Iceland lọt top nền công nghiệp xuất bản lớn theo bình quân đầu người

Bjarni Thór Pétursson là một công chức 43 tuổi sống ở thủ đô Reykjavík của Iceland. Một buổi tối ngay sau Giáng sinh năm 2022, ông bỗng có cảm hứng viết một cuốn tiểu thuyết ngắn về một nhân vật bằng tuổi ông, sống ở Reykjavík, khao khát sự tự do của tuổi trẻ và muốn nhìn nhận lại các mối quan hệ trong quá khứ với phụ nữ.

Iceland là nơi có tỷ lệ xuất bản sách rất cao

Chỉ viết sau giờ làm việc và vào cuối tuần, Pétursson hoàn thành cuốn tiểu thuyết của mình vào cuối tháng 1 năm 2023, khi Iceland vào mùa đông gần như luôn chìm trong bóng tối. Ông đã gửi bản thảo trực tiếp cho một nhà xuất bản.

Chỉ hơn một năm sau, sau buổi ra mắt với hơn 100 người tham dự, cuốn Megir thú Upplifa (May You Experience) đã thành công vang dội. Tác phẩm bìa cứng dày 151 trang, trị giá 44 USD được bán tại các hiệu sách trên khắp Iceland.

Cuốn May You Experience có thành công vang dội. Ảnh: Air Mail.

Ông Pétursson đang được mời tham dự các buổi đọc sách và các bữa tiệc, đồng thời đang viết thêm ba cuốn tiểu thuyết nữa. Hiện ông kiếm được khoảng 6 USD cho mỗi tập sách mỏng được bán ra. Ông chia sẻ: “Tôi từng nghĩ mình rất vui nếu bán được 100 cuốn sách. Vì thế tôi khá sốc khi nhà xuất bản cho biết số lượng in đầu tiên sẽ là 1.000 bản… Đó là một điều tuyệt vời”.

Một cuốn tiểu thuyết được in 1.000 bản nghe có vẻ khiêm tốn, nhưng để so sánh thì toàn bộ dân số Iceland chỉ ở mức 375.000 người, bằng một phần nghìn dân số nước Mỹ. Vì vậy, 1.000 bản đó tương đương với một triệu bản in ban đầu ở Mỹ. Đây là một con số chưa từng có, ngay cả đối với một tác giả bom tấn đã thành danh.

Tuy nhiên, câu chuyện của Pétursson thực ra khá bình thường ở Iceland, quốc gia được cho là có trình độ học vấn cao nhất thế giới. Khoảng 1/10 người Iceland có một cuốn sách được xuất bản trong suốt cuộc đời của họ. Hơn một nghìn cuốn sách tiếng Iceland được xuất bản mỗi năm và một người Iceland trung bình đọc hơn 2 cuốn mỗi tháng. Không có gì ngạc nhiên khi ở mọi thị trấn và làng mạc đều có hiệu sách.

Tác phẩm của các nhà văn Iceland cũng được dịch rộng rãi. Trong số những cuốn sách có sẵn bằng tiếng Anh ở Mỹ có tiểu thuyết tội phạm của Arnaldur Indridason và Yrsa Sigurdardottir, và nhiều tác phẩm văn học của Audur Ava Ólafsdóttir và Andri Snaer Magnason.

Điều thú vị nữa về các tác phẩm văn học Iceland, một tỷ lệ lớn các tựa sách mới ở đây là những tác phẩm trinh thám như của Indridason và Sigurdardottir, mặc dù tội giết người rất hiếm khi xảy ra ở Iceland. Trung bình toàn Iceland có một vụ giết người mỗi năm.

Toàn xã hội hỗ trợ cho sự sáng tạo

Pétur Már Gudmundsson từng làm việc trong một hiệu sách và hiện điều hành một doanh nghiệp, Sigvaldi Books, chuyên xuất khẩu sách tiếng Iceland đi khắp thế giới, đặc biệt là cho các khoa nghiên cứu tiếng Iceland của trường đại học. Ông Gudmundsson gửi email cho khách hàng danh sách các tác phẩm tiếng Iceland mới ông yêu thích mỗi tháng.

Giới trẻ Iceland vẫn ưa chuộng đọc sách giấy dù có nhiều hình thức giải trí khác. Ảnh: Air Mail.

Danh sách mới nhất của ông, trong đó có cuốn tiểu thuyết đầu tay của Pétursson, cùng nhiều tác phẩm khác như Fólkid á Eyrinni, một cuốn hồi ký của người sáng lập bảo tàng ngành cá trích của Iceland; tuyển tập truyện của tay trống nhạc rock người Iceland Sigtryggur Baldursson và một cuốn tiểu thuyết về một vụ cướp bạo lực tại một trang trại ở Iceland năm 1827 được giải quyết bởi một nữ thuyền trưởng tên là Thurídur.

Gudmundsson giải thích văn hóa sách của Iceland là sự tiếp nối truyền thống kể chuyện cổ xưa của đất nước này, có niên đại khoảng 800 năm, từ những câu chuyện cổ tích của Iceland. Ông cũng cho biết thêm việc những đêm mùa đông kéo dài 21 giờ cũng khiến mọi người đọc sách nhiều hơn.

Ông nói: “Bóng tối là một trong những lý do khiến chúng tôi có truyền thống đọc, viết và kể chuyện mạnh mẽ như vậy. Mọi người phải tìm cách giải trí cho mình. Đọc sách đã gắn kết mọi người lại với nhau. Chúng tôi có những ngôi nhà cộng đồng cho đến giữa thế kỷ 19 khi mọi người tụ tập lại với nhau, đọc và kể chuyện”.

Ông cũng ghi nhận ngôn ngữ Iceland, bao gồm các chữ cái chỉ được biết đến ở Iceland và hầu như không thay đổi trong hàng trăm năm, đã thúc đẩy ý thức mạnh mẽ về bản sắc. Ông Gudmundsson nói: “Chúng tôi thực sự yêu thích ngôn ngữ của mình”.

Ngoài ra, ông cũng cho rằng chính nền văn hóa sáng tạo đã kích thích niềm đam mê đọc sách của quốc đảo này.

“Khi bạn có ý tưởng cho một cuốn sách, hoặc cho âm nhạc hay một tác phẩm nghệ thuật, khoảng cách giữa ý tưởng đó và việc nó thực sự được xuất bản hoặc chia sẻ với công chúng là rất ngắn… Nếu một ngư dân có ý tưởng về một cuốn tiểu thuyết và đó là một ý tưởng hay, thì cuốn sách đó có thể được xuất bản vào tháng tới”.

Ngoài ra, chính phủ còn có các khoản trợ cấp cho cả tác giả và nhà xuất bản, cũng như dành cho các nhà làm phim và nhạc sĩ để hỗ trợ sự sáng tạo.

Heidar Ingi Svansson, Chủ tịch Hiệp hội các nhà xuất bản Iceland, cho biết: “Tôi nghĩ kể chuyện là một phần trong DNA của chúng tôi”. Và ông cũng giải thích rằng hiện tượng xuất bản nhiều sách cũng bắt nguồn từ vấn đề kinh tế.

“Trở lại những năm 1940, khi chúng tôi giành được độc lập từ Đan Mạch, nền kinh tế của chúng tôi cực kỳ nghèo và hạn ngạch nhập khẩu hàng hóa rất khắt khe. Nhưng chúng tôi có nhà máy in, chúng tôi có tác giả. Thế là truyền thống làm sách và tặng sách đã ra đời và phát triển kể từ đó. Bây giờ chúng tôi gọi tháng 11 và tháng 12 là thời điểm rất nhiều sách Giáng sinh ra đời -Jólabókaflóð”.

Ông Svansson tiếp tục giải thích rằng người Iceland không phải không biết gì về cuộc cách mạng kỹ thuật số nhưng họ không quan tâm đến nó, đặc biệt là trong lĩnh vực liên quan đến ngành sách: “Chúng tôi hầu như bỏ qua việc phát triển sách điện tử. Chúng rất khó phát triển ở đây. Và ngay cả giới trẻ vẫn đọc sách khi có rất nhiều hình thức giải trí khác, từ game cho đến Netflix. Chúng tôi có tất cả dịch vụ hiện đại ở đây, giống như ở mọi nơi, nhưng dường như nó không tạo ra nhiều khác biệt”.

Minh Hoa