Không để Tổ quốc bị bất ngờ

Thi đua vạch nhiễu phát hiện B52

Đại tá, Anh hùng LLVT Nhân dân Nghiêm Đình Tích, nguyên Đài trưởng đài radar, Đại đội 45, Trung đoàn Radar 291, Sư đoàn 365, Quân chủng Phòng không - Không quân cho biết, chiến dịch phòng không đánh thắng chiến dịch tập kích bằng máy bay B52 vào Hà Nội, Hải Phòng (chiến dịch Điện Biên Phủ trên không) cuối năm 1972 thực chất là thắng lợi của ta trong lĩnh vực tác chiến điện tử vô cùng khó khăn, ác liệt và gian khổ trước cuộc chiến tranh điện tử hiện đại và vũ khí công nghệ cao của không quân Mỹ.

Đại tá Nghiêm Đình Tích kể lại, trong chiến dịch 12 ngày đêm ấy, Không quân Mỹ gây nhiễu hơn nhiều lần so với chiến tranh phá hoại lần thứ nhất. Tất cả máy bay đều có máy nhiễu công suất lớn. Đặc biệt, mỗi B52 có 15 máy gây nhiễu, hai máy phóng nhiễu giấy bạc. Một tốp B52 có 45 máy, tạo thành nhiễu chồng chéo, dày đặc, đan xen, công suất rất lớn, phạm vi rất rộng.

Để chuẩn bị đánh B52, toàn Quân chủng Phòng không - Không quân trở thành “viện nghiên cứu đánh B52”. Đặc biệt, việc nghiên cứu chống nhiễu phát hiện thành công để đánh B52 là một trong những nhân tố quan trọng góp phần vào thắng lợi của chiến dịch. Các phong trào thi đua “vạch nhiễu phát hiện B52,” “luyện quân, lập công”, “phiên ban đoàn viên” trở thành phong trào thi đua sôi nổi, rộng khắp chưa từng có.

Trong chiến dịch Điện Biên Phủ trên không, bộ đội radar, nòng cốt là Đại đội 45 đã phát hiện, xác định B52 từ xa, báo động sớm cho trận địa phòng không ở thủ đô sớm 35 phút, nhờ đó, cấp trên nắm chắc tình hình, hạ quyết tâm chiến đấu kịp thời, chuẩn xác và tạo điều kiện cho các đơn vị hỏa lực phòng không bắn rơi 8 máy bay địch, trong đó có 3 chiếc B52 (2 chiếc rơi tại chỗ) ngay đêm đầu chiến dịch 18.12.

Các đại biểu và nhân chứng nghe giới thiệu về trưng bày sáng 6.12. Ảnh: H.Sen

Trong các đêm còn lại của chiến dịch, bộ đội radar đã báo động sớm cho Hà Nội trên dưới 40 phút, tạo điều kiện bắn rơi B52 nhiều hơn. Trận then chốt đêm 20.12, ta bắn rơi 7 máy bay B52, có 5 chiếc rơi tại chỗ và 7 máy bay chiến thuật. Hay như đêm 26.12, ta bắn rơi 18 máy bay các loại, trong đó có 8 chiếc B52.

“Bộ đội radar phòng không đã không để Tổ quốc bị bất ngờ, tạo điều kiện cho chỉ huy và các binh chủng bắn rơi 34 B52 và giành thắng lợi to lớn”, Đại tá Nghiêm Đình Tích nhấn mạnh.

Vẹn nguyên cảm xúc bắn hạ máy bay

Ông Nguyễn Văn Hùng, pháo thủ số 1 Trung đội tự vệ Nhà máy Cơ khí Lương Yên, người tham gia bắn rơi 1 máy bay F111 tối 22.12.1972, nhớ lại rất rõ, sát ngày diễn ra chiến dịch Điện Biên Phủ trên không, Trung đội tự vệ Nhà máy cơ khí Lương Yên được lệnh không bắn ban đêm mà chỉ bắn ban ngày. Thấy máy bay lượn qua đầu mình cũng chỉ tiếc nuối dõi theo, nóng ruột hỏi lại cấp trên thì được trả lời: rồi các đồng chí cũng được bắn nhưng bây giờ chưa phải lúc. "Khi đó, trận địa Vân Đồn mới chỉ có một khẩu đội của Cơ khí Lương Yên. 5 giờ chiều ngày 22.12, hai khẩu đội của Cơ khí Mai Động và hai khẩu đội của Gỗ Hà Nội mới được điều về chuẩn bị cho chiến đấu. Trận địa này do Trung úy Hoàng Minh Giám, Bộ Chỉ huy quân sự thành phố Hà Nội trực tiếp chỉ huy".

Khẩu đội Cơ khí Lương Yên có hai người, ngoài xạ thủ số 1 Nguyễn Văn Hùng trực tiếp bắn còn có xạ thủ số 2 Bùi Ngọc Mai thực hiện nhiệm vụ kéo đạn, nhắc lại lời chỉ huy. Đúng 21 giờ 45 phút tối 22.12.1972, khi máy bay F111 bay vào Hà Nội từ khoảng cách 100km, ta phát hiện mục tiêu nhưng lúc tới gần, máy bay hạ rất thấp nên mục tiêu bị mất. Bất ngờ, chỉ huy trưởng Hoàng Minh Giám hô to Hướng 14, điểm xạ dài. Bắn!

"Khi đó, chúng tôi đồng loạt hành động. Tôi đạp chân vào bàn cò, bắn hết 10 viên đạn; hai khẩu đội bạn bắn hết 9 viên đạn. Lúc này, máy bay F111 vẫn tiếp tục rẹt qua đầu. Ngay sau đó, chỉ huy trưởng yêu cầu các khẩu đội báo cáo thao tác chiến đấu và được đánh giá thực hiện đúng lệnh chỉ huy. Rồi tất cả cùng xuống hầm trú ẩn vì B52 chuẩn bị thả bom đánh phá Hà Nội", ông Hùng kể.

Ngay sáng 23.12, tin vui bay khắp trận địa. Chiếc máy bay F111 bị rơi tại Hòa Bình, du kích địa phương bắt được hai phi công và cả khoang lái; ông Hùng cho hay, ngay trong ngày hôm đó, Bí thư Thành ủy Hà Nội Nguyễn Văn Trân và Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Trần Duy Hưng đã tới thăm dân quân tự vệ trận địa Vân Đồn, đồng thời khen ngợi: Các đồng chí chiến đấu rất dũng cảm. Đó là niềm tự hào đối với dân quân Hà Nội. Ngày 1.1.1973, Chủ tịch Nước Tôn Đức Thắng và Đại tướng Võ Nguyên Giáp cũng tới thăm và tặng lẵng hoa cho các tự vệ ngay tại trận địa.

Với cá nhân ông Nguyễn Văn Hùng, sự kiện đó có ý nghĩa đặc biệt, khi lần đầu tiên vừa trực tiếp lao động và chiến đấu, góp phần làm nên thắng lợi của chiến dịch Điện Biên Phủ trên không lịch sử.

Hương Sen