Lãi suất 'nhấp nhổm' vì nợ xấu

Các ngân hàng đang rất áp lực với vấn đề nợ xấu.

Lãi suất nhấp nhổm

Trong 8 tháng đầu năm 2016, lãi suất có lúc tăng mạnh, có lúc giảm nhưng các chuyên gia tài chính - ngân hàng nhận định, lãi suất vẫn trong tầm kiểm soát của các cơ quan quản lý Nhà nước, lãi suất có sự tăng giảm theo những nguyên nhân khách quan của thị trường.

Hiện nay, lãi suất cho vay, mặt bằng lãi suất vẫn được các ngân hàng duy trì ở mức từ 7-9%/năm đối với ngắn hạn và từ 9-11%/năm đối với trung và dài hạn. Cùng với đó, hưởng ứng lời kêu gọi giảm lãi suất cho vay của Thủ tướng Chính phủ và đồng thời hỗ trợ đối tượng là các doanh nghiệp, nhiều ngân hàng cũng tung ra các gói tín dụng với lãi suất ưu đãi là 5-6%.

Về lãi suất huy động kỳ hạn ngắn, dưới 12 tháng từ 4,5-6,5%/năm, lãi suất dài hạn trên 24 tháng, nhiều ngân hàng niêm yết lên tới 7,2%/năm. Để đạt được mức lãi suất cao này, không chỉ phải gửi kỳ hạn dài mà khách hàng còn phải gửi với số tiền lớn từ hàng tỉ đồng trở lên, nhận lãi cuối kỳ.

Tại báo cáo tình hình kinh tế tháng 8 và 8 tháng đầu năm 2016 của Ủy ban Giám sát Tài chính Quốc gia, cơ quan này cho biết, thanh khoản trên thị trường tiếp tục ổn định, lãi suất huy động và cho vay ở mức thấp.

Đặc biệt, thanh khoản trên thị trường không những ổn định mà đang ở trạng thái dư thừa khi lãi suất liên ngân hàng liên tiếp giảm xuống mức thấp nhất trong lịch sử. Lãi suất liên ngân hàng tiếp tục đà giảm ở cả ba kỳ hạn, về mức thấp nhất trong lịch sử, đều dưới 0,8%/năm. Các chỉ dấu đều cho thấy sự dư thừa thanh khoản khá lớn trong hệ thống.

Theo bản tin trái phiếu tuần từ 29.8 đến 2.9 của Công ty chứng khoán Bảo Việt (BVSC), lãi suất liên ngân hàng tuần qua tiếp tục đà giảm ở cả ba kỳ hạn. Từ mốc quanh 5% ở cả ba kỳ hạn hồi đầu năm 2016, đến nay mặt bằng lãi suất liên ngân hàng liên tục đi theo chiều hướng giảm về mức thấp nhất trong lịch sử (dưới 0,8% ở cả ba loại kỳ hạn).

BVS nhận định: “Nhiều khả năng, hoạt động mua tăng dự trữ ngoại hối của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) vẫn đang được thực hiện với liều lượng khá lớn nhằm tranh thủ diễn biến thuận lợi của tỉ giá cũng như để tạo thêm nguồn ngoại tệ, đủ sức cân đối với các nhu cầu sử dụng khác của quốc gia. Với trạng thái nguồn tiền trong hệ thống như hiện nay, chúng tôi cho rằng, mặt bằng lãi suất liên ngân hàng sẽ tiếp tục giữ ở mức khá thấp, quanh mức 1% ở cả ba loại kỳ hạn trong vài tuần tới”.

BVSC cũng dự báo lãi suất cho vay và huy động sẽ được đà tiếp tục ổn định, nhưng để giảm thì còn nhiều khó khăn.

Tỉ lệ nợ xấu của các ngân hàng thương mại vẫn cao, đáng chú ý là nợ nhóm 5 (nợ có khả năng mất vốn) chiếm phần lớn trong tổng nợ xấu.

Áp lực xử lý nợ xấu

Theo thông tin mới nhất từ NHNN, tỉ lệ nợ xấu của toàn hệ thống các tổ chức tín dụng, tính đến hết tháng 6.2016, ở mức 2,58%, giảm 0,2% so với mức 2,78% vào tháng 5.2016. Tuy nhiên, báo cáo tài chính vừa được công bố của một số tổ chức tín dụng cho thấy, nợ xấu có xu hướng gia tăng tại nhiều ngân hàng trong 6 tháng đầu năm nay, nhất là nhóm nợ có khả năng mất vốn (nợ nhóm 5). Đây tiếp tục là áp lực mà các ngân hàng phải đối mặt khi giải quyết vấn đề nợ xấu.

Thống kê tại 9 ngân hàng thương mại đang niêm yết trên thị trường đến cuối tháng 6.2016 cho thấy, các ngân hàng này đang mang hơn 43.000 tỉ đồng nợ xấu, tăng 28% so với mức 33.868 tỉ đồng cuối năm 2015.

Từ ngày 1.10.2013 đến 18.6.2016, VAMC đã mua 24.618 khoản nợ với tổng dư nợ gốc 247.448 tỉ đồng, giá mua nợ bằng trái phiếu đặc biệt là 211.993 tỉ đồng. Trong đó, VAMC phối hợp với các tổ chức tín dụng mới thực hiện thu hồi được khoảng 34.000 tỉ đồng.

Sau khi đẩy mạnh bán nợ xấu cho Công ty Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam (VAMC), kéo tỉ lệ nợ xấu về dưới 3%, như mục tiêu NHNN đã đề ra, số nợ xấu tại các ngân hàng thương mại đã “bục” ra theo chiều hướng đáng lo ngại. Báo cáo tài chính 6 tháng đầu năm cho thấy, Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam (Eximbank), tỉ lệ nợ xấu lên tới 5,3%, tăng cao hơn nhiều so với tỉ lệ 1,86% vào cuối năm 2015; Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương tín (Sacombank) có tỉ lệ nợ xấu chiếm 2,83% tổng dư nợ, trong khi tại thời điểm đầu năm 2016, nợ xấu chỉ chiếm 1,85%... Điều này còn chưa kể đến những hành động xử lý ngân hàng yếu kém, mua bán - sáp nhập ngân hàng sẽ làm lộ ra nhiều “con số” hơn nữa.

Thậm chí, nhiều ngân hàng khi đã bán lượng nợ xấu lớn cho VAMC cũng từng bước xử lý và thu hồi nợ, thậm chí chấp nhận hy sinh một phần nợ gốc và lãi dự thu. Chẳng hạn, Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB), trong 6 tháng đầu năm nay, đã xử lý được khoảng 1.200 tỉ đồng nợ xấu. 6 tháng cuối năm, SCB kỳ vọng sẽ thu hồi được khoảng 1.500 tỉ đồng nợ xấu. Tuy nhiên, nợ xấu giảm thì dự phòng rủi ro sẽ tăng lên, nên lợi nhuận của ngân hàng trong năm nay chưa thể kỳ vọng đạt mức cao. 6 tháng đầu năm 2016, SCB trích lập dự phòng rủi ro khoảng 1.000 tỉ đồng và quỹ dự phòng của ngân hàng hiện đã tăng lên khoảng 6.000 tỉ đồng.

Liên quan đến vấn đề nợ xấu, mới đây, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã đưa ra dự thảo đề án kế hoạch tái cơ cấu nền kinh tế giai đoạn 2016-2020. Bản dự thảo nhận xét, nợ xấu đã xử lý được một bước quan trọng nhưng vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro đối với an toàn, hiệu quả hoạt động của các tổ chức tín dụng. Việc xử lý nợ xấu đã mua của VAMC còn chậm do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan.

Bên cạnh đó, việc điều hành tín dụng chưa gắn được với tư duy ổn định lãi suất trong trung và dài hạn. Lãi suất tín dụng trong thời gian từ 2012 đến nay - dù có xu hướng giảm - nhưng chưa tạo dựng được lòng tin thị trường về sự ổn định trong trung và dài hạn, khiến cho doanh nghiệp giảm động lực thực hiện hoạt động đầu tư trung hạn và dài hạn.

Do đó, mục tiêu đến năm 2020 là tiếp tục cắt giảm tỉ lệ nợ xấu một cách bền vững và cắt giảm đáng kể số ngân hàng thương mại yếu kém; kéo lãi suất cho vay xuống mức trung bình của các nước đang phát triển là khoảng 5%.

Tại cuộc họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 7, bà Nguyễn Thị Hồng - Phó Thống đốc NHNN - cho biết, sẽ tiếp tục chỉ đạo các tổ chức tín dụng thực hiện các biện pháp trích lập dự phòng rủi ro, sử dụng để xử lý nợ xấu, xử lý nợ qua VAMC vẫn đang được thực hiện để kiểm soát nợ xấu dưới 3%.

Rõ ràng, mục tiêu đến năm 2020 của hệ thống ngân hàng được Chính phủ đặt ra nhiều trọng tâm, nhưng giải quyết các vấn đề trước mắt sẽ cần thiết hơn cả để giảm lãi suất, giúp doanh nghiệp tiếp cận vốn, nâng cao năng suất lao động, từ đó sẽ có nguồn lực để thực hiện nốt những mục tiêu lớn hơn.

Vi An