Họa sĩ người Thái Nguyên vẽ tranh tặng Tổng thống Joe Biden

Trong căn nhà riêng gọn gàng, được bài trí đẹp, các màu sắc hài hòa, ở phường Gia Sàng, họa sĩ Nguyễn Văn Thao kể cho chúng tôi về cơ duyên bức vẽ của mình được Bộ Ngoại giao lựa chọn làm quà tặng Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden.

Qua các thông tin thời sự, họa sĩ Văn Thao biết trong tháng 9-2023, Tổng thống Hoa Kỳ sẽ thăm Việt Nam. Tìm hiểu lịch sử Việt Nam, ông được biết, Chủ tịch Hồ Chí Minh là người đặt nền móng cho quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ. Dù hơn nửa thế kỷ sau, nguyện vọng “hợp tác toàn diện với Hoa Kỳ” của Chủ tịch Hồ Chí Minh mới được hiện thực hóa, trên cơ sở nguyên tắc tôn trọng độc lập, chủ quyền, bình đẳng, cùng có lợi. Là một công dân, họa sĩ Văn Thao rất mừng trước sự kiện này và luôn ấp ủ ý tưởng vẽ bức chân dung Tổng thống Biden, mong muốn được trao tặng ngài.

Hồi tưởng lại thời điểm vẽ tranh, họa sĩ Văn Thao cười bảo: Tôi đọc, xem nhiều tư liệu về Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden. Tôi thích gương mặt của ông đang diễn thuyết, trong bối cảnh ánh sáng, màu sắc tím đẩy gương mặt ấy đẹp hơn, tăng khí chất cho ông dù đã cao tuổi, và lấy đó làm cảm hứng để sáng tác. Chỉ trong vài ngày đầu tháng 9, tôi đã hoàn thiện bức vẽ. Sau khi vẽ xong, tôi đăng lên Facebook cá nhân, mong muốn bức vẽ của mình sẽ được trao tặng cho Tổng thống nhân dịp ngài đến thăm Việt Nam vào ngày 10/9/2023.

Hữu duyên, một đồng chí trong Hội đồng Lý luận phê bình văn học nghệ thuật Trung ương rất ủng hộ, đã giới thiệu tranh của họa sĩ Văn Thao với Bộ Ngoại giao để trình lãnh đạo Đảng, Nhà nước phê duyệt làm quà tặng. Sau đó, một đồng chí ở Bộ Ngoại giao gọi điện, thông tin rằng Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã xem và rất thích, đề nghị họa sĩ Văn Thao viết một bức thư tóm tắt, nêu bật ý tưởng, xuất xứ, độ bền của bức tranh.

“Nghe điện thoại xong tôi rất xúc động và cả đêm đó đã trằn trọc suy nghĩ để viết bức thư ngắn gọn gửi Tổng Bí thư, trong đó nêu: Với tinh thần Việt – Mỹ gác lại quá khứ, hướng tới tương lai, vì một Việt Nam độc lập, vững mạnh và phồn vinh, làm bạn với tất cả các nước, hòa hiếu với bạn bè năm châu, tôi đã thực hiện bức vẽ chân dung ngài Joe Biden với sự ngưỡng mộ một con người đã kiên cường vượt lên trên những trở ngại của đời tư để lãnh đạo đất nước Mỹ phát triển hùng cường như ngày nay… Chợp mắt được tý chút, sáng hôm sau, tôi mang tranh xuống Bộ Ngoại giao, làm các thủ tục theo quy định”. – Họa sĩ Văn Thao nhớ lại.

- Cảm xúc của họa sĩ ra sao khi biết bức tranh được chọn là món quà trao cho người đứng đầu một cường quốc như Hoa Kỳ và vinh dự được lưu giữ ở Nhà Trắng? Tôi hỏi.

Với nhiều họa sĩ, thành công cả đời cầm cọ được ghi nhận với những giải thưởng danh giá trong các cuộc thi, triển lãm trong và ngoài nước, còn với tôi, có tranh được tặng Tổng thống Mỹ, được lưu giữ ở Nhà trắng là sự vinh dự mà tôi chưa từng tưởng tượng.

Câu trả lời của họa sĩ Nguyễn Văn Thao đã cho chúng tôi thêm hiểu về con người ông, giản dị, tài năng và quyết đoán. Ngoài bức tranh vẽ Tổng thống Mỹ Joe Biden, ngay trong tháng 9-2023, nhân chuyến thăm của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đến Hoa Kỳ, bức tranh vẽ đương kim Phó Tổng thống Hoa Kỳ Kamala Harris của họa sĩ Văn Thao cũng vinh dự được Thủ tướng và Bộ Ngoại giao xin sở hữu để làm quà tặng.

Giới hội họa Thái Nguyên nói riêng và cả nước nói chung biết đến và trân trọng tài năng của tác giả Nguyễn Văn Thao – một họa sĩ xuất thân từ công nhân lái cầu trục tại Nhà máy Luyện thép Lưu xá, Công ty CP Gang thép Thái Nguyên. Năm 1977, ông được cử đi học lớp vẽ phong trào do Hội Mỹ thuật Việt Nam tổ chức, rồi miệt mài tự học hỏi, trở thành thợ vẽ tranh cổ động của Nhà máy.

Xuất phát từ người công nhân vẽ tranh cổ động nên ông luôn coi trọng việc trau dồi kiến thức cơ bản về hình họa và các lĩnh vực liên quan, nhất là kiến thức về chính trị, để tạo nền tảng vững chắc cho việc nâng cao khả năng sáng tạo của mình.

Quá trình “dấn thân” vào nghề vẽ, ông đã được các họa sĩ tên tuổi như: Nguyễn Văn Tỵ, Lương Xuân Nhị, Phạm Văn Đôn, họa sĩ - nhà điêu khắc Nguyễn Thị Kim giảng dạy. Đây là những người thầy “đỡ đầu” cho lớp vẽ công nhân Gang thép hồi đó. Họa sĩ Văn Thao vẫn nhớ khoảng thời gian cuối năm 1978, khi mình sáng tác bức tranh sơn dầu “Đúc trục cán thép”, họa sĩ Nguyễn Văn Tỵ đã ôm ông vào lòng, nói: “Anh hãy cố gắng học và rèn luyện mình, nhưng không được để mất cốt cách của một họa sĩ nghiệp dư trong làng công nhân mà họa sĩ chuyên nghiệp không thể có được”.

Sau thành công ở lớp vẽ phong trào ấy, ông trở thành họa sĩ nghiệp dư trẻ có tiếng ở khu Gang thép. Tranh cổ động của ông nhiều năm qua được treo tại những con đường vào nhà máy, quảng trường công nhân. Bước chuyển của ông từ người vẽ tranh cổ động sang tranh chân dung các chính khách được đánh dấu từ lần dự Triển lãm mỹ thuật toàn quốc lần thứ 10 ở Hà Nội năm 1980, được gặp Tổng Bí thư Lê Duẩn. Khi đó, Tổng Bí thư Lê Duẩn nói với các họa sĩ: Về mặt lao động, sản xuất, các đồng chí họa sĩ vẽ rất tốt. Nhưng tôi thấy thiếu, thiếu những gương mặt anh hùng, những tướng tài, những vị lãnh tụ. Các đồng chí phải suy nghĩ điều đó.

Sau lần gặp Tổng Bí thư Lê Duẩn, trở về nhà, họa sĩ Văn Thao bắt đầu với sự nghiệp vẽ tranh chân dung. “Đến khi đồng chí Lê Duẩn mất, tôi được tổ Mỹ thuật Nhà văn hóa Gang thép điều động lên tham gia cùng họa sĩ Lai Thành vẽ bức chân dung Tổng Bí thư Lê Duẩn để chuẩn bị cho Lễ truy điệu Tổng Bí thư”.- Họa sĩ Văn Thao chia sẻ.

Riêng mảng tranh vẽ các lãnh tụ, chính khách, danh nhân văn hóa trong và ngoài nước, họa sĩ Nguyễn Văn Thao đã có hàng chục bức vẽ được giới chuyên môn đánh giá thành công trong hội họa. Nhiều bức tranh vẽ chân dung của ông đã toát lên thần thái, phong cách, bản lĩnh của nhân vật, để lại ấn tượng đặc biệt.

Tiêu biểu là các bức vẽ trong bộ sưu tập: Chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đại tướng Võ Nguyên Giáp... Và hai bức tranh gần đây ông tâm đắc đều vẽ chân dung Đại tướng Võ Nguyên Giáp, gồm “Nhớ ngày đầu thành lập” và “Ký ức Điện Biên Phủ” được thực hiện bằng chất liệu sơn dầu. Hai bức tranh này được "thai nghén", dồn tụ, ấp ủ gần nửa cuộc đời và được ông thực hiện bằng sự kính trọng. Hiện hai bức họa đó ông đã trao tặng cho tỉnh Thái Nguyên và được trưng bày, triển lãm tại các ngày hội lớn của tỉnh.

Quá trình đam mê với cây cọ, đặc biệt là theo đuổi nghiệp vẽ tranh chân dung, họa sĩ Văn Thao luôn trăn trở việc truyền nghề cho giới trẻ. Ông nghĩ tới những cô, cậu thanh niên cũng như mình hồi trẻ mang theo ước mơ trở thành họa sĩ. Chính điều đó đã thôi thúc ông trở thành thầy giáo dạy vẽ. Và đầu tiên, niềm đam mê với hội họa của ông đã truyền sang 3 người con.

Cứ thế, sau bao ngày đêm cha con cùng miệt mài bên giá vẽ, thành quả đáng mừng là năm 1997, con gái đầu Diễm Hằng của ông thi đỗ Đại học Kiến trúc Hà Nội với số điểm cao cho bài vẽ đầy sáng tạo. Niềm vui nối tiếp niềm vui khi không lâu sau, con gái thứ hai Nguyệt Tú cũng đỗ Viện Đại học Mở Hà Nội. Sau này, con trai út Công Thành thi đỗ Đại học Kiến trúc Hà Nội với số điểm thủ khoa môn vẽ.

Khi ông mạnh dạn mở lớp vẽ, các bậc phụ huynh, từ sự ngưỡng mộ tài năng, nhân cách của ông, cũng nhìn thấy kết quả việc ông dạy vẽ mà đã tin tưởng cho con em mình theo học. Lớp vẽ ông mở tại tư gia dần đông lên. Và hàng năm, vào dịp 20-11, Ngày Nhà giáo Việt Nam, căn nhà ông lại tiếp đón nhiều thế hệ học trò.

Trong số học sinh, ông ấn tượng với cô bé Lý Dư Diệu Huyền mỗi ngày đi lại hơn trăm cây số từ huyện Định Hóa tới lớp học. Gần 3 năm, từ một cô bé chỉ thích vẽ, chưa biết định hướng nghề nghiệp, dưới sự dìu dắt tận tâm của thầy Văn Thao và con trai Công Thành, Huyền đã xuất sắc đỗ cả 2 trường Đại học Kiến trúc và Đại học Mỹ thuật công nghiệp Hà Nội. Giờ em đang là sinh viên năm 2 Thiết kế đồ họa, Đại học Kiến trúc Hà Nội.

Ngắm nhìn bức tranh chân dung mình mà con trai Công Thành vẽ đúng dịp 20/11/2023 để tặng cha được treo trang trọng ở phòng khách, họa sĩ Văn Thao tự hào nói: Với tôi, nhìn thấy sự trưởng thành của các con và lớp lớp thế hệ học trò đạt được ước mơ, nguyện vọng là điều hạnh phúc nhất…