Makenzy Orcel là chủ nhân giải thưởng văn học Lựa chọn Goncourt của Việt Nam

Lựa chọn Goncourt do Ban giám khảo cấp quốc gia tại 35 nước khác nhau tiến hành bỏ phiếu. Trong đó, Lựa chọn Goncourt của Việt Nam được thực hiện bởi khoảng 20 sinh viên đến từ bốn khoa tiếng Pháp hoặc sư phạm của các trường đại học uy tín tại Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng, dựa theo danh sách bốn tác phẩm đã được Viện Hàn lâm Goncourt lựa chọn.

Tác giả Makenzy Orcel chụp ảnh cùng đại biểu tại lễ trao giải ngày 8/12 tại Hà Nội. (Nguồn: BTC)

Tại sao lại có “phiên bản Việt Nam”?

Việt Nam và Pháp từng cùng chia sẻ một quá khứ chung, một “duyên phận” mà bất chấp lịch sử thăng trầm vẫn còn đó như một trong những bệ đỡ cho cộng đồng Pháp ngữ và tạo thành sức mạnh liên kết giữa hai quốc gia.

Văn học cổ điển Pháp cũng để lại dấu ấn sâu sắc với Victor Hugo, Balzac, Alexandre Dumas, Stendhal, Molìere… đều được giảng dạy trong nhà trường, được công chúng biết đến và yêu mến.

Có thể cảm nhận văn hóa Pháp ảnh hưởng đến sáng tác văn học và nghệ thuật Việt Nam đương đại dưới nhiều hình thức: kịch nói, thơ hiện đại, tiểu thuyết hiện đại… đều ra đời tại Việt Nam vào thời kỳ thuộc địa và đến nay vẫn kế thừa phát triển từ nền tảng này.

Là thành viên chính thức của Tổ chức Pháp ngữ Quốc tế từ những năm 1970, ngày nay, Việt Nam vẫn ưu tiên khuyến khích các bạn trẻ học tiếng Pháp.

Hiện tiếng Pháp được giảng dạy tại 35 tỉnh thành của Việt Nam, trong đó 13 tỉnh thành có các lớp song ngữ và nhiều chương trình tăng cường.

Tiếng Pháp cũng được phát triển thông qua khoa tiếng Pháp tại các trường Đại học, Trung học ở Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh, cũng như mạng lưới của Viện Pháp Việt Nam tại miền Bắc, miền Trung và miền Nam đất nước.

Trong bối cảnh đó, việc tổ chức Lựa chọn Goncourt của Việt Nam được coi là một trong những chiến lược củng cố hợp tác hàn lâm, xuất bản và văn hóa Pháp-Việt.

Makenzy Orcel và tác phẩm Une somme humaine

Makenzy Orcel, tác giả của nhiều tuyển tập thơ và tiểu thuyết, chào đời năm 1983 tại Port-au-Prince. Ngay thuở niên thiếu, anh đã cảm thấy nhu cầu phải kể ra các câu chuyện.

Bìa tác phẩm Une somme humaine.

Vì vậy, từ rất sớm, anh đã quan tâm đến văn chương, dẫu bản thân anh trưởng thành trong một ngôi nhà không sách vở, một khu phố không có bất cứ thư viện nào.

Đôi khi, bất chấp tất cả, anh tìm được một cuốn sách ở chợ rồi dùng cuốn sách ấy trao đổi với các bạn cùng lớp. Anh kể: “Tôi đọc rất nhiều, anh cho hay, tôi đọc như điên ấy. Có lần tôi còn bị ngất xỉu vì đọc nhiều quá khiến bên trong đầu nóng rực lên”.

Học xong cấp ba, Makenzy Orcel theo ngành ngôn ngữ nhưng nhanh chóng bỏ dở để toàn tâm toàn ý cống hiến cho văn chương.

Anh từng chia sẻ: “Tôi không viết vì giải thưởng hay sự thừa nhận, tôi viết vì đó là việc quan trọng; bởi lẽ văn chương là lời mời gọi ta nhìn thế giới theo cách khác, tiếp cận thế giới theo cách khác, giúp người khác nhìn thấu những nền tảng của thế giới”.

Thế nhưng, anh lại giành được rất nhiều giải thưởng và danh hiệu cho các tác phẩm của mình: giải Littérature-Monde, giải Louis Guilloux, giải của quỹ Fondation Simone và Cino Del duc theo đề xuất của Ủy ban các Giải thưởng Lớn của Viện Hàn lâm Pháp, tác giả vòng cuối giải Goncourt 2022, Lựa chọn Goncourt của Mỹ…

Trong tác phẩm Une somme humaine (tạm dịch: Một tóm tắt đời người), qua những cuốn nhật ký thoát khỏi thời gian và cái chết, nhân vật chính kể về một tuổi thơ bị đánh cắp, một thời niên thiếu đau xé, một cuộc đời và một số phận vụn vỡ.

Tác phẩm là phần hai trong bộ ba tác phẩm khởi đầu bằng L’Ombre animale (tạm dịch: Bóng động vật) của tác giả Makenzy Orcel.

Lê An