Margrethe II của Đan Mạch, nữ hoàng của trái tim và nghệ thuật

Nữ hoàng hiện đại

Nữ hoàng Margrethe II - người phụ nữ 83, một nghệ sĩ thực thụ và thành đạt - lên ngôi ở tuổi 31 vào tháng 1 năm 1972, sau khi cha bà, Vua Frederik IX, qua đời. Bà đã đưa ra thông báo bất ngờ trong bài phát biểu đêm giao thừa truyền thống của mình được phát sóng trên truyền hình Đan Mạch, với lý do tuổi tác và các vấn đề sức khỏe của cô.

Nữ hoàng Margrethe II thông báo sẽ thoái vị trong bài phát biểu năm mới. (Ảnh: AFP)

Nữ hoàng nói: “Vào ngày 14 tháng 1 năm 2024 - 52 năm sau khi tôi kế vị người cha yêu dấu của mình - tôi sẽ thoái vị và trao lại ngai vàng cho con trai tôi là Thái tử Frederik. Một người không thể mãi đảm nhiệm được nhiều việc như họ đã làm trong quá khứ".

Nữ hoàng nói, bà từng nghĩ “không bao giờ thoái vị” nhưng cuộc phẫu thuật lưng mà mình phải trải qua vào tháng 2 khiến bà “có những suy nghĩ về tương lai - liệu bây giờ có phải là thời điểm thích hợp để trao lại trách nhiệm cho thế hệ tiếp theo hay không".

Khi lên ngôi ở tuổi 31 vào tháng 1 năm 1972, bà lấy tên là Margrethe II để ghi nhận Margrethe I, người cai trị Đan Mạch từ năm 1375 đến 1412 nhưng chưa bao giờ chính thức giữ danh hiệu Nữ hoàng.

Vào thời điểm bà đăng quang, chỉ có 45% người Đan Mạch ủng hộ chế độ quân chủ, hầu hết đều tin rằng chế độ này không có chỗ đứng trong nền dân chủ hiện đại. Nhưng là một người có văn hóa, Nữ hoàng Margrethe đã cố gắng tránh xa những vụ bê bối và hiện đại hóa thể chế, bằng việc cho phép hai con trai của mình kết hôn với thường dân.

Đến nay, chế độ quân chủ Đan Mạch đang là một trong những chế độ được yêu thích nhất trên thế giới, nhận được sự ủng hộ của hơn 80% người dân Đan Mạch. Nữ hoàng Margrethe hiện cũng là nữ hoàng trị vì duy nhất của châu Âu, mặc dù 4 quốc gia - Bỉ, Hà Lan, Tây Ban Nha và Thụy Điển - đều có công chúa.

Nữ hoàng cứng rắn

Được gia đình và người dân đặt biệt danh là "Daisy", bà nhiều lần khẳng định rằng mình sẽ không bao giờ từ bỏ nhiệm vụ. Bà thường nói: “Tôi sẽ ở lại ngai vàng cho đến khi gục ngã”. Ở tuổi 82, bà vẫn chơi tàu lượn siêu tốc tại công viên giải trí Tivoli nổi tiếng ở Copenhagen với chiếc mũ được buộc chặt trên đầu. Nhưng mọi chuyện không phải lúc nào cũng thuận buồm xuôi gió đối với Margrethe. Người chồng gốc Pháp của bà, Hoàng tử Henrik, đã tỏ ra không thoải mái khi là chồng của một nữ hoàng. Ông Henrik qua đời vào tháng 2 năm 2018, 5 tháng sau khi được chẩn đoán mắc chứng mất trí nhớ.

Nữ hoàng Margrethe cũng thể hiện sự cứng rắn trong cuộc tranh cãi rất công khai gần đây với con trai út của mình, Hoàng tử Joachim, sau khi bà tước bỏ tước vị vương thất của 4 người cháu vào năm 2022 để làm suy yếu chế độ quân chủ.

Vào ngày 28 tháng 9, Nữ hoàng Margrethe II đã gây chấn động thế giới khi tuyên bố bốn người con của con trai thứ, Hoàng tử Joachim, sẽ bị tước bỏ danh hiệu vương thất. Kể từ tháng 1 năm 2023, Felix, Athena, Henrik và Nikolai sẽ được gọi là bá tước và nữ bá tước của Monpezat.

"Với quyết định của mình, Nữ vương mong muốn tạo ra khuôn khổ cho 4 người cháu để có thể định hình cuộc sống của chính họ ở một mức độ lớn hơn nhiều mà không bị giới hạn bởi những cân nhắc và nghĩa vụ đặc biệt liên quan chính thức với Vương thất Đan Mạch", cung điện thông báo.

Nữ hoàng Margrethe, bên cạnh các con trai của bà là Thái tử Frederik và Hoàng tử Joachim, hiện là vị vua tại vị lâu nhất ở châu Âu và là nữ hoàng duy nhất. (Ảnh: AFP)

Nữ hoàng phi chính trị

Nữ hoàng sinh ra ở Copenhagen vào ngày 16 tháng 4 năm 1940, chỉ một tuần sau khi Đức Quốc xã xâm chiếm quê hương bà và là chị cả trong gia đình có ba chị em. Luật kế vị của Đan Mạch khi đó cấm phụ nữ thừa kế ngai vàng. Nó được thay đổi vào năm 1953 sau một cuộc trưng cầu dân ý, dưới áp lực từ các chính phủ Đan Mạch kế tiếp nhau vì nhu cầu hiện đại hóa xã hội.

Nhà sử học Lars Hovebakke Sorensen cho biết: “Bà đã trở thành nữ hoàng thống nhất đất nước Đan Mạch trong thời kỳ có nhiều thay đổi lớn: toàn cầu hóa, sự xuất hiện của nhà nước đa văn hóa, các cuộc khủng hoảng kinh tế trong những năm 1970, 1980 và một lần nữa vào năm 2008 đến 2015 và đại dịch”. Ông nói: “Cơ sở cho sự nổi tiếng của bà là nữ hoàng hoàn toàn phi chính trị”.

Nữ hoàng Margrethe đã đánh dấu kỷ niệm 50 năm ngày trị vì vào tháng 1 năm 2022 bằng một lễ kỷ niệm được thu nhỏ lại do Covid-19. Các lễ hội đầy đủ đã bị hoãn lại cho đến tháng 9 năm 2022, nhưng lại phải cắt giảm quy mô đáng kể sau khi của người chị họ thứ ba là Nữ hoàng Elizabeth qua đời.

Nữ hoàng nghệ thuật

Với đôi mắt xanh lấp lánh và nụ cười tươi, Nữ hoàng Margrethe được biết đến với tính cách thoải mái và vui tươi cũng như sự tham gia của bà vào nền văn hóa Đan Mạch. Bà đã theo học tại Cambridge và Sorbonne ở Paris và thông thạo tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Đức và tiếng Thụy Điển.

Là một họa sĩ, đồng thời là nhà thiết kế thời trang và sân khấu, bà đã nhiều lần làm việc với Nhà hát Ballet Hoàng gia Đan Mạch và Nhà hát Hoàng gia Đan Mạch. Bà cũng đã dịch các vở kịch, trong đó có "All Men Are Mortal" của Simone de Beauvoir với người chồng gốc Pháp của mình dưới một bút danh.

Nhưng chủ yếu những bức vẽ và tranh vẽ của bà mới thu hút được sự chú ý của công chúng. Bà đã vẽ minh họa cho một số cuốn sách, bao gồm ấn bản Đan Mạch năm 2002 của cuốn "Chúa tể của những chiếc nhẫn" của JRR Tolkien, và các bức tranh của bà đã được trưng bày trong các viện bảo tàng và phòng trưng bày ở Đan Mạch và nước ngoài.

Trong khi đó, Thái tử Frederik, 55 tuổi, người sẽ kế ngôi vị của bà, là hiện thân của chế độ quân chủ tự do, thoải mái của đất nước. Anh gặp vợ mình là Mary Donaldson, một luật sư người Úc, tại một quán bar ở Sydney trong Thế vận hội Olympic 2000. Họ đã cố gắng nuôi dạy bốn đứa con của mình bình thường nhất có thể, chủ yếu bằng cách gửi các con đến trường công lập. Con cả của họ, Hoàng tử Christian, vừa tròn 18 tuổi, là thành viên hoàng gia Đan Mạch đầu tiên đến nhà trẻ.

Đam mê môi trường, Thái tử Frederik đã kín đáo đặt mình dưới cái bóng của mẹ, ủng hộ Đan Mạch và nỗ lực tìm giải pháp cho cuộc khủng hoảng khí hậu. “Khi thời điểm đến, tôi sẽ dẫn dắt con tàu”, ông nói trong bài phát biểu kỷ niệm nửa thế kỷ trị vì của mẹ mình. Hoàng tử Frederik nói thêm: “Tôi sẽ theo mẹ, như bà ấy đã theo cha mình” trong việc lãnh đạo thể chế nghìn năm tuổi này.

Hà Mai