Làm rõ vụ 'phù phép' 848 tấn quặng nhưng vẫn được áp dụng chính sách miễn, giảm thuế

Liên quan vấn đề này, đại diện Tổng cục Hải quan cho biết đã nắm được vụ việc và chỉ đạo các đơn vị trực thuộc kiểm tra, làm rõ để xử lý theo quy định của pháp luật.

Đáng chú ý, ngày 17/5/2021, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư 31/2021/TT-BTC quy định về áp dụng quản lý rủi ro trong quản lý thuế. Điều 22 của Thông tư 31 nêu rõ việc kiểm soát, giám sát trọng điểm đối với người nộp thuế có dấu hiệu vi phạm pháp luật thuế. Theo đó, người nộp thuế thuộc trường hợp giám sát trọng điểm về thuế là người nộp thuế có một trong các dấu hiệu sau:

Lực lượng chức năng kiểm tra phát hiện hàng trăm tấn quặng nhưng lại được khai báo là chì thỏi để xuất khẩu.

- Người nộp thuế thực hiện các giao dịch qua ngân hàng có dấu hiệu đáng ngờ theo quy định của pháp luật về phòng, chống rửa tiền có liên quan đến trốn thuế, gian lận thuế.

- Người nộp thuế hoặc người đại diện hợp pháp của người nộp thuế bị khởi tố về các hành vi vi phạm về thuế, hóa đơn, chứng từ.

- Người nộp thuế có dấu hiệu rủi ro cao về thuế thuộc chuyên đề trọng điểm hoặc qua thu thập thông tin từ công tác quản lý của cơ quan thuế cần giám sát quản lý thuế.

- Người nộp thuế được lựa chọn từ danh sách người nộp thuế thuộc mức không tuân thủ pháp luật thuế quy định tại Điều 10, danh sách người nộp thuế thuộc mức rủi ro rất cao, rủi ro cao theo quy định tại khoản 1 Điều 11 Thông tư này và người nộp thuế không giải trình, bổ sung thông tin hoặc có giải trình, bổ sung thông tin nhưng không đầy đủ theo yêu cầu và thời hạn tại thông báo bằng văn bản của cơ quan thuế.

Cơ quan thuế các cấp có trách nhiệm theo dõi, giám sát, áp dụng các biện pháp nghiệp vụ quản lý thuế phù hợp với từng trường hợp tại khoản 1 Điều này. Tổng cục Thuế quy định cụ thể việc thu thập, phân tích thông tin, xác định trọng điểm giám sát, biện pháp giám sát phù hợp với quy định của pháp luật trong từng thời kỳ.

Như vậy, Thông tư 31 đã quy định rõ, với trường hợp bị khởi tố, tuyên án về tội trốn thuế sẽ thuộc diện kiểm soát, giám sát trọng điểm về thuế. Tuy nhiên, trường hợp Công ty Ngọc Thiên lại khiến dư luận khó hiểu vì DN này từng bị xử lý về tội trốn thuế lại tiếp tục được áp dụng chính sách miễn, giảm thuế.

Cụ thể, theo Bản án số 103/2021/HS-ST ngày 16/7/2021 của TAND TP Hải Phòng, Công ty Ngọc Thiên có 1 nhà máy xử lý chất thải nguy hại và sản xuất kim loại màu, 25 lò nấu kim loại tại thôn Đông Mai như đã nêu.

Cuối 2011, Bộ Tài chính có Công văn 15963/BTC-CST hướng dẫn thủ tục ưu đãi miễn thuế xuất khẩu theo Nghị định 04/2009/NĐ-CP cho DN này. Theo đó, với việc xuất khẩu mặt hàng là chì dạng thỏi được sản xuất trực tiếp từ bình ắc quy đã qua sử dụng thì Công ty Ngọc Thiên được miễn thuế.

Từ 2016, bà Tạ Thị Tấn là Tổng Giám đốc cho vợ chồng con trai Trịnh Phan Thiên và Đỗ Hồng Hạnh (SN 1984) cùng là Phó Tổng Giám đốc quản lý điều hành hoạt động của 13 lò nấu kim loại. Đến tháng 4/2020, bà Hạnh thỏa thuận với Ngô Phi (quốc tịch Trung Quốc) và Nguyễn Thị Mai (ở Thái Nguyên) về việc Ngô Phi có lô hàng xỉ thải bismuth, là sản phẩm thải loại trong quá trình khai thác, chế biến khoáng sản Núi Pháo và nhờ làm thủ tục xuất khẩu sang Trung Quốc, với giá 5 triệu đồng/container.

Theo đó, bà Hạnh đã liên hệ đặt tàu, mượn 30 vỏ container và chì, thuê dịch vụ vận tải đóng hàng tại Thái Nguyên, lập vận đơn với tên hàng “chì dạng thỏi”. Đồng thời, khi có thông tin chuyến tàu, số container, Hạnh chỉ đạo nhân viên của mình khai báo Hải quan điện tử nội dung: Người gửi hàng là Công ty Ngọc Thiên; người nhận hàng là AmericaMetal Co.Ltd; tên hàng chì dạng thỏi; khối lượng mỗi lô 420 tấn, đơn giá 1562,82 USD/tấn và chuẩn bị hồ sơ lô hàng gồm hợp đồng mua bán, hóa đơn thương mại, phiếu đóng gói.

Đến ngày 8/5/2020, nhân viên Công ty Ngọc Thiên mở tờ khai Hải quan và dự kiến hàng rời cảng ngày 17/5/2020. Tờ khai Hải quan được phân mức kiểm 2 (luồng vàng – miễn kiểm tra thực tế hàng hóa, chỉ kiểm tra chi tiết hồ sơ) và được thông quan ngày 8/5/2020.

Tuy nhiên, trước khi hàng hóa được vận chuyển ra nước ngoài, lực lượng chức năng kiểm tra tại cảng Nam Hải (Đình Vũ, Hải Phòng), phát hiện toàn bộ hàng hóa đóng trong 30 container là dạng quặng, màu vàng đen, không đúng theo khai báo của Công ty Ngọc Thiên tại 2 tờ khai hải quan. Kết quả giám định cho thấy số quặng trên có tổng trọng lượng là 848 tấn, trị giá gần 4,8 tỷ đồng.

Bản án của TAND TP Hải Phòng nhận định, hành vi khai báo gian dối sai tên hàng hóa xuất khẩu nhằm mục đích trốn thuế.

Căn cứ theo Điều 189, BLHS quy định về tội “Vận chuyển hàng hóa trái phép qua biên giới”, TAND TP Hải Phòng tuyên phạt Đỗ Hồng Hạnh số tiền 1 tỷ đồng sung ngân sách nhà nước và tịch thu toàn bộ hàng hóa. Riêng với Ngô Phi và Nguyễn Thị Mai, do Hạnh khai được 2 người này thuê vận chuyển nên tòa kiến nghị Cơ quan Cảnh sát điều tra tiếp tục điều tra làm rõ hành vi để tránh bỏ lọt tội phạm và người phạm tội.

Căn cứ Thông tư 31/2021/TT-BTC nêu trên, rõ ràng trường hợp này thuộc diện giám sát trọng điểm về thuế. Tuy nhiên, thông tin từ Cục Hải quan Hải Phòng cho biết, trong các ngày cuối tháng 5 đến đầu tháng 6/2022, Công ty Ngọc Thiên làm thủ tục thông quan hơn 300 tấn chì thỏi chưa tinh luyện mới 100%, được DN này trực tiếp sản xuất, tái chế từ bình ắc quy phế liệu các loại được thu mua trong nước. Giấy tờ hồ sơ cho thấy, vụ việc này có thể được miễn giảm số tiền thuế xuất khẩu hơn 2,2 tỷ đồng. Nơi hàng đi của cả 3 hồ sơ đều là cảng Tân Vũ (Hải Phòng).

Cụ thể, ngày 30/5/2022, Công ty Ngọc Thiên lập tờ khai hàng hóa xuất khẩu (thông quan) cho bên nhập khẩu có địa chỉ tại Singapore; nơi nhận hàng cuối cùng là Ấn Độ; khối lượng hàng 100,28 tấn, đóng trong 4 container; giá trị 216.103 USD (gần 5 tỷ VNĐ). Thuế xuất khẩu là 15% nhưng được miễn giảm, tương đương 747 triệu đồng. Giấy tờ khai hàng rời cảng ngày 2/6/2022.

Cũng trong ngày 2/6/2022, Công ty Ngọc Thiên tiếp tục lập tờ khai hàng hóa xuất khẩu (thông quan) cho bên nhập khẩu có địa chỉ Hàn Quốc; nơi nhận Ấn Độ; khối lượng 100,22 tấn đóng trong 4 container, giá trị 210.462 USD (khoảng 4,85 tỷ đồng). Thuế xuất khẩu là 15% nhưng được miễn giảm, tương đương 727 triệu đồng. Giấy tờ khai hàng rời cảng ngày 7/6/2022.

Tiếp đến, ngày 10/6/2022, Ngọc Thiên lập tờ khai hàng hóa xuất khẩu (thông quan) cho bên nhập khẩu tại Singapore; nơi nhận hàng Ấn Độ; khối lượng hàng hóa 100,33 tấn đóng trong 4 container, giá trị 216.211 USD (gần 5 tỷ đồng). Thuế xuất khẩu 15% nhưng được miễn giảm, tương đương 748 triệu đồng. Giấy tờ khai hàng rời cảng ngày 13/6/2022.

Như vậy, nội dung các tờ khai cho thấy sau Bản án số 103/2021/HS-ST ngày 16/7/2021 của TAND TP Hải Phòng, Công ty Ngọc Thiên vẫn được áp dụng chính sách miễn giảm thuế xuất khẩu. Một điều đáng lưu ý khác, cả 3 tờ khai hàng hóa trên đều ghi phân loại kiểm tra hàng hóa ở mã số 2 (luồng vàng - kiểm tra chi tiết hồ sơ, miễn kiểm tra thực tế hàng hóa).

Văn Huy