộc quần đảo Trường Sa và diễn tập ở đó có tác dụng trấn an các nước hy vọng được Mỹ ủng hộ trong cuộc đối đầu với Trung Quốc.

"Hoạt động đảm bảo tự do hàng hải này bắt đầu một tuần trước cuộc họp quan trọng của các bộ trưởng quốc phòng Đông Nam Á ở Singapore và sẽ được phần lớn các nước trong khu vực an tâm đón nhận" - tờ Financial Times của Anh dẫn lời Andrew Shearer, một chuyên viên của Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS) ở Washington cho biết.