MEND tiếp tục mở cuộc "chiến tranh dầu mỏ" với Chính phủ Nigeria

Ngày 25-6 vừa qua, Tổng thống Nigeria U. Y. Adua đã công bố chương trình ân xá 60 ngày đối với các tay súng và các tội phạm nhằm thuyết phục MEND chấm dứt các cuộc tiến công những cơ sở sản xuất dầu ở vùng châu thổ sông Niger. Henry Okah, 45 tuổi được xem là một trong những thủ lĩnh đầu não của MEND, người bị bắt vì bị cáo buộc phản quốc và buôn lậu vũ khí, đã chấp nhận chương trình ân xá này. Việc thả Okah là một trong những yêu cầu trao đổi của MEND đối với Chính phủ Nigeria để tiến hành các cuộc đàm phán hòa bình. MEND cho biết mục đích phá hoại các cơ sở sản xuất dầu mỏ của nước ngoài ở vùng châu thổ sông Niger là nhằm được chia sẻ công bằng hơn về thu nhập dầu mỏ ở khu vực này. Từ cuối tháng 5-2007, lực lượng của Okah chủ yếu tuân thủ lệnh ngừng bắn để có thể tiến hành các cuộc đàm phán hòa bình với chính phủ. Tuy nhiên, Okah từ chối tham gia các cuộc đàm phán hòa bình và tiếp tục đe dọa tiến hành cuộc chiến tranh tổng lực ở vùng châu thổ sông Niger. Tháng 3-2008, Nigeria buộc tội Okah phản quốc và buôn lậu vũ khí. Tuy nhiên Chính phủ Nigeria đã quyết định không đưa Okah ra xét xử và thả ông theo chương trình ân xá của Tổng thống U. Y. Adua. Okah là thủ lĩnh MEND đầu tiên chấp nhận lệnh ân xá, theo đó yêu cầu tất cả các tay súng của MEND hạ vũ khí và tham gia chương trình của chính phủ nhằm tái hòa nhập họ vào xã hội. Sau khi Okah được thả, MEND tuyên bố các tay súng của MEND tuân thủ lệnh ngừng bắn 60 ngày, kể từ ngày 15-7 họ sẽ ngừng các cuộc tiến công nhằm vào những cơ sở sản xuất dầu mỏ ở vùng châu thổ sông Niger để tạo cơ hội cho các cuộc đàm phán hòa bình với chính phủ. Chính phủ Nigeria hoan nghênh tuyên bố này và cho biết quân đội chính phủ sẽ duy trì lệnh ngừng bắn trong hai tháng. Nhiều nhà phân tích cho rằng việc thực hiện lệnh ngừng bắn này là mong manh và các cuộc đàm phán hòa bình là khó khăn, bởi trong quá trình hình thành đoàn đàm phán MEND cho biết họ sẽ áp dụng "biện pháp hai mặt: "vừa đánh vừa đàm". Ngày 15-7 MEND đe dọa sẽ lại mở các cuộc tiến công sau khi bảy tàu chiến của họ đã được triển khai. Mặt khác, những đòi hỏi của MEND đối với Chính phủ Nigeria là những vấn đề đã đưa ra từ lâu mà vẫn chưa giải quyết được. Theo MEND, điều bắt buộc trước tiên để tiến hành các cuộc đàm phán là lực lượng đặc nhiệm chung của chính phủ phải rút khỏi cộng đồng dân cư Gbaramatu và cho tất cả những người tị nạn được trở về nhà. Ông Godwin Abbe, Chủ tịch Ủy ban ân xá dưới quyền Tổng thống Adua vừa được bổ nhiệm làm Bộ trưởng Quốc phòng thay ông Shettima Mustapha, đã bác bỏ yêu cầu này. Tân Bộ trưởng Quốc phòng Abbe cho biết, Chính phủ sẽ quyết định về việc triển khai quân đội khi các điều kiện đủ chín muồi và khi nào trật tự và luật pháp được thiết lập một cách vững chắc. Trong các cuộc đàm phán MEND sẽ lại yêu cầu phân chia quyền tài sản về đất đai ở những nơi các công ty dầu mỏ nước ngoài đang hoạt động và đề nghị thương lượng lại các hợp đồng đã ký với các công ty dầu mỏ nước ngoài để MEND được chia lợi nhuận thu nhập từ dầu mỏ hợp lý hơn đối với dân cư sinh sống ở vùng châu thổ Niger, những người có thu nhập chưa được 2 USD/ngày. Đây là đòi hỏi mà Chính phủ Nigeria khó đáp ứng vì thu nhập về dầu mỏ ở vùng châu thổ sông Niger chiếm hơn 90% doanh thu của nước này. Trong khi đó, MEND và nhiều nhóm vũ trang khác ở Nigeria cho biết, họ sẽ chiến đấu cho đến khi Chính phủ Nigeria và các công ty nước ngoài chia sẻ thu nhập từ dầu mỏ ở vùng châu thổ sông Niger hợp lý hơn cho dân cư sinh sống ở vùng châu thổ này. VL