'Hô biến' phế liệu, trở thành 'Vua rối' xứ Nghệ

Ông Thân bắt đầu chơi và thích thú với những con rối từ năm 15 tuổi. Niềm đam mê ấy lớn dần cùng các ngón nghề điều khiển con rối, ông đã được nhận vào đoàn múa rối nước Đồng Quê của địa phương.

Ông Thân và những “đứa con tinh thần”. (Ảnh: Hoàng Tùng)

Do cạnh tranh với các loại hình nghệ thuật khác, lại thêm thành viên ngày càng lớn tuổi nên đoàn rối dần tan rã. Chẳng ai chơi rối nữa. Mỗi người một sinh kế khác nhau, riêng ông Thân vẫn đau đáu với nghề.

Chính ông cũng chẳng thể cắt nghĩa được vì sao đam mê đến thế, chỉ biết rằng nhìn những con rối được vẽ cầu kỳ, ông lại thấy như chúng có một số phận riêng, thần thái riêng.

Những chú Tễu hài hước nhanh nhảu, cô gái Thái yêu kiều xòe ô, chàng trai Mông thổi khèn ngày hội… chập chờn trong những hoạt cảnh khiến ông luôn trăn trở.

Ông Thân tâm sự: "Do nhớ rối quá nên đêm nào cũng suy nghĩ làm sao làm được con rối để chơi. Năm 2000, tôi quyết định chế tạo dàn rối tự động chạy bằng điện để tất cả các nhân vật biểu diễn cùng lúc theo một hoạt cảnh dựng sẵn cho con cháu xem".

Dàn rối do ông Thân chế tạo rất phong phú về biểu cảm và linh hoạt về động tác.

Để thực hiện ý tưởng của mình, ông Thân tìm mua mô tơ điện cũ, gỗ và các vật dụng từ hàng đồng nát về làm khung, nhạc cụ rồi tạo hình các nhân vật.

Để nhân vật trên cùng một dàn rối hoạt động đúng theo nhạc, ông phải sử dụng một mô tơ chính cùng rất nhiều mô tơ phụ và các trục chuyển động bánh răng điều tiết độ nhanh, chậm cho từng nhân vật. Đây cũng là khâu khó và mất nhiều thời gian nhất.

Quyết tâm là thế nhưng để điều khiển cả dàn rối hơn 10 con là điều bất khả thi. Sau hơn 1 tháng mày mò chế tạo, 1 dàn rối điện đầu tiên hơn 10 nhân vật tự động nhảy múa theo điệu nhạc mà không cần người điều khiển của ông Thân được xuất xưởng trước sự thán phục của bà con làng trên xóm dưới.

Thấy người dân thích thú, kéo đến nhà xem dàn rối điện của mình biểu diễn ngày một đông, ông Thân có thêm động lực để chế tạo các dàn rối khác, cũng như thỏa mãn niềm đam mê.

Ông Thân thường xuyên sửa chữa và thay mới quần áo cho dàn rối.

"Sau khi làm được dàn rối đầu tiên, thấy con cháu và bà con thích thú nên tôi tiếp tục mày mò làm các dàn rối khác. Khó nhất trong thiết kế dàn rối điện là làm sao để mỗi nhân vật hoạt động theo một yêu cầu khác nhau, phù hợp nhạc điệu, tiết tấu…

Mỗi con rối có yêu cầu biểu cảm, động tác khác nhau. Ở nhạc điệu này là giơ tay nhưng nhạc điệu khác là gõ trống hoặc đánh đàn, lúc nào nhạc dừng thì rối dừng, lúc nào nhạc bài khác tiếp thì múa tiếp…".

Đến thời điểm hiện tại, ông Thân đã chế tạo được 15 dàn rối điện với các điệu nhạc từ độc tấu đàn bầu, nhảy sạp, nhạc tây nguyên, nhạc then, múa nụ xòe, bộ gõ... cho đến những dàn nhạc trẻ, nhạc đám cưới để phục vụ khán giả mọi lứa tuổi.

Những dàn rối điện của ông Thân cũng nhận được rất nhiều lời mời đi biểu diễn lễ hội, đám cưới hoặc dịp tết ở khắp nơi trong Nam ngoài Bắc.

Hoàng Tùng

LĐXH