Lỏng tay trong quản lý giá dịch vụ lai dắt tàu thuyền

Thanh tra Bộ Giao thông - Vận tải lựa chọn ngẫu nhiên và tiến hành thanh tra 18 đơn vị đang hoạt động kinh doanh dịch vụ lai dắt tàu thuyền. Trong ảnh: Tàu lai dắt của Công ty cổ phần Thoresen - Vinama Tug

Nhiều “sạn” nhỏ

Thanh tra Bộ Giao thông - Vận tải (GTVT) vừa ban hành Kết luận thanh tra số 416/KL-TTr (Kết luận số 416) về việc chấp hành các quy định pháp luật về quản lý, kinh doanh dịch vụ lai dắt tàu thuyền.

Đây là lần thứ hai trong vòng 3 năm trở lại đây, việc quản lý và cung cấp dịch vụ lai dắt tàu thuyền - lĩnh vực kinh doanh có nhiều đặc thù và vẫn còn “bí ẩn” đối với nhiều người - được Bộ GTVT cho “lộ sáng”.

Trong Kết luận số 416, Thanh tra Bộ GTVT cho biết, từ ngày 18/12/2023 đến ngày 31/1/2024, Đoàn thanh tra đã tiến hành kiểm tra, xác minh tại Cục Hàng hải Việt Nam, 4 cảng vụ hàng hải (Nha Trang, Đồng Nai, Vũng Tàu, TP.HCM), 18 đơn vị kinh doanh dịch vụ lai dắt tàu thuyền trong vùng nước cảng biển thuộc trách nhiệm quản lý của các cảng vụ hàng hải: Nha Trang, Đồng Nai, Vũng Tàu, TP.HCM.

Được biết, cảng vụ hàng hải là cơ quan thực hiện chức năng quản lý nhà nước chuyên ngành hàng hải tại vùng nước cảng biển và khu vực quản lý được giao, có trách nhiệm quản lý, phê duyệt và kiểm tra, giám sát việc thực hiện kế hoạch điều động tàu thuyền (gồm tàu, phương tiện lai dắt), kiểm tra, giám sát hoạt động của tàu, phương tiện lai dắt và xử lý vi phạm theo quy định của pháp luật.

Trong vùng nước cảng biển thuộc trách nhiệm quản lý của các cảng vụ hàng hải Nha Trang, Đồng Nai, Vũng Tàu, TP.HCM, có 35 đơn vị kinh doanh dịch vụ lai dắt tàu thuyền, trong đó có một số đơn vị hoạt động lai dắt tại nhiều vùng nước cảng biển, một số đơn vị chỉ hoạt động phục vụ nội bộ doanh nghiệp, không kinh doanh dịch vụ lai dắt, một số đơn vị đã dừng hoạt động lai dắt.

Trong đợt thanh tra này, Đoàn thanh tra chỉ lựa chọn xác suất và tiến hành thanh tra tại 18 đơn vị đang hoạt động kinh doanh dịch vụ lai dắt tàu thuyền.

Được biết, về quản lý hoạt động lai dắt tàu biển, tùy theo điều kiện cụ thể của từng vùng nước cảng biển, luồng hàng hải, cầu bến, phao neo, khu neo đậu và tình hình tàu thuyền hoạt động, giám đốc cảng vụ hàng hải quy định cụ thể số lượng, công suất tàu, phương tiện lai dắt tại Nội quy cảng biển để phục vụ công tác quản lý nhằm đáp ứng yêu cầu của hoạt động hàng hải trong khu vực.

Tại Kết luận số 416, Thanh tra Bộ GTVT đánh giá, hoạt động lai dắt tàu thuyền của các đơn vị kinh doanh dịch vụ lai dắt (đơn vị lai dắt) đã cơ bản đáp ứng được nhu cầu lai dắt tàu thuyền vào/rời cảng biển, khu neo đậu, góp phần bảo đảm an toàn, an ninh hàng hải và phòng ngừa ô nhiễm môi trường.

So với Kết luận số 3595/KL-BGTVT về việc chấp hành các quy định của pháp luật trong quản lý, kinh doanh dịch vụ lai dắt tàu biển thuộc trách nhiệm quản lý của các cảng vụ Quảng Ninh, Nghệ An được Bộ GTVT công bố vào tháng 5/2021, hoạt động lai dắt tàu tại các cảng vụ hàng hải Nha Trang, Đồng Nai, Vũng Tàu, TP.HCM được cho là chuyên nghiệp và được quản lý chặt hơn, nhưng vẫn ít nhiều xuất hiện những sai sót, vi phạm cần được khắc phục.

Liên quan đến điều kiện pháp lý để hoạt động kinh doanh dịch vụ lai dắt tàu thuyền, Thanh tra Bộ GTVT ghi nhận, các đơn vị lai dắt đều được thành lập theo quy định của pháp luật, có giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, trong đó có ngành nghề hoạt động lai dắt.

Tại thời điểm thanh tra, các đơn vị lai dắt có tàu, phương tiện lai dắt với các giấy chứng nhận đăng ký, định biên an toàn tối thiểu, phân cấp, an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường, bảo hiểm trách nhiệm dân sự, giấy phép sử dụng tần số và thiết bị vô tuyến điện cùng các giấy chứng nhận khác theo quy định còn hiệu lực.

Tuy nhiên, Thanh tra Bộ GTVT chỉ ra, có tới 5/18 đơn vị lai dắt sử dụng tàu, phương tiện lai dắt trong thời gian đăng kiểm (giấy chứng nhận phân cấp/an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường) hết hiệu lực và đang chờ kiểm định lại (gồm: Công ty cổ phần Cảng Cam Ranh, Công ty cổ phần Dịch vụ hàng hải Tân Thành, Công ty cổ phần Thoresen - Vinama Tug, Công ty cổ phần Lai dắt và vận tải Chim Ưng - Falcon T&T, Công ty cổ phần Hàng hải Phú Mỹ).

Có 11/18 đơn vị lai dắt bố trí thuyền viên làm việc trên tàu, phương tiện lai dắt với chứng chỉ chuyên môn hết hạn sử dụng, hoặc không có chứng chỉ chuyên môn theo quy định, hoặc đảm nhiệm chức danh không phù hợp với giấy chứng nhận khả năng chuyên môn được cấp theo quy định.

Đặc biệt, đoàn Thanh tra phát hiện 6/18 đơn vị lai dắt không khai báo, khai báo không chính xác ngày xuống, rời tàu và việc bố trí chức danh cho thuyền viên làm việc trên tàu vào cơ sở dữ liệu quản lý thuyền viên của Cục Hàng hải Việt Nam theo quy định; không ghi, ghi không đầy đủ, không chính xác thông tin trong sổ thuyền viên theo quy định.

Các đơn vị bị “điểm mặt” với vi phạm này gồm: Công ty cổ phần Cảng Cam Ranh, Công ty cổ phần Dịch vụ vận tải biển Hải Vân, Công ty cổ phần Thoresen - Vinama Tug, Công ty cổ phần Vina Logistics, Công ty cổ phần Lai dắt và vận tải Chim Ưng - Falcon T&T, Công ty cổ phần Hàng hải Nam Hải.

Lỏng tay quản lý giá

Liên quan đến việc tổ chức thực hiện kinh doanh dịch vụ lai dắt tàu thuyền, Đoàn thanh tra chỉ ra 8/18 đơn vị lai dắt chưa xác định mức giá dịch vụ cụ thể, hoặc xác định mức giá không phù hợp theo công suất tàu đang sử dụng.

Các đơn vị “dính” lỗi này gồm: Công ty TNHH Dịch vụ kỹ thuật hàng hải Thiên Nam, Công ty TNHH Hàng hải Trường Sa, Công ty cổ phần Thoresen - Vinama Tug, Công ty cổ phần Vina Logistics, Công ty cổ phần Dịch vụ vận tải biển Hải Vân trước ngày 22/12/2023, Công ty cổ phần Cảng Mỹ Tho, Tổng công ty cổ phần Đường sông miền Nam, Công ty cổ phần Hàng hải Nam Hải.

Bên cạnh đó, có tới 18/18 đơn vị lai dắt không có xác nhận của hoa tiêu dẫn tàu hoặc thuyền trưởng tàu được lai về thời gian lai dắt hỗ trợ tàu thuyền làm căn cứ để tính giá dịch vụ lai dắt; 1/18 đơn vị lai dắt quy định thời gian tính giá dịch vụ lai dắt không phù hợp.

Trong đợt thanh tra vào năm 2021, Bộ GTVT cũng phát hiện khá nhiều trường hợp cung cấp giá dịch vụ lai dắt tàu biển không đúng quy định.

“Các đơn vị lai dắt có sự cạnh tranh, tối đa hóa lợi nhuận, nên dẫn đến tình trạng còn một số đơn vị lai dắt chưa tuân thủ đầy đủ các quy định của pháp luật chuyên ngành về tàu, phương tiện lai dắt, thuyền viên, xây dựng và thực hiện kế hoạch điều động tàu thuyền”, Kết luận số 416 nêu rõ.

Liên quan tới công tác quản lý hoạt động kinh doanh dịch vụ lai dắt tàu thuyền, Đoàn thanh tra ghi nhận việc giám sát giá dịch vụ lai dắt của 3/4 cảng vụ hàng hải còn chưa phát hiện được một số đơn vị lai dắt ban hành biểu giá dịch vụ lai dắt chưa phù hợp (biểu giá chưa xác định mức giá cụ thể, hoặc mức giá không phù hợp với công suất tàu đang sử dụng).

Việc kiểm tra, giám sát của các cảng vụ hàng hải còn chưa phát hiện được một số tồn tại, hạn chế của đơn vị lai dắt hoạt động trong khu vực quản lý, điển hình như sử dụng tàu, phương tiện lai dắt hết hạn kiểm định, đang chờ kiểm định lại (3/4 cảng vụ hàng hải); bố trí thiếu định biên an toàn tối thiểu trong 1 ca làm việc, thuyền viên có chứng chỉ chuyên môn nhưng đã hết hạn sử dụng, không có chứng chỉ chuyên môn, chứng chỉ chuyên môn không phù hợp với chức danh đảm nhiệm, không ghi đầy đủ thông tin trong sổ thuyền viên, sổ danh bạ thuyền viên.

Về xây dựng, gửi kế hoạch điều động tàu thuyền hàng ngày và kiểm tra, giám sát việc thực hiện kế hoạch điều động tàu, phương tiện lai dắt được duyệt, có 2/4 cảng vụ hàng hải bị phát hiện là xây dựng, gửi kế hoạch điều động tàu thuyền cho các đơn vị lai dắt một số ngày còn chậm so với quy định; 1/4 cảng vụ hàng hải cập nhật kế hoạch điều động tàu thuyền trên trang thông tin điện tử của cảng vụ hàng hải còn sai khác, không thống nhất với kế hoạch điều động được phê duyệt trên bản giấy.

Kết luận số 416 nêu rõ, 3/4 cảng vụ hàng hải khi phê duyệt kế hoạch điều động tàu thuyền một số ngày chưa phát hiện được một số đơn vị lai dắt sử dụng tàu, phương tiện lai dắt đã hết hạn đăng kiểm; chưa phát hiện được thuyền trưởng một số tàu, phương tiện lai dắt thực hiện một số lượt không đúng kế hoạch điều động tàu thuyền được cảng vụ hàng hải phê duyệt và/hoặc có công suất không phù hợp với quy định tại Nội quy cảng biển.

Đặc biệt, Cảng vụ Hàng hải Nha Trang phát hiện một số tồn tại, hạn chế, khiếm khuyết, nhưng không kiến nghị người có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính theo quy định, mà chỉ yêu cầu khắc phục; biên bản kiểm tra ghi nhận tồn tại, hạn chế chưa dẫn chiếu các quy định cụ thể.

Tại Kết luận số 416, Thanh tra Bộ GTVT đề nghị các cảng vụ hàng hải thực hiện các thủ tục xác minh theo quy định để xử phạt vi phạm hành chính theo thẩm quyền hoặc chuyển cơ quan có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính đối với các tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm.

“Cục Hàng hải Việt Nam phải tăng cường thanh tra, kiểm tra các cảng vụ hàng hải, các đơn vị kinh doanh dịch vụ lai dắt tàu thuyền để kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm; sửa đổi, bổ sung, ban hành mới theo thẩm quyền hoặc kiến nghị cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung, ban hành mới nhằm hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, chất lượng dịch vụ lai dắt tàu thuyền”, Chánh thanh tra Bộ GTVT yêu cầu.

Bảo Như