Loại bỏ đường ngang trái phép qua đường sắt

Nhiều vụ tai nạn nghiêm trọng

Khoảng 10 giờ ngày 1-2 (tức mùng 5 Tết Đinh Dậu 2017), xe 16 chỗ mang biển số 60M - 3378 khi băng qua đường ray đoạn gần cầu Ghềnh (TP Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai) đã bị tàu hỏa SQN1 số hiệu B41326 hướng từ Quy Nhơn về TP Hồ Chí Minh tông phải. Vụ tai nạn đã làm anh Phạm Hồng Anh (43 tuổi) và cháu Phạm Tiến (12 tuổi), chết tại chỗ và bảy người khác bị thương. Nơi xảy ra vụ tai nạn vốn là đường ngang dân sinh nhưng chỉ có biển báo “Chú ý tàu hỏa” mà không có rào chắn cũng như đèn tín hiệu. Tiếp theo đó, vào lúc 14 giờ 10 phút ngày 24-2, tại đường ngang dân sinh Km 1684+800 tuyến đường sắt Bắc - Nam (xã Hố Nai 3, huyện Trảng Bom, Đồng Nai) cũng xảy ra vụ TNGT khác giữa tàu Thống Nhất mang số hiệu TN2 hướng từ TP Hồ Chí Minh đi Hà Nội, đâm vào xe máy đang lưu thông làm hai người chết. Đây chỉ là hai vụ điển hình trong số hàng loạt vụ TNGT đặc biệt nghiêm trọng liên quan đến đường sắt xảy ra liên tiếp trong thời gian vừa qua.

Nhận trách nhiệm về hai vụ TNGT đường sắt nghiêm trọng nói trên, Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai Đinh Quốc Thái cho biết: Đồng Nai có 89 km đường sắt đi qua với 57 đường ngang hợp pháp (32 có gác, 16 có cảnh báo tự động và chín có biển báo) và 66 đường ngang dân sinh tự phát. Trong những năm qua, Đồng Nai luôn chỉ đạo các ban, ngành, địa phương triển khai lắp đặt đầy đủ hệ thống cảnh báo ở các giao nhau với đường sắt. Tuy nhiên, do sự phát triển của các khu công nghiệp, dẫn đến tình trạng lối đi dân sinh trái phép phát sinh tràn lan, khó kiểm soát. Trong thời gian qua, tỉnh đã tập trung xóa bỏ 24 đường ngang tự phát, thu hẹp 35 điểm khác và bố trí cảnh giới tại 10 điểm. Tỉnh và Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (ĐSVN) cũng đã cùng phối hợp khảo sát, thống nhất đến tháng 4-2017 sẽ xóa thêm 33 đường ngang trái phép. Bên cạnh đó, trong khi chưa làm được đường gom, tỉnh cũng sẽ cố gắng tăng cường làm hàng rào đường sắt ngăn với khu dân cư. Cùng đó, phải quy trách nhiệm cụ thể của lãnh đạo địa phương trong bảo đảm an toàn giao thông (ATGT), nhất là đối với đường sắt. “Tuy nhiên, khó khăn về kinh phí cũng đang gây ra rất nhiều hạn chế cho công tác bảo đảm trật tự ATGT của tỉnh, nhất là trong việc xây dựng đường gom, xóa bỏ các lối đi dân sinh tự phát ngang qua đường sắt”, đồng chí Đinh Quốc Thái cho biết.

Kỷ luật người có trách nhiệm

Phó Tổng Giám đốc Tổng công ty ĐSVN Đoàn Duy Hoạch chia sẻ: Cả nước hiện có hơn bốn nghìn đường ngang, lối đi dân sinh trái phép. Việc thu hẹp các lối đi này xuống dưới ba mét để hạn chế xe ô-tô qua lại đang gặp nhiều khó khăn do vướng mặt bằng và kinh phí. Tại các lối đi trên ba mét nơi có phương tiện cơ giới đi qua, theo yêu cầu các địa phương cần bố trí chốt gác cảnh giới, nhưng cũng do khó khăn về kinh phí nên nhiều địa phương đã không bố trí được người.

Chủ tịch UBND tỉnh Hà Nam Nguyễn Xuân Đông cũng kiến nghị: Khó khăn lớn nhất của Hà Nam là đường sắt cắt ngang trung tâm thành phố nên chi phí làm đường gom để giải quyết tình trạng đường ngang giao cắt với đường sắt là quá lớn, tỉnh không đủ sức làm. Vì vậy, kiến nghị Chính phủ xem xét việc cấp kinh phí để hỗ trợ Hà Nam trong việc xây dựng các tuyến đường gom, giúp tỉnh có nguồn lực để kéo giảm TNGT đường sắt.

Thấu hiểu khó khăn về ngân sách của các địa phương, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình đã chỉ đạo Bộ Tài chính cần nhanh chóng xem xét, tìm ra cơ chế cho phép các địa phương giữ lại tiền phạt vi phạm Luật Giao thông để có nguồn điều tiết cho công tác bảo đảm trật tự ATGT, khắc phục TNGT, nhất là liên quan đến ATGT đường sắt. Tuy nhiên, Phó Thủ tướng cũng yêu cầu: Các địa phương cũng cần chủ động, tích cực trong việc tìm giải pháp để xử lý chứ không nên dựa hoàn toàn vào sự hỗ trợ của Trung ương. Nếu còn để tiếp tục xảy ra TNGT nghiêm trọng, sẽ xem xét kỷ luật người đứng đầu.

Bộ trưởng Giao thông vận tải Trương Quang Nghĩa cho rằng: Bên cạnh việc các địa phương thiếu nhiều nguồn lực, còn có nguyên nhân là do ý thức của người dân khi chỉ có mấy chục mét cũng ngại đi qua đường ngang đã được mở hợp pháp. Trong khi đó, luật đã nêu rõ trách nhiệm của Bộ, Tổng công ty ĐSVN và chính quyền các cấp trong việc quản lý đường ngang dân sinh. Nhưng vừa qua, việc mở đường ngang dân sinh rất tùy tiện, nhiều địa phương không nắm được. Rõ ràng, đây là sự quản lý thiếu trách nhiệm, không đồng bộ và nếu không luật hóa trách nhiệm của địa phương thì tình trạng này sẽ khó có thể được giải quyết dứt điểm.

Mới đây nhất, trong phiên thảo luận về dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi), Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cũng yêu cầu bộ luật này phải đưa ra được hướng giải quyết vấn đề đường ngang dân sinh tự phát hiện nay. “Những nơi thật sự có nhu cầu thì Nhà nước cần đầu tư, làm sao giải quyết triệt để đường ngang dân sinh bất hợp pháp. Đặc biệt, nơi nào chính quyền mở đường dân sinh trái phép thì sẽ kỷ luật ngay người đứng đầu. Chúng ta cấm rất nhiều nhưng có xử được không? Luật đã cấm nhưng nếu không có chế tài xử phạt nghiêm, gắn với trách nhiệm thì không bao giờ chúng ta thực hiện được. Luật phải gắn với trách nhiệm, không chỉ của Bộ GTVT hay ngành đường sắt mà còn trách nhiệm của địa phương nơi có đường sắt đi qua. Mở đường dân sinh trái phép, để xảy ra tai nạn tùy mức độ phải xử lý nghiêm, thậm chí có thể cho “mất chức”, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Hiện cả nước có 1.516 đường ngang hợp pháp có cảnh báo nhưng lại có đến 4.268 đường ngang, lối đi dân sinh bất hợp pháp không được cấp có thẩm quyền cho phép, không nằm trong quy hoạch và không có biển cảnh báo. Rõ ràng, các lối đi dân sinh trái phép không bảo đảm an toàn đang tồn tại tràn lan, tiềm ẩn nguy cơ cao dẫn đến các vụ TNGT đặc biệt nghiêm trọng.

Khuất Việt Hùng

Phó Chủ tịch chuyên trách Ủy ban ATGT Quốc gia