Kiểm toán Nhà nước nêu tên hàng loạt dự án BOT, BT 'có vấn đề'

Ảnh minh họa.

Trong báo cáo gửi Quốc hội về kết quả kiểm toán năm 2015, Kiểm toán Nhà nước đã chỉ ra hàng loạt các bất cập, hạn chế, sai sót trong quá trình đầu tư, quản lý các dự án theo hình thức BOT, BT.

Những vấn đề này, theo Kiểm toán Nhà nước đã gây không ít khó khăn, bất cập cho người dân và doanh nghiệp.

Cụ thể, đối với các dự án đầu tư theo hình thức BOT, Kiểm toán Nhà nước cho biết đến nay vẫn chưa có tiêu chí lựa chọn dự án được đầu tư theo hình thức BOT; hầu hết các dự án BOT áp dụng hình thức chỉ định nhà đầu tư và chỉ định nhà thầu thi công mà không thực hiện đấu thầu.

Thậm chí, việc xác định tổng mức đầu tư của dự án còn sai sót; xác định lưu lượng phương tiện giao thông không phù hợp với thực tế; nghiệm thu, thanh toán còn sai sót (kết quả kiểm toán các dự án BOT trong năm 2016 đã giảm trừ chi phí đầu tư thực hiện hơn 1.150 tỷ đồng).

Ngoài ra, tại một số các dự án BOT, việc góp vốn chủ sở hữu còn chưa đúng tỷ lệ cam kết; tiến độ thi công chưa đảm bảo; chưa có cơ chế kiểm tra, kiểm soát quá trình thu phí để xác định lưu lượng phương tiện giao thông thực tế qua trạm thu phí; khoảng cách một số trạm thu phí không đảm bảo quy định tối thiểu 70km.

Qua kiểm toán, Kiểm toán Nhà nước đã kiến nghị giảm thời gian thu phí hoàn vốn của 27 dự án được kiểm toán (năm 2016 là 21 dự án) so với phương án tài chính ban đầu 107,4 năm.

Trong đó dự án công trình mở rộng QL1 đoạn Km 1488-Km1525, tỉnh Khánh Hòa giảm nhiều nhất với 13 năm 01 tháng 12 ngày. Tiếp đến, dự án đầu tư nâng cấp, mở rộng đường Hồ Chí Minh (Quốc lộ 14) đoạn Km1793+600 (Km734+600 QL14) đến Km1824+00 (Km1765+00 QL14), tỉnh Đắk Nông giảm hơn 12 năm, dự án xây dựng đường nối từ đường Nguyễn Duy Trinh vào khu công nghiệp Phú Hữu, quận 9 (Tổng công ty Xi măng Việt Nam) giảm 11 năm...

Đối với các dự án đầu tư theo hình thức hợp đồng BT, Kiểm toán Nhà nước cũng cho biết đã phát hiện nhiều tồn tại, bất cập. Cụ thể là việc giao dự án BT cho nhà đầu tư, chỉ định nhà đầu tư đàm phán trực tiếp hợp đồng dự án không đúng quy định.

Đó là trường hợp ở tỉnh Bình Phước, giao Công ty TNHH Đức Bình không đáp ứng yêu cầu về năng lực tài chính thực hiện dự án Đoạn 1 Km0+000 – Km8+000 hay dự án xây dựng cầu Sài Gòn 2: TP. HCM tổ chức lựa chọn nhà đầu tư khi chưa báo cáo nghiên cứu khả thi dự án đầu tư chưa được phê duyệt.

Có dự án ký hợp đồng trước khi được cấp giấy chứng nhận đầu tư như trường hợp dự án cải tạo nâng cấp đường 39B đoạn từ thị trấn Thanh Nê, huyện Kiến Xương đến thị trấn Diêm Điền, huyện Thái Thụy, Thái Bình.

Ngoài ra, hợp đồng BT chưa quy định cụ thể việc thanh toán khi nhà đầu tư nhận được tiền hoàn trả, cơ cấu vốn đầu tư trong hợp đồng không đảm bảo quy định như Dự án cải tạo nâng cấp đường 39B đoạn từ thị trấn Thanh Nê, huyện Kiến Xương đến thị trấn Diêm Điền, huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình. Theo cam kết tại Hợp đồng BT, số vốn chủ sở hữu của nhà đầu tư là 269,1 tỷ đồng nhưng tính theo quy định phải góp là 282,2 tỷ đồng, tính thiếu 13,1 tỷ đồng.

Trong khi đó, dự án xây dựng công trình đường Hồ Chí Minh đoạn La Sơn - Túy Loan tỉnh Thừa Thiên Huế và thành phố Đà Nẵng xác định giá trị hợp đồng còn sai sót, sau kiểm toán giảm 64,7 tỷ đồng.

Ở dự án đầu tư xây dựng Nhà máy xử lý nước thải Yên Sở, nhà đầu tư tính chi phí lãi vay không phù hợp với quy định 24,4 triệu USD (tương đương 534,6 tỷ đồng).

Ngoài ra, công tác lập dự án còn nhiều sai sót (dự án đầu tư xây dựng hầm đường bộ qua đèo Cả - Quốc lộ 1, tỉnh Phú Yên và tỉnh Khánh Hòa: tổng mức đầu tư lập sai 3,8 tỷ đồng; Dự án đầu tư xây dựng Nhà máy xử lý nước thải Yên Sở: tổng mức đầu tư lập sai 81,6 triệu USD)...

Ở dự án cải tạo nâng cấp đường 39B đoạn từ thị trấn Thanh Nê, huyện Kiến Xương đến thị trấn Diêm Điền, huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình: Đến 31/3/2016 tỷ lệ vốn chủ sở hữu chỉ đạt 12,42% so với quy định trong Hợp đồng BT tối thiểu là 14,48%... Hay như trường hợp dự án xây dựng cầu Sài Gòn 2: Vốn của Công ty Cổ phần Đầu tư hạ tầng kỹ thuật TP.HCM góp vào vốn điều lệ của Doanh nghiệp dự án (SGBC) là vốn vay (không phải vốn chủ sở hữu theo hợp đồng BT đã ký kết)...

Cũng theo báo cáo Kiểm toán Nhà nước, công tác quản lý chất lượng một số dự án, công trình giao thông chưa được các chủ đầu tư quan tâm, chú trọng; tình trạng hồ sơ quản lý chất lượng còn thiếu sót, không đầy đủ xảy ra tại hầu hết các dự án; công tác giám sát thi công không chặt chẽ dẫn đến nhà thầu đưa thầu phụ vào thi công một số hạng mục không có sự đồng ý của chủ đầu tư...

Bên cạnh đó chất lượng thi công một số hạng mục chưa đảm bảo, có hiện tượng xuống cấp, hư hỏng, gặp sự cố lúc vận hành, một số công trình đường giao thông vừa hoàn thành đưa vào sử dụng nhưng đã xuất hiện tình trạng hằn lún vệt bánh xe; hoặc chưa thực hiện các biện pháp khắc phục.

Ở dự án mở rộng Quốc lộ 1 đoạn Km1265+00 đến Km1353+300 tỉnh Phú Yên: Một số vị trí mặt đường xuất hiện ổ gà với tổng diện tích 514m2, bong tróc khoảng 508m2; Tuyến đường tỉnh 108 - Mường É xuất hiện lún cục bộ, mặt đường bong tróc, rạn nứt tại một số vị trí...

Ngoài ra, tiến độ thực hiện đầu tư tại nhiều dự án chậm so với kế hoạch ban đầu nhưng chủ đầu tư và các đơn vị có liên quan chưa làm rõ nguyên nhân chậm tiến độ để xử lý, xử phạt theo quy định...

N.MẠNH