Không sử dụng tiền Việt: Dự án xơ sợi làm tăng chi phí gần 47 tỷ đồng

Thực hiện chủ trương của Chính phủ trong việc phát triển ngành Xơ sợi, nhằm giảm lượng ngoại tệ cần thiết dùng để nhập xơ sợi, tạo công ăn việc làm cho những lao động có trình độ, tạo nguồn cung cấp xơ sợi lâu dài và ổn định cho ngành Dệt may, thúc đẩy sự hợp tác giữa các nhà sản xuất liên quan trong nước, Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam (PVN) và Tập đoàn Dệt - May Việt Nam (Vinatex) đã thỏa thuận hợp tác đầu tư D.A Nhà máy Xơ sợi Polyeste Đình Vũ có quy mô đầu tư lớn với giá trị nghiệm thu tại thời điểm thanh tra là 363.528.263,03 USD.

Quá trình thực hiện đầu tư, xây dựng D.A, PVTex, PVN, Vinatex, các đơn vị, tổ chức và cá nhân liên quan đã để xảy ra nhiều khuyết điểm, vi phạm.

Việc thực hiện quyền và trách nhiệm của cổ đông sáng lập PVTex

Việc đầu tư D.A xơ sợi Polyeste Đình Vũ là thực hiện chiến lược của 2 ngành được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, phải được Bộ Công thương, Hội đồng Quản trị (HĐQT) PVN, Vinatex tập trung lãnh đạo, chỉ đạo sát sao, ưu tiên nguồn lực nhằm đảm bảo cho D.A được thực hiện đúng và hiệu quả. Tuy nhiên, quá trình thực hiện các đơn vị đã không thực hiện hết trách nhiệm được giao, để D.A có hiệu quả yếu kém, cụ thể:

Vinatex là tập đoàn lớn trong lĩnh vực dệt may, đã thiếu trách trách nhiệm trong việc góp vốn điều lệ; không thực hiện trách nhiệm của cổ đông mà ủy quyền cho PVN làm chủ đầu tư D.A.

PVN là tập đoàn có vốn chi phối tại PVTex, trong quá trình chỉ đạo điều hành còn nhiều thiếu sót, vi phạm; chưa thực hiện hết trách nhiệm trong việc kiểm tra, đôn đốc, giám sát người đại diện vốn của PVN tại PVTex để đảm bảo việc thực hiện D.A theo đúng quy định của pháp luật; nhận chuyển nhượng vốn từ Vinatex và Tổng Công ty Cổ phần Phong Phú không đúng quy định, dẫn đến phải chịu toàn bộ lỗ của D.A là 1.472.802 triệu đồng.

Bộ Công thương với chức năng quản lý Nhà nước, trách nhiệm của chủ sở hữu vốn Nhà nước tại PVN, Vinatex đã thiếu thường xuyên kiểm tra, giám sát trong việc thực hiện mục tiêu chiến lược ngành Dầu khí; hướng dẫn, kiểm tra, giám sát việc thực hiện quy hoạch ngành; chưa thực hiện hết trách nhiệm trong kiểm tra, giám sát và chuyển nhượng vốn của Vinatex và Tổng Công ty Cổ phần Phong Phú cho PVN.

Những thiếu sót, vi phạm trên trách nhiệm thuộc Bộ Công thương, HĐQT, Tổng Giám đốc của PVN, Vinatex thời kỳ từ năm 2007 đến nay.

Việc thực hiện đầu tư xây dựng D.A

Trong chỉ đạo điều hành xây dựng D.A đầu tư xây dựng công trình Nhà máy Sản xuất xơ sợi Polyester Đình Vũ, những sai phạm của chủ đầu tư PVTex trong quá trình quyết định D.A đầu tư, phê duyệt tổng mức đầu tư, kế hoạch đấu thầu, nội dung hồ sơ mời thầu giai đoạn 1 và 2 của gói thầu EPC, kết quả đấu thầu gói thầu EPC (Nghị quyết số 7856 ngày 20/10/2008 về việc thông qua D.A; Nghị quyết số 8668 ngày 20/11/2008 về nội dung kế hoạch đấu thầu...) đều có liên quan đến chỉ đạo điều hành của PVN. Ngoài ra, việc chỉ đạo điều hành thông qua kiểm tra, đôn đốc, giám sát người đại diện vốn của PVN tại PVTex trong việc thực hiện D.A còn thiếu thường xuyên, dẫn đến quá trình thực hiện có nhiều sai phạm, D.A không hiệu quả.

HĐQT và Tổng Giám đốc PVTex phê duyệt D.A, thiết kế cơ sở, thiết kế kỹ thuật, thiết kế bản vẽ thi công, tổng mức đầu tư khi không tổ chức thẩm định; nội dung D.A không đảm bảo phù hợp, đồng bộ với thiết kế kỹ thuật tổng thể (FEED); phê duyệt tổng mức đầu tư thiếu chi phí vốn lưu động, tăng sai một số khoản chi phí trị giá 38.742.310 USD. Trách nhiệm liên quan trực tiếp đến các vi phạm trên thuộc Tổng Giám đốc, HĐQT PVTex.

HĐQT và Tổng Giám đốc PVTex không tổ chức thẩm định trước khi phê duyệt kế hoạch đấu thầu, phân chia D.A thành các gói thầu thiếu cơ sở; sơ tuyển nhà thầu trước khi D.A được phê duyệt và trước khi phê duyệt kế hoạch đấu thầu; hồ sơ mời thầu không yêu cầu các tiêu chuẩn cơ bản về năng lực kỹ thuật và kinh nghiệm trong xây dựng nhà máy xơ sợi đối với nhà thầu là một điều kiện quan trọng có tính quyết định đến sự thành công và hiệu quả D.A. Trách nhiệm thuộc HĐQT, Tổng Giám đốc PVTex và đơn vị tư vấn lập hồ sơ mời thầu.

HĐQT và Tổng Giám đốc PVTex phê duyệt hồ sơ mời thầu nhưng không tổ chức thẩm định và có báo cáo thẩm định; thư mời thầu thiếu thông báo thời điểm đóng thầu và mở thầu; nội dung hồ sơ mời thầu chưa phù họp quy định; phê duyệt kêt quả đánh giá hô sơ dự thầu giai đoạn 1 gói thầu EPC không đúng với kế hoạch đấu thầu được phê duyệt về tiến độ và giá trị hợp đồng; không tiến hành các thủ tục phê duyệt điêu chỉnh kế hoạch đấu thầu khi có những thay đổi, điều chỉnh; không thực hiện việc đăng tải thông tin về kết quả lựa chọn nhà thầu; phê duyệt kết quả trúng thầu gói thầu EPC vượt giá gói thầu được duyệt; hồ sơ mời thầu, dự thầu chỉ bằng tiếng Anh, không có bản tiếng Việt; các chi phí trong nước không sử dụng bằng đồng tiền Việt Nam làm tăng chi phí chênh lệch tỷ giá ngoại tệ 46.835.207.983 đồng khi thanh toán; nghiệm thu tăng sai, trùng lắp khối lượng so với hồ sơ hoàn công một số hạng mục công trình với giá trị 23.046,6 USD và 8.091.364.419 đồng. Trách nhiệm thuộc HĐQT, Tổng Giám đốc PVTex, tổ xét thầu, tổ đàm phán ký kết họp đồng, tư vấn quản lý D.A, tư vấn giám sát và nhà thầu.

HĐQT, Tổng Giám đốc và các đơn vị chức năng của PVTex thiếu năng lực, kinh nghiệm trong quản lý đầu tư và xây dựng, thiếu trách nhiệm trong việc ký kết, giám sát thực hiện hợp đồng dẫn đến phát sinh nhiều tranh chấp gây thiệt hại lớn về kinh tế do: Thay đổi nguồn gốc xuất xứ một số thiết bị; vận hành chạy thử; việc bàn giao hóa phẩm, xúc tác, phụ gia, vật tư đóng gói sản phẩm sau nghiệm thu; chậm tiến độ thực hiện D.A. Trách nhiệm thuộc HĐQT, Tổng Giám đốc PVTex, tổ xét thầu, tổ đàm phán ký kết hợp đồng, tư vấn quản lý D.A, tư vấn giám sát và nhà thầu.

Căn cứ kết quả thanh tra, ngoài kiến nghị liên quan về cơ chế chính sách, công tác quản lý, Tổng Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các đơn vị liên quan thực hiện một số nội dung:

Tổng số tiền phát hiện qua thanh tra kiến nghị xử lý là 54.926.572.402 đồng và 23.046,6 USD trong đó: Giảm giá trị nghiệm thu, thanh toán 46.835.207.983 đồng đối với giá trị phần thực hiện các công việc sử dụng nguồn lực trong nước của nhà thầu PVC do ký kết hợp đồng vi phạm quy định Pháp lệnh Ngoại hối. Giảm giá trị nghiệm thu thanh toán 8.091.364.419 đồng và 23.046,6 USD của hợp đồng EPC đối với nhà thầu PVC do nghiệm thu trùng lắp và nghiệm thu khối lượng phát sinh không đúng quy định.

PVTex xử lý dứt điểm các tranh chấp về thay đổi xuất xứ thiết bị; chi phí tiện ích; tranh chấp về số lượng hóa phẩm, xúc tác, phụ gia và vật tư đóng gói sản phẩm; về đào tạo; chậm tiến độ của nhà thầu; thu hồi vốn, đảm bảo đúng quy định, tránh thiệt hại, thất thoát vốn đầu tư.

Về xử lý trách nhiệm hành chính

Bộ Công Thương chỉ đạo và thực hiện kiểm điểm, xử lý trách nhiệm đối với tổ chức và cá nhân tại Bộ Công thương, PVN, Vinatex thuộc thẩm quyền có liên quan đến các khuyết điểm, sai phạm được phát hiện qua thanh tra như đã nêu trên.

Đối với PVN, Vinatex, các đơn vị góp vốn và PVTex: Chỉ đạo và tổ chức thực hiện kiểm điểm, xử lý trách nhiệm theo quy định đối với người đại điện vốn tại PVTex và các đơn vị, cá nhân thuộc thẩm quyền có liên quan đến các khuyết điểm, sai phạm đã nêu trong kết luận thanh tra.

Xem xét xử lý trách nhiệm hình sự

Kết quả thanh tra cho thấy, quá trình thực hiện đầu tư D.A Nhà máy Sản xuất xơ sợi Polyeste Đình Vũ đã có dấu hiệu cố ý làm trái và/hoặc thiếu trách nhiệm trong việc phê duyệt D.A; lựa chọn nhà thầu; ký kết, thực hiện họp đồng với nhà thầu gây thất thoát, lãng phí lớn vốn đầu tư. Vì vậy, kiến nghị Bộ Công an tiếp nhận hồ sơ để điều tra, xử lý theo quy định của pháp luật.

Thư Kỳ