Hội Nhạc sĩ Việt Nam: Tiếp tục đổi mới và sáng tạo
Trong năm 2023, Hội Nhạc sĩ Việt Nam đã đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ. Hội tiếp tục bám sát đường lối và quan điểm của Đảng về "Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước". Hoạt động âm nhạc trên toàn quốc đã chứng kiến những biến đổi lớn, nhờ vào sự nỗ lực đặc biệt của giới âm nhạc Việt Nam, thể hiện qua sáng tác, công trình lý luận, báo chí, và hoạt động biểu diễn sôi động và rộng khắp.
Trong năm 2023, đã xuất hiện gần 2.000 tác phẩm mới, chủ yếu là ca khúc, với đa dạng chủ đề. Các tác phẩm sáng tác không chỉ mang giá trị tư tưởng tích cực và tính nghệ thuật cao, mà còn có sức lan tỏa mạnh mẽ. Chúng đóng góp vào việc tuyên truyền kịp thời chủ trương đường lối của Đảng, pháp luật của Nhà nước, tính hội nhập hài hòa và tính giáo dục thẩm mỹ trong thời kỳ mới. Đồng thời, giữ vững các hoạt động chuyên môn và đóng góp quan trọng trong lĩnh vực văn học nghệ thuật, nâng cao đời sống tinh thần của nhân dân và thúc đẩy tính tích cực, hiệu quả trong việc thực hiện các nhiệm vụ chính trị của đất nước.
Ban Chấp hành Hội Nhạc sĩ Việt Nam luôn đặc biệt chú trọng và hướng dẫn các Chi hội trên toàn quốc để thúc đẩy hoạt động nghệ thuật. Điều này nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ từ các tỉnh, thành phố, và địa phương, tạo điều kiện thuận lợi và hỗ trợ đắc lực cho các hội viên phát triển sức sáng tạo âm nhạc. Kết quả, nhiều tác phẩm đa dạng với chất lượng cao đã ra đời, mang đậm chủ đề về tình yêu quê hương, biển đảo, và đời sống xã hội.
Nhiều sự kiện đã diễn ra thành công, trong đó có Liên hoan Âm nhạc toàn quốc đợt 2 tại Hà Giang, quy tụ nghệ sĩ từ 22 Chi hội, bao gồm Hòa Bình, Điện Biên, Lai Châu, Lào Cai, Yên Bái, Tuyên Quang, Hà Giang, Bắc Giang, Lạng Sơn, Cao Bằng, Bắc Kạn, và nhiều Chi hội khác. Đồng thời, Chi hội từ Đồng bằng Bắc bộ và Bắc Trung bộ như Thái Bình, Hà Nam, Hưng Yên, Hải Dương, Thanh Hóa, Nghệ An, Quảng Bình, và Quảng Trị, cũng đã góp phần nổi bật vào sự kiện này. Hà Nội cũng không kém phần sôi động với sự tham gia của Chi hội Nhạc sĩ Quân đội và một số tỉnh, thành phố phía Nam. Kết quả cuộc thi là 12 giải A và 18 giải B, là minh chứng cho sự sáng tạo và đa dạng của các tác phẩm. Tuy nhiên, cũng cần nhận thức rằng một số tác phẩm vẫn giữ lại những đặc trưng cũ trong ngôn ngữ, hình tượng âm nhạc và phần phối khí. Có những phần đệm không tương ứng với tinh thần của ca khúc, hoặc có những tác phẩm chưa được dàn dựng một cách cẩn thận, làm cho Liên hoan âm nhạc thiếu những tác phẩm khí nhạc, đặc biệt là các tác phẩm mang hình thức lớn như Hợp xướng.
Nhân dịp kỷ niệm 100 năm ngày sinh Nhạc sĩ Văn Cao, Hội Nhạc sĩ Việt Nam đã tổ chức Chương trình nghệ thuật “Đàn Chim Việt.” Đây không chỉ là một sự kiện đặc biệt, được tổ chức bởi Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, cùng với Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam, mà còn là dịp giới thiệu những tác phẩm xuất sắc của Nhạc sĩ Văn Cao và mang lại trải nghiệm văn hóa độc đáo. Ngoài ra, Hội cũng tổ chức nhiều hoạt động khác như Hội thảo khoa học, triển lãm mỹ thuật, và chương trình nghệ thuật “Sóng nhạc Hồ Gươm xanh” để chào mừng Ngày Âm nhạc Việt Nam lần thứ XIV vào tối 25/8/2023, tại Nhà hát Hồ Gươm, Hà Nội. Chương trình này sẽ được trực tiếp trên fanpage chính thức Hoinhacsi.com của Hội Nhạc sĩ Việt Nam và MUCA của Trường Đại học VHNT Quân đội.
Ngoại ra, cùng với chương trình biểu diễn nghệ thuật tại Thủ đô Hà Nội, Ngày Âm nhạc Việt Nam năm nay được các Chi hội Nhạc sĩ Việt Nam ở nhiều địa phương trong cả nước tổ chức tại: Hải Phòng, Nam Định, Quảng Ninh, Thái Bình, Vĩnh Phúc, Lạng Sơn, Hà Tĩnh, Đà Nẵng, Huế, Thành phố Hồ Chí Minh, Cần Thơ, Tiền Giang, Bà Rịa - Vũng Tàu, Bình Định, Bình Phước, Bình Dương, Phú Yên, Đồng Tháp, Cà Mau, Đắk Lắk…
Hội chăm sóc có hiệu quả cho công tác sáng tạo tác phẩm âm nhạc, đặc biệt là thông qua việc tổ chức các trại sáng tác. Trại sáng tác Âm nhạc Quảng Ninh tại Trung tâm đào tạo tài năng trẻ và sáng tác, TP. Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh, diễn ra từ ngày 15/8 đến ngày 21/8/2023, thu hút sự tham gia của 15 nhạc sĩ từ các Chi hội và Đoàn Nhạc sĩ đến từ nhiều địa phương khác nhau như Hà Nội, Quảng Ninh, Hà Nam, Thái Nguyên, Hòa Bình, Bắc Ninh, Ninh Bình, Cao Bằng, Chi hội Văn hóa và giáo dục Hà Nội, Trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương, Chi hội Quân đội Hà Nội, Chi hội Công an Nhân dân, và nhiều đơn vị khác.
Trong suốt thời gian tham gia trại sáng tác, các nhạc sĩ không chỉ có cơ hội thực tế sáng tác tại thành phố Móng Cái và thành phố Cẩm Phả mà còn được trải nghiệm để thu thập chất liệu và cảm xúc, từ đó sáng tạo ra những tác phẩm phong phú, phản ánh đời sống âm nhạc và đáp ứng phong cách phát triển của đất nước trong thời kỳ hiện nay.
Kết thúc trại sáng tác, Ban tổ chức đã nghiệm thu được 25 tác phẩm, bao gồm 1 tổ hợp biến tấu, 3 romance và 22 ca khúc. Một số tác phẩm được đánh giá cao về chất lượng đã được dàn dựng và biểu diễn bởi các nghệ sĩ, ca sĩ tài năng của Quảng Ninh.
Hội còn tổ chức Trại sáng tác Âm nhạc Cần Thơ năm 2023 tại Nhà sáng tác Cần Thơ từ ngày 15 đến 25/9/2023. Với sự hợp tác giữa Hội Nhạc sĩ Việt Nam và Trung tâm Hỗ trợ sáng tác Văn học Nghệ thuật thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, trại sáng tác đã thu hút sự tham gia của 15 nhạc sĩ từ các Chi hội và Đoàn Nhạc sĩ, đến từ các địa phương như Quân đội TP Hồ Chí Minh, An Giang, Cần Thơ, Bạc Liêu, Sóc Trăng, Hậu Giang, Tây Ninh, Cà Mau, Quảng Ninh, Chi hội Sáng tác 1, Sáng tác 2 TP Hồ Chí Minh, và nhiều đơn vị khác.
Kết thúc trại sáng tác, Ban tổ chức đã nghiệm thu được 19 tác phẩm, gồm 6 tác phẩm khí nhạc và 13 tác phẩm thanh nhạc. Trong đó, có 09 tác phẩm âm nhạc đã được dàn dựng và biểu diễn trong chương trình bế mạc, đa dạng về thể loại như Romance, Acapella, tam tấu, mang lại sự phong phú và độ sáng tạo trong lĩnh vực âm nhạc.
Hội không chỉ tập trung vào việc tổ chức các trại sáng tác, mà còn mở lớp bồi dưỡng tài năng âm nhạc tại Trung tâm Sáng tác và đào tạo tài năng trẻ Quảng Ninh. Trung tâm này đã thu hút nhiều học sinh, đặc biệt là từ các lớp thiếu nhi, và dần dần hoạt động với hiệu quả, đồng thời có kế hoạch mở rộng mô hình đào tạo lớn hơn.
Liên quan đến các hoạt động biểu diễn và liên hoan, Hội tổ chức Liên hoan Dân ca các tỉnh phía Nam lần thứ IV năm 2023 tại TP Hồ Chí Minh, với chủ đề “Dân ca 3 miền”. Sự hợp tác giữa Trung tâm Phát triển Nghệ thuật Âm nhạc Việt Nam (Hội Nhạc sĩ Việt Nam) và Trung tâm Văn hóa Thể thao quận Gò Vấp đã tạo nên một sự kiện đặc sắc diễn ra từ ngày 19 đến 20/8/2023. Chương trình này ghi nhận sự tham gia tích cực của hơn 80 tiết mục từ 25 đơn vị, bao gồm câu lạc bộ và đội nhóm đến từ các quận, huyện TP. Hồ Chí Minh và các tỉnh, thành trên khắp cả nước như Bà Rịa - Vũng Tàu, Phú Quốc, Kiên Giang, Rạch Giá, Bình Phước, Vĩnh Phúc và Bộ Công an. Đặc biệt, chương trình đã trao tặng Giấy khen cho 20 tập thể CLB Nghệ thuật Âm nhạc dân gian không chuyên và Cúp Lưu niệm cho 15 cá nhân xuất sắc đạt được thành tích trong Liên hoan.
Trong bối cảnh lĩnh vực Lý luận phê bình vẫn chưa nhận được sự quan tâm đầy đủ, Ban Chấp hành của Hội Nhạc sĩ Việt Nam tiếp tục duy trì các hoạt động liên quan đến lý luận và phê bình âm nhạc. Cụ thể, Hội tổ chức các tọa đàm, tham gia tọa đàm âm nhạc và hội thảo khoa học, tạo cơ hội cho các bài thảo luận sâu sắc và ý nghĩa. Lãnh đạo của Hội cùng với các nhà lý luận phê bình âm nhạc như PGS.TS. Nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân, Nguyễn Đức Trịnh, Nguyễn Thị Minh Châu, PGS.TS. Nguyễn Thị Mỹ Liêm đã tích cực tham gia nhiều sự kiện, hội thảo và tọa đàm để đóng góp vào lý luận và phê bình văn hóa và nghệ thuật. Ví dụ, PGS.TS. Nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân đã tham gia các hội thảo tại các Festival Âm nhạc quốc tế ở Nhật Bản, Trung Quốc, Liên bang Nga, Tatarstan và Nam Phi. Đồng thời, Nhạc sĩ Đức Trịnh, Chủ tịch Hội, đã tham gia nhiều hội thảo, nhấn mạnh vào chính sách đầu tư để tạo động lực trong lĩnh vực văn hóa. NS Nguyễn Thị Minh Châu và PGS.TS. Nguyễn Thị Mỹ Liêm cũng đã có những đóng góp quan trọng vào lĩnh vực này thông qua các sự kiện và hoạt động của Hội.
Để xây dựng một Hội vững mạnh, Hội luôn quan tâm đến mạng lưới Chi hội trên toàn quốc. Hiện nay, có tổng cộng 66 Chi hội hoạt động tích cực, đặc biệt là trong việc sáng tác và nghiên cứu âm nhạc. Trong năm 2023, đã xuất hiện gần 2.000 tác phẩm mới, chủ yếu là ca khúc và đa dạng về chủ đề. Một số Chi hội như TP HCM, Cần Thơ, Thừa Thiên Huế, Bình Định, Hải Phòng, Nam Định, Thanh Hóa đã đóng góp đặc biệt nhiều tác phẩm. Năm nay còn chứng kiến việc thành lập Chi hội Nhạc sĩ Việt Nam tại tỉnh Hải Dương. Hỗ trợ sáng tạo tác phẩm được Ban Hỗ trợ đầu tư tập trung đặc biệt, hỗ trợ sáng tác âm nhạc, công trình nghiên cứu, xuất bản sách và đĩa CD, đêm nhạc tác giả, cũng như sưu tầm và phổ biến các tác phẩm âm nhạc trên trang web hoinhacsi.vn và Tạp chí Âm nhạc Việt Nam. Mọi tác phẩm đều đã được nghiệm thu 100% vào cuối năm 2023.
Về mặt đối ngoại, Hội Nhạc sĩ Việt Nam đã thực hiện nhiều hoạt động nổi bật trong 6 tháng cuối năm 2023. Tham gia các sự kiện quốc tế như Festival Âm nhạc ASEAN - Trung Quốc, Festival Âm nhạc Hàn lâm quốc tế Âm nhạc Ađưgêia (Liên Bang Nga), và Festival Ngày Âm nhạc Mới Thế giới 2023 tại Nam Phi, Hội đã biểu diễn các tác phẩm xuất sắc của các nhạc sĩ nổi tiếng. Đồng thời, Hội đã đón Đoàn nhạc sĩ Liên bang Nga để thảo luận về kế hoạch tổ chức Festival Âm nhạc mới Á - Âu lần thứ 4 năm 2024. Những hoạt động này đều được thực hiện theo chủ trương đường lối nhân dân, tập trung vào sự sáng tạo trong sáng tác và biểu diễn âm nhạc.
Năm 2024, Hội Nhạc sĩ Việt Nam quyết định thực hiện quá trình đổi mới và mở rộng quy mô các hoạt động. Các sự kiện trọng điểm bao gồm việc đổi mới hình thức và mở rộng quy mô Lễ trao Giải thưởng Âm nhạc Hội Nhạc sĩ Việt Nam năm 2023 tại Hải Phòng để tôn vinh các tác giả, tác phẩm, và tạo ấn tượng sâu sắc trong xã hội. Đồng thời, Hội sẽ tổ chức các hoạt động âm nhạc ý nghĩa, chào mừng kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954 - 7/5/2024), 80 năm Ngày Thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam (22/12/1944 - 22/12/2024), và 45 năm Ngày Hội Quốc phòng toàn dân (22/12/1979 – 22/12/2024). Hội cũng tập trung tuyên truyền, quán triệt Kế hoạch tổng kết văn hóa nghệ thuật sau 50 năm Đất nước thống nhất.
Công việc củng cố Chi hội và Hội viên trên toàn quốc cũng được đặt ra nhằm thúc đẩy vai trò quan trọng của các Chi hội Nhạc sĩ tại các tỉnh. Đặc biệt, Hội sẽ tăng cường hỗ trợ kinh phí đầu tư sáng tác hàng năm cho Chi hội, thực hiện thủ tục thành lập Trung tâm Âm nhạc mới tại Tây Bắc, Tây Nguyên, và Tây Nam bộ. Tiếp tục triển khai Câu lạc bộ nhạc sĩ trẻ Việt Nam, dự án bảo tàng âm nhạc số, và tổ chức sáng tác âm nhạc với chủ đề "Bài ca thống nhất" nhằm kỷ niệm 50 năm thống nhất đất nước (1975-2025). Hơn nữa, Hội sẽ triển khai hoạt động Câu lạc bộ Bồi dưỡng tài năng nghệ thuật, nhằm đào tạo và phát triển những tài năng trẻ trong lĩnh vực âm nhạc.
