Lọc dầu Dung Quất vay 1,2 tỷ USD: Rủi ro, khó hiểu

Công ty TNHH Lọc hóa dầu Bình Sơn (BSR) - đơn vị vận hành nhà máy lọc dầu Dung Quất - vừa cho biết đang dự tính vay thêm 1,2 tỷ USD vốn nước ngoài để mở rộng nhà máy, trước khi công ty này tiến hành chào bán cổ phần lần đầu ra công chúng (IPO) vào quý 3/2017. Nhận định về động thái trên, ông Nguyễn Hoàng Hải - Phó Chủ tịch Hiệp hội các nhà đầu tư Tài chính (VAFI) cho rằng phải thận trọng, vì việc này tiềm ẩn rủi ro cao.

Hình ảnh nhà máy lọc hóa dầu Bình Sơn. Ảnh minh họa

PV: - Vì sao ông lại đưa ra lời cảnh báo như vậy? Theo ông, khả năng BSR phải vay nước ngoài trong lần mở rộng này thế nào và nếu vậy, món nợ của BSR có được tính vào nợ công hay không?

Ông Nguyễn Hoàng Hải: - Tôi cho rằng, việc BSR phải làm ngay là tiến hành việc cổ phần hóa, thực hiện niêm yết công khai trên sàn chứng khoán trước khi thực hiện mọi hoạt động tiếp theo. Tôi vẫn cho rằng, một nhà máy, doanh nghiệp có hoạt động kinh doanh tốt, hệ quản trị tốt thì việc vay vốn, mở rộng sản xuất dù trong nước hay nước ngoài cũng không hề khó khăn gì.

Nhưng có thể thấy, những doanh nghiệp dạng này họ rất thận trọng trong quyết định vay vốn, ngay cả khi quyết định vay họ cũng hạn chế tối đa vay vốn bằng ngoại tệ mà vay bằng tiền Việt hoặc huy động vốn từ các nguồn khác như phát hành trái phiếu... do lo ngại tính rủi ro cao.

Tôi rất băn khoăn với kế hoạch vay 1,2 tỷ USD để mở rộng nhà máy của BSR. Một số tiền không nhỏ lại vay bằng ngoại tệ, trong khi bản thân BSR cũng đang gặp nhiều khó khăn thì đó là một quyết định rất mạo hiểm.

Bởi trong bối cảnh hiệu quả hoạt động không khả thi nếu BSR tiếp tục vay vốn mà gặp biến động tỷ giá thì khả năng BSR sẽ phải bù lỗ rất lớn.

Một vấn đề nữa là, đầu tư mở rộng trong khi giá dầu đang sụt giảm, nhà nước không thiếu dầu, giá nhập khẩu còn rẻ hơn công khai thác thì đây là điều rất khó hiểu.

Vì vậy, tôi cho rằng BSR không cần phải vội mở rộng quy mô làm gì mà cần phải lo bảo toàn được nguồn vốn cho nhà nước. Vì xét cho cùng, khoản vay nào cũng sẽ được tính vào nợ công, nếu doanh nghiệp hoạt động thua lỗ, không hiệu quả chính Ngân hàng nhà nước sẽ mất vốn. Như vậy thì không ai khác chính Nhà nước phải bù lỗ và người dân chịu thiệt.

Đó là lý do tôi nói rằng, BSR hãy tiến hành cổ phần hóa, nâng cao năng lực sản xuất trước đi đã rồi hãy tính tới việc vay vốn, mở rộng. Từ bài học của xơ sợi Đình Vũ và nhiều dự án không hiệu quả khác của PVN, BSR phải tính toán cho cẩn thận, không thể vội vàng.

PV: - Đáng lưu ý, quyết định mở rộng nhà mày trong bối cảnh PVN nhiều lần kêu cứu Bộ Tài chính giải quyết các chính sách thuế nhập khẩu để tháo gỡ khó khăn cho đơn vị này do sản phẩm bị cạnh tranh, tiêu thụ sản phẩm gặp khó. Thêm vào nữa, hiện tại, Dung Quất đã phải nhập dầu để lọc, trong khi sản lượng dầu khai thác ở Việt Nam được dự báo sẽ giảm nhiều. Theo ông, đặt trong bối cảnh đó, việc xin mở rộng nhà máy lọc dầu Dung Quất có khả thi hay không? Vậy có thể lý giải thế nào về mục tiêu của việc đầu tư mở rộng này?

Ông Nguyễn Hoàng Hải: - Tôi cũng rất nghi ngờ mục tiêu mở rộng của BSR. Nếu BSR là doanh nghiệp tư nhân thì việc đầu tư mở rộng là đương nhiên. Nhưng BSR là doanh nghiệp nhà nước, hiện vẫn đang nhậpdầu về lọc, trong khi bản thân BSR cũng nhiều lần than thở khó khăn, xin Bộ Tài chính điều chỉnh thuế vì lo không bán được hàng... Điều này đã chứng tỏ BSR hoạt động không hiệu quả.

Nếu đã không hiệu quả tại sao còn đi vay vốn để mở rộng quy mô sản xuất? Trong trường hợp vay vốn rồi thì ai dám khẳng định số phận của dự án trong những năm tiếp theo sẽ thế nào? Ai sẽ chịu trách nhiệm về việc đó? Đó là những câu hỏi tôi muốn BSR hãy công khai trả lời.

Vì theo tôi biết, lọc dầu cũng không phải là một lĩnh vực quá hấp dẫn. Bản thân các dự án của PVN đầu tư mở rộng hiện cũng đang đứng trước nghi án thất thoát, lãng phí gây bức xúc trong dư luận. Hầu hết các đự án của Tập đoàn PVN đều trong tình trạng thua lỗ, các công trình xây dựng thì vừa đắt, công nghệ lạc hậu, chất lượng lại kém.

Riêng những bê bối liên quan tới ông Trịnh Xuân Thanh ở một dự án cũng đã gây thất thoát, lãng phí hơn 3000 tỷ đồng, rõ ràng đây không phải là vấn đề nhỏ.

Tôi cũng được nghe nhiều người nói, suất đầu tư tại mỗi dự án thuộc các công trình nhà nước thường có giá rất cao, có khi cao gấp 50-70%, thậm chí cao gấp đôi những dự án tương tự nếu tư nhân đứng ra làm.

Nếu đó là sự thật, có thể giải thích vì sao hàng loạt những dự án nghìn tỷ đã được triển khai thời gian qua mặc dù nhu cầu trong nước còn đang dư thừa.

Đơn cử như ở ngay các dự án của Tập đoàn hóa chất cũng đang diễn ra tình trạng tương tự. Chỉ trong 6-7 năm cũng đã triển khai nhiều dự án như nhà máy gang thép Thái Nguyên, nhà máy đạm Phú Mỹ, đạm Ninh Bình... mặc dù biết rõ nhu cầu khi đó còn đang dư thừa nhưng họ vẫn quyết tâm làm.