Kỳ lạ phiên chợ mở lúc nửa đêm dành cho hai cõi âm dương

Văn hóa truyền thống

Sau hàng nghìn năm thất truyền, phiên chợ Âm Dương làng Ó ((nay là làng Xuân Ổ), phường Võ Cường, TP Bắc Ninh đã được khôi phục lại vào đêm mùng 4, rạng sáng ngày mùng 5 năm Nhâm Dần 2022.

Theo tài liệu còn lưu giữ lại, năm Nhâm Dần (năm 43) sau Công nguyên, nhà Hán lệnh cho Mã Viện đem quân sang đánh Hai Bà Trưng. Quân giặc đánh đến trấn Vũ Ninh, huyện Tiên Du (tỉnh Bắc Ninh) thì gặp quân của Hai Bà Trưng và xảy ra trận kịch chiến, nhiều quân lính đã hy sinh. Sau trận chiến, thân nhân của những người lính đó đã về tìm kiếm người thân vào dịp sau Tết Nguyên đán.

Phiên chợ Âm Dương là nơi người ở dương gian và người dưới âm phủ gặp nhau vào mùng 4, mùng 5 tháng Giêng hằng năm. Sau các hoạt động gặp gỡ, mua bán giữa hai thế giới âm dương là phần giao duyên của thế giới người trần bằng hình thức hát quan họ.

Chợ không phải là nơi mua may bán rủi như nhiều chợ nơi khác. Trong chợ người mua không ai mặc cả, người bán không đếm lại tiền người mua trả.

Chị Nguyễn Thị Thư (làng Xuân Ổ, phường Võ Cường, TP Bắc Ninh) cho biết: "Theo tích xưa, chợ bắt đầu mở từ lúc 0g sáng ngày mùng 5 tháng Giêng cho tới sáng, đó là giờ là người âm bắt đầu đi chợ. Gọi là mua may bán rủi là vì đi chợ này để mua cái may và bán đi cái xui rủi trong năm qua. Người mua người bán không nói chuyện với nhau, người bán không phát giá còn người mua không mặc cả".

"Vì là phiên chợ dành cho hai cõi âm dương, người đi đường cứ đi qua lại, không cần hỏi mà cứ thế đặt tiền rồi lấy đi món đồ mình cần. Bởi lẽ, các cụ quan niệm rằng người dương thế không được giao tiếp hay nói chuyện với người âm" - chị Thư cho biết thêm.

Người ta hầu như không quan tâm nhiều đến việc "mua may bán rủi" như ở một số chợ khác. Chợ họp là dịp để người cõi trần gặp người cõi âm.

Ở đầu chợ, người ta đặt một chậu nước để thử tiền âm hay tiền dương. Nếu đồng tiền đó nổi lên thì là tiền người âm còn chìm xuống là tiền của người dương. Sáng hôm sau, có người xem trong túi đựng tiền của mình chỉ toàn là vỏ hến, lá dong... thậm chí có cả mẩu yếm sồi.

Nhiều người đi chợ thường mang theo một con gà đen được chăm sóc cẩn thận trước đó để làm vật tế thần. Tuy không có lều quán nhưng trong chợ cũng có nhiều hàng mã, hương, nến, cau, trầu...

Nhiều người tìm đến phiên chợ này để tìm hiểu và một lần được trải nghiệm khu chợ âm dương theo lời kể của cha ông.

Những ai đi chợ đều vui vẻ, thoải mái, họ quan niệm rằng đó là dịp làm phúc, làm điều thiện với người đã chết. Cuộc sống tâm linh của họ sẽ thanh thản hơn.

Đây là một hình thức sinh hoạt văn hóa mang đậm màu sắc tín ngưỡng dân gian rất đặc trưng của Kinh Bắc. Người ta quan niệm rằng, có như vậy thì việc làm ăn hay mùa vụ năm đó mới được thuận lợi.

Sau khi tan chợ, những người đi chợ lại mời nhau uống nước ăn trầu và hát quan họ.

Sau hàng nghìn năm chỉ còn tồn tại trong kí ức của người dân làng Ó, phiên chợ âm dương chính thức được khôi phục lại từ năm Nhâm Dần 2022.

Khánh Huy