Lực đẩy sinh kế cho bà con DTTS ở Lào Cai

Lào Cai là tỉnh vùng cao, biên giới gồm 25 dân tộc, trong đó DTTS chiếm khoảng 66,2% dân số, sống phân bố ở 138 xã, phường, thị trấn. Do vậy, ưu tiên đầu tư, phát triển toàn diện kinh tế - xã hội và phát huy vai trò của đồng bào DTTS luôn được tỉnh Lào Cai xác định là nhiệm vụ trọng tâm.

Nhiều chuyển biến rõ nét từ khu vực KTTT, HTX

Si Ma Cai – huyện xa xôi nhất của tỉnh Lào Cai, những năm qua có chuyển biến tích cực nhờ những chính sách giảm nghèo hiệu quả, trong đó có những đóng góp tích cực của các HTX trong vùng đồng bào DTTS.

Những năm qua, để giúp người dân, đặc biệt là người DTTS thoát nghèo bền vững, huyện đã chủ động hình thành, nhân rộng các loại cây trồng thế mạnh. Đồng thời, thúc đẩy các HTX trở thành “bệ đỡ” cho các hộ sản xuất.

Mô hình HTX được đánh giá là một trong những mô hình kinh tế phát triển thành công, góp phần xóa đói giảm nghèo cho đồng bào các DTTS ở Lào Cai.

HTX Nông nghiệp Bản Mế, xã Bản Mế, đang là một trong những điểm sáng gây ấn tượng mạnh trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội trên vùng núi đá Si Ma Cai, với mô hình trồng rừng và sản xuất cây giống.

Anh Hoàng Seo Chẩn, dân tộc Mông, người sáng lập, Giám đốc HTX Bản Mế, cho biết HTX được thành lập từ năm 2017, đến nay đã cung ứng cho người dân hơn 40 vạn cây quế giống, hàng chục vạn cây giống chất lượng cao khác như cây trẩu (một loại cây dược liệu), sưa đỏ…

Nhờ hoạt động tốt, HTX Bản Mế liên tục duy trì đà tăng trưởng nhanh, vững vàng. Hiện, HTX đang thu hút, tạo việc làm thường xuyên cho 12 lao động chính thức, mức thu nhập bình quân 7 – 10 triệu đồng/người/tháng, hơn 40 lao động thời vụ, đa số là thanh niên và phụ nữ người DTTS trong vùng, với mức thu nhập 5 - 6 triệu đồng/người/tháng.

Không chỉ có HTX Bản Mế, ở Si Ma Cai còn có HTX Nông nghiệp và dịch vụ Si Ma Cai, xã Cán Cấu. Mô hình sản xuất của HTX đã liên kết được "4 nhà", tạo thành chuỗi giá trị sản xuất cây dược liệu.

Hiện, sản phẩm chủ lực của HTX là cây bạc hà đã được doanh nghiệp Nhật Bản kí kết hợp đồng thu mua để phục vụ chế biến tinh dầu và trà. Nhờ trồng bạc hà, nhiều hộ gia đình tại xã Cán Cấu đã có thu nhập ổn định. Nhiều người dân không phải tha hương để mưu sinh.

Trước đây, cây bạc hà đã có tại xã Cán Cấu, nhưng diện tích còn nhỏ hẹp vì chủ yếu phát triển tự nhiên. Mô hình liên kết phát triển vùng nguyên liệu bạc hà do HTX Si Ma Cai đóng vai trò cầu nối đã giúp mở rộng diện tích cây bạc hà, tạo nguồn hàng hóa có giá trị lớn.

HTX đóng góp quan trọng cho sự phát triển của tỉnh

Khu sinh thái vườn đá Tả Phìn của HTX Tả Phìn Xanh, xã Tả Phìn, thị xã Sa Pa, được xây dựng trên mảnh đất sơn thủy hữu tình ngay giữa trung tâm xã Tả Phìn.

Khu sinh thái vườn đá Tả Phìn đã đầu tư xây dựng toàn bộ chuỗi sản phẩm du lịch để hướng đến mục tiêu đối tượng phục vụ là khách du lịch hạng trung. Khu sinh thái được thiết kế, quy hoạch thành những chuỗi dịch vụ khép kín.

Năm 2019, sản phẩm dịch vụ du lịch “Khu sinh thái vườn đá Tả Phìn” của HTX được xướng danh là 1 trong 10 sản phẩm OCOP tiêu biểu của tỉnh Lào Cai. Đặc biệt, đây cũng là sản phẩm dịch vụ du lịch đầu tiên của tỉnh đạt sản phẩm OCOP 4 sao.

Anh Trần Chí Thành, Giám đốc HTX chia sẻ, khu sinh thái này đã gắn chặt các sản phẩm du lịch với việc bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể của đồng bào các dân tộc bản địa.

Anh Thành cho biết, đến với “sân chơi” OCOP, bản thân anh ban đầu cảm thấy mới mẻ và chưa định hình rõ hướng đi. Tuy nhiên, được sự quan tâm của các cấp, các ngành, cùng sự kiên trì, tích cực tìm tòi, học hỏi của bản thân, sản phẩm dịch vụ của HTX ngày càng hoàn thiện, đáp ứng các tiêu chí và được Hội đồng đánh giá, xếp hạng sản phẩm OCOP cấp tỉnh chấm 4 sao.

Anh Thành hy vọng, với việc sản phẩm “Khu sinh thái vườn đá Tả Phìn” được công nhận là sản phẩm dịch vụ du lịch OCOP đầu tiên của tỉnh sẽ tiếp thêm động lực để các địa phương, HTX khác tiếp tục quan tâm, đầu tư thêm nhiều sản phẩm OCOP khác.

HTX đóng góp quan trọng cho sự nghiệp phát triển kinh tế của tỉnh Lào Cai.

Lãnh đạo UBND xã Tả Phìn đánh giá, khu sinh thái vườn đá Tả Phìn đã gắn kết chặt chẽ các sản phẩm dịch vụ du lịch với việc bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể của đồng bào các dân tộc thiểu số nơi đây.

Việc được công nhận đạt tiêu chuẩn OCOP đã mang lại nhiều lợi ích cho HTX trong việc đảm bảo duy trì chất lượng sản phẩm theo tiêu chí OCOP. Chính điều này tạo sự tin tưởng cho du khách khi sử dụng dịch vụ và các sản phẩm có rõ nguồn gốc xuất xứ. Tiêu chuẩn OCOP giúp nâng cao giá trị của điểm đến, giúp sản phẩm phát triển bền vững hơn và trở thành địa chỉ tin cậy cho khách du lịch. HTX đã và đang giải quyết việc làm cho bà con DTTS nơi đây, bà con có thu nhập, giúp xóa đói, giảm nghèo.

Hình thành các mô hình đặc trưng

Vùng đồng bào DTTS ở Lào Cai có hệ thống di sản văn hóa vô cùng phong phú, đa dạng. Đây là nguồn tài nguyên du lịch quan trọng, là tiềm năng, lợi thế so sánh trong phát triển du lịch.

Bên cạnh đó, vùng đồng bào DTTS còn là vùng văn hóa đa dạng với nhiều sắc thái văn hóa đặc sắc, hấp dẫn. Đây là nguồn lực văn hóa giàu giá trị, trực tiếp tạo nên các sản phẩm du lịch di sản mang tính đặc thù, như sản phẩm du lịch mang dấu ấn người Mông, người Dao, người Xa Phó, người Tày trên đỉnh núi Sa Pa..., những khu ruộng bậc thang kỳ vĩ ở Bát Xát.

Các loại hình canh tác trên nền đất dốc, trên ruộng bậc thang hay những thung lũng ven sông, ven suối đều tạo ra vẻ đẹp hấp dẫn của du lịch trải nghiệm.

Ông Hà Văn Thắng, Giám đốc Sở Du lịch tỉnh Lào Cai đánh giá, với môi trường tự nhiên đa dạng, khí hậu đặc trưng, truyền thống văn hóa độc đáo giàu bản sắc của 25 nhóm DTTS, đã phát triển nhiều mô hình du lịch đặc trưng.

Đặc biệt là các mô hình phát triển nông nghiệp gắn với du lịch sinh thái ở Lào Cai đã hình thành sản phẩm du lịch đặc trưng như mô hình trồng các loại hoa phục vụ phát triển du lịch, mô hình tham quan ở thung lũng Mường Hoa (Sa Pa), mô hình ruộng bậc thang tại các huyện Bắc Hà, Mường Khương, Bát Xát.

Tiếp đến là mô hình du lịch nông trại trồng dâu tây, nấm hương, các loại quả như lê Tai Nung, mận Bắc Hà, quýt Mường Khương, hay như các mô hình tham quan tại trang trại nuôi cá tầm, cá hồi…

“Việc mở rộng các mô hình hoạt động du lịch đến các làng, bản đã tạo ra cơ hội việc làm và tăng thu nhập cho cộng đồng các DTTS, góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân các địa phương. Theo kết quả điều tra của Sở Du lịch tỉnh, thu nhập bình quân từ du lịch cộng đồng tại Lào Cai đạt từ 25-35 triệu đồng/hộ/năm, cao gấp từ 7 - 12 lần so với các hộ không tham gia du lịch cộng đồng. Cá biệt, có hộ đạt thu nhập đến 100 triệu đồng/năm, góp phần quan trọng vào việc xóa đói, giảm nghèo cho các nhóm DTTS, tạo thêm nguồn lực cho việc xây dựng nông thôn mới ngay tại địa phương”, ông Hà Văn Thắng chia sẻ.

Hoàng Hằng