Khó khăn trong sắp xếp dân cư ở Lào Cai (Bài cuối)

Lào Cai là tỉnh miền núi, có hơn 60% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống. Theo tập quán, người dân thường sống ven suối, triền đồi, là những nơi có nguy cơ cao xảy ra lũ ống, lũ quét và sạt lở đất, đá. Vì vậy, việc tổ chức sắp xếp dân cư, di dời các hộ ở khu vực nguy hiểm có ý nghĩa rất lớn, cần được triển khai một cách đồng bộ và khẩn trương.

Trên thực tế, chính sách đã có nhưng nhiều hộ trong vùng có nguy cơ xảy ra thiên tai, sạt lở chưa thể tiếp cận với nguồn vốn do những bất cập trong quy hoạch và sự thiếu đồng bộ của chính sách hỗ trợ của Nhà nước. Cả người dân và chính quyền đang chờ đợi những hướng dẫn cụ thể từ bộ, ngành chức năng. Giai đoạn 2021 - 2025 đã đi được nửa chặng đường, nếu không kịp thời tháo gỡ rất có thể không đảm bảo được mục tiêu cả giai đoạn.

Thực tế triển khai Nghị quyết 05 ngày 9/4/2021 của HĐND tỉnh đang gặp khó khăn, vướng mắc. Các vị trí dự kiến xây dựng điểm sắp xếp dân cư nông thôn cơ bản chưa phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, chuyển mục đích sử dụng đất trong giai đoạn; quỹ đất để xây dựng các điểm dân cư tập trung còn hạn chế, nhất là đối với các thôn đặc biệt khó khăn, vùng cao, do địa hình đất dốc, đồi, núi, nhỏ hẹp. Có địa phương bố trí được điểm phù hợp thì xa nơi ở cũ, xa khu vực sản xuất của các hộ, do đó khó khăn trong việc vận động người dân di chuyển.

Bên cạnh đó, thủ tục đăng ký cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, chuyển mục đích sử dụng đất trong quá trình di chuyển sắp xếp dân cư còn khó khăn, người dân không thể tự chủ động; chưa có quy định cụ thể về chính sách hỗ trợ tiền sử dụng đất khi thực hiện cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các đối tượng. Mức hỗ trợ từ ngân sách tỉnh theo Nghị quyết số 05 cho xây dựng điểm sắp xếp dân cư tập trung còn thấp. Cụ thể, hỗ trợ 40% chi phí xây dựng san gạt mặt bằng sẽ khó khăn cho việc đối ứng 60% để hoàn thiện mặt bằng dân cư; hỗ trợ 15 triệu đồng/hộ cho việc di chuyển nhà và tài sản, đối với các hộ phải di chuyển xa, hộ khó khăn, hộ nghèo sẽ không đủ kinh phí để di chuyển và làm nhà ở nơi ở mới, do việc di chuyển nhà ở gồm các phần chi phí tháo dỡ, vận chuyển, lắp đặt...

Ông Lưu Đình Hạnh, Phó Chủ tịch UBND huyện Si Ma Cai đề nghị HĐND tỉnh sớm điều chỉnh một số nội dung của Nghị quyết 05, như bổ sung đối tượng, chính sách hỗ trợ cho hộ thuộc đối tượng bố trí sắp xếp dân cư ổn định tại chỗ. Đặc biệt, tại điểm b, khoản 4, điều 1 của Nghị quyết số 05 về hỗ trợ công trình cấp điện, đề nghị sửa đổi theo hướng ngân sách cấp tỉnh hỗ trợ 100% chi phí lập báo cáo kinh tế - kỹ thuật, thiết kế, giám sát, hướng dẫn thi công, nghiệm thu, hoàn công theo định mức, đơn giá hiện hành; hỗ trợ 100% chi phí đền bù, giải phóng mặt bằng theo quy định hiện hành (đối với những huyện nghèo). Đề nghị UBND tỉnh bổ sung các quy định về thực hiện chính sách hỗ trợ sắp xếp dân cư thực hiện Dự án 2 thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi theo Quyết định 1719 ngày 14/10/2021 của Thủ tướng Chính phủ; đề nghị UBND tỉnh chỉ đạo các sở, ban, ngành xây dựng hướng dẫn nội dung, hình thức, định mức chi cụ thể đối với các hộ sắp xếp dân cư xen ghép...

Cần áp dụng cơ chế đặc thù cho những vùng đặc biệt khó khăn, biên giới như Mường Khương để thuận lợi cho thực hiện dự án sắp xếp dân cư. Vì vậy, đề nghị Chính phủ xem xét sửa Nghị định 27/2022 của Chính phủ về Quy định cơ chế quản lý, tổ chức thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia. Theo đó, các bộ, ngành sửa các thông tư hướng dẫn và đề nghị HĐND tỉnh xem xét nâng định mức hỗ trợ, đặc biệt đối với các hộ nghèo mới có thể giải ngân được nguồn vốn.

Trong bối cảnh của một huyện nghèo nên chưa có kinh phí để xây dựng quy hoạch sắp xếp dân cư nông thôn và vẫn còn 4 xã chưa có quy hoạch trung tâm xã nên cũng gặp thêm những khó khăn ngoài cơ chế khi thực hiện sắp xếp dân cư xen ghép.

Ông Tô Việt Thành, Phó Chủ tịch UBND huyện Mường Khương cho biết.

Tại báo cáo giám sát của Ban Dân tộc HĐND tỉnh về thực hiện chính sách hỗ trợ đầu tư các điểm sắp xếp dân cư nông thôn trên địa bàn tỉnh Lào Cai theo Nghị quyết số 05, HĐND tỉnh cũng chỉ ra những khó khăn, vướng mắc của chính quyền địa phương và người dân. Do đó, Ban Dân tộc HĐND tỉnh kiến nghị UBND tỉnh nghiên cứu, xem xét trình HĐND tỉnh sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 05 về nội dung “Hỗ trợ ổn định dân cư tại chỗ” theo Quyết định 590 ngày 18/2/2022 của Thủ tướng Chính phủ; nâng mức hỗ trợ san gạt mặt bằng đối với các dự án sắp xếp dân cư tập trung từ 40% lên 60%. Tiếp tục xem xét, cho chủ trương đầu tư một số điểm sắp xếp dân cư tập trung trên địa bàn các huyện, thị xã, thành phố.

Xem xét, cấp kinh phí ngay từ đầu năm để các địa phương có kinh phí hỗ trợ kịp thời cho công tác sắp xếp dân cư ra khỏi vùng thiên tai nguy hiểm. Đồng thời, có phương án bố trí kinh phí cho các trường hợp di chuyển khẩn cấp mới phát sinh nhưng không nằm trong kế hoạch được duyệt để UBND cấp huyện chủ động triển khai thực hiện.

"Để có giải pháp toàn diện tháo gỡ khó khăn trong sắp xếp dân cư theo Nghị quyết 05 của HĐND tỉnh và Quyết định 1719 của Thủ tướng Chính phủ, đề nghị UBND tỉnh chỉ đạo các sở: Tài nguyên và Môi trường, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Giao thông vận tải - Xây dựng phối hợp với UBND cấp huyện sớm giải quyết các vướng mắc về thủ tục đất đai cho các hộ thuộc diện sắp xếp, ổn định dân cư nằm trong kế hoạch đã được UBND tỉnh phê duyệt, đảm bảo phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất. Kịp thời điều chỉnh, bổ sung các văn bản hướng dẫn theo quy định của pháp luật hiện hành nhằm giúp UBND cấp huyện triển khai thực hiện được thuận lợi; chỉ đạo các cơ quan chức năng, chính quyền các cấp thực hiện việc rà soát, lập quy hoạch, sắp xếp dân cư phù hợp với các quy định của pháp luật; đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án sắp xếp dân cư trên địa bàn. Có kế hoạch điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất hằng năm tại các địa phương để tạo quỹ đất bố trí sắp xếp các hộ ra khỏi vùng có nguy cơ nguy hiểm; thường xuyên rà soát các hộ mới phát sinh nằm trong vùng có nguy cơ ảnh hưởng do thiên tai. Tiếp tục tuyên truyền, vận động người dân sinh sống trong khu vực có nguy cơ ảnh hưởng do thiên tai sớm di chuyển đến khu vực an toàn…" Ông Chu Hoàng Nguyện, Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn (Sở NN&PTNT) cho biết.

Nội dung: Vũ Sơn - Thành Phú
Trình bày: Khánh Ly