Gian nan di dời 'chợ tử thần'

Hãi hùng chợ “tử thần” Kim Biên

Hình thành từ trước năm 1975, chợ Kim Biên- một ngôi chợ lâu đời nhất nhì đất Sài thành- tọa lạc trên đường Vạn Tượng (P. 13, Q. 5, TP.HCM).

Trước đây, khu chợ này chuyên bán đôla và hàng hóa quân tiếp vụ. Từ sau năm 1975, chợ Kim Biên trở thành ngôi chợ chính ở khu vực Chợ Lớn với các mặt hàng chủ yếu là hóa chất công nghiệp và các mặt hàng về lĩnh vực hóa chất thực phẩm. Từ đó đến nay, chợ Kim Biên nổi danh gần xa là ngôi chợ “tử thần” ở Sài Gòn.

Một cửa hàng chuyên kinh doanh các loại hương liệu, bột màu tại chợ Kim Biên.

Tập trung nhiều cửa hàng hóa chất nhất là đoạn đường Vạn Tượng và đường Kim Biên với hàng chục cửa hàng bán hóa chất công nghiệp, chất tẩy trắng và màu nhuộm vải đựng trong can nhựa loại 20-30 lít hay trong các bao tải chất đống trước cửa hàng. Ở chợ Kim Biên, có đủ các loại hóa chất từ “thượng vàng” đến “hạ cám”. Phổ biến nhất là các loại hóa chất chế nước lèo làm bún, phở, hủ tiếu… Điển hình là loại đường Tây tạo vị siêu ngọt cho nồi nước lèo bún bò, bún riêu cua…

Các loại hóa chất tạo mùi cafe, từ mùi cafe Moka, Pháp đến hương cacao, cafe rang sấy… đều có. Giá dao động từ 300 ngàn đến khoảng 1 triệu đồng/kg. Ngoài những loại hóa chất kể trên, thuốc thúc chín trái cây cũng được bày bán công khai ở chợ Kim Biên. Chủ một sạp hàng cho biết bịch nước thúc chín trái cây này có giá 60.000 đồng/kg, nhưng chỉ cần bỏ 3-5 muỗng cafe ngâm khoảng 3-5 giờ là năm chục ký trái cây sẽ chín vàng… Bên cạnh đó, nhiều loại hóa chất hóa mỹ phẩm như sữa tắm, bột giặt, nước hoa xịt phòng, làm thịt đỏ tươi trở lại… tất cả đều được đựng trong các can nhựa trắng không ghi nhãn mác.

Hóa chất đầu độc con người chỉ là một nửa của bức tranh u tối ở chợ Kim Biên, còn nửa kia dính đến các vũ khí sát thương có thể làm thiệt mạng người, bởi khi các cơ quan chức năng rà soát lại các vụ nổ, hỏa hoạn, hay các vụ tạt axit đình đám nhất ở Việt Nam, đều liên quan đến ngôi chợ này. Đó chính là những bằng chứng “sống động” nhất bởi tính chất nguy hiểm chết người về sự tồn tại của ngôi chợ “tử thần” ngay giữa lòng thành phố.

Sau vụ nổ do hóa chất ở công ty Đặng Huỳnh hồi tháng 10/2014 khiến 3 người chết và nhiều căn nhà hư hỏng, UBND Q.5, TP.HCM đã kiên quyết di dời chợ Kim Biên về một Trung tâm thương mại gần đó nhằm đảm bảo an toàn. Nhưng do sự không đồng thuận của các tiểu thương, chủ trương này vẫn nằm trên giấy và tình trạng mua bán ở đây vẫn cứ công khai diễn ra.

Và khi chợ Kim Biên còn chưa được di dời, khi hoạt động buôn bán hóa chất vẫn diễn ra bất chấp luật pháp thì khu chợ này vẫn giống như “lưỡi hái tử thần” đe dọa sức khỏe và cuộc sống của nhiều người dân nơi đây ….

Quyết liệt xóa sổ chợ “tử thần”

Trước tình trạng nhức nhối ấy, đầu năm 2015, UBND TP.HCM đã có văn bản chỉ đạo về việc phải di dời chợ Kim Biên ra ngoại thành. UBND TP.HCM đã giao cho Tổng công ty thương mại Sài Gòn – TNHH một thành viên được sắp xếp xây dựng khu chợ mới.

Như một sự thách thức với pháp luật, dù UBND TP đã tiến hành thanh kiểm tra và xử lí các cơ sở vi phạm nhưng xem ra chỉ thị ấy có phần “phản” tác dụng, chợ vẫn tấp nập hoạt động, vẫn mua vẫn bán.

Tại buổi làm việc với Quận ủy Quận 5 ngày 20/5, ông Đinh La Thăng – Bí thư Thành ủy TP.HCM- cho rằng, người dân thành phố cũng như cả nước rất bức xúc về chợ hóa chất Kim Biên. Ông muốn biết việc kiểm soát, di dời chợ được mệnh danh “thần chết” này được triển khai đến đâu.

Đại diện Sở Công Thương cho biết đang tìm vị trí xây dựng trung tâm cũng như kho bãi. Các địa điểm dự kiến nằm ở quận Bình Tân, cách xa khu dân cư.

Ông Thăng cho rằng bây giờ mới đi chọn vị trí và giao Tổng Công ty Thương mại Sài Gòn (Satra) làm là sai hướng. Đơn vị phải công khai vị trí xây trung tâm, kho hóa chất để doanh nghiệp vào đấu thầu làm nhanh. Nếu giao cho tổng công ty nhà nước thì chưa biết bao giờ mới hoàn thành, im luôn thì không thể nào di dời được. Cách làm này không có tính cạnh tranh.

Bí thư Thành ủy gay gắt: Chợ “thần chết” hoạt động nhộn nhịp giữa thành phố mà làm túc tắc thì đến khi nào mới xong? “Hiện cứ chờ báo cáo này nọ trong khi nhu cầu bức xúc lắm rồi, phải di dời chợ ngay. Không thể để chợ hóa chất “thần chết” này trở thành thương hiệu của quận 5 được”.

Thành phố sẽ tiếp sức cho các nhà đầu tư!

Trước sự quyết liệt của Bí thư Thăng, ngày 23/5, ông Trần Vĩnh Tuyến – Phó Chủ tịch UBND TP.HCM đã chủ trì một cuộc họp với các ban ngành liên quan, tìm giải pháp sớm di dời chợ Kim Biên (quận 5), xây dựng trung tâm mua sắm hóa chất, hương liệu mới.

Theo Phó chủ tịch UBND TP.HCM Trần Vĩnh Tuyến, chợ hóa chất Kim Biên đang là nỗi bức xúc của xã hội.

Tuy nhiên, ông Tuyến cho rằng quan điểm của TP là đảm bảo kinh doanh đúng pháp luật cho mọi người dân TP, nhưng đồng thời cũng phải đảm bảo an toàn tuyệt đối cho người dân.

Đặc biệt, ông Tuyến cho rằng với một số mặt hàng đặc thù như axit chẳng hạn, có thể sẽ nghiên cứu quy định người mua phải xuất trình chứng minh nhân dân, nếu người bán không thực hiện sẽ bị xử lý nghiêm.

Theo ông Tuyến, việc xây dựng đề án này trước đây được giao cho Tổng công ty Thương mại Sài Gòn (SATRA) làm, nhưng nếu để SATRA xây dựng rồi thành lập một ban quản lý thì thực chất cơ quan nhà nước vừa quản lý vừa kiểm tra, tình hình sẽ không có gì thay đổi mà chỉ tạo ra một chợ Kim Biên khác.

Do đó, phải giao cho tư nhân làm. “Họ dựa vào nhu cầu xã hội, tự khắc có cách để quản lý việc mua bán, sử dụng. Cách này mới đảm bảo lâu dài” – ông Tuyến nói.

Thông tin tại buổi làm việc cho biết đến nay quận Bình Tân đã xác định có ba khu đất rộng từ 7-10ha cho dự án này.

Khẳng định “TP sẽ tiếp sức cho các nhà đầu tư”, ông Tuyến cho rằng kêu gọi đầu tư theo những tiêu chí mà TP xây dựng, nhưng phải giao cho nhà đầu tư quyền vận hành trung tâm theo những tiêu chí phù hợp do chính nhà đầu tư đưa ra.

“Với chuyên môn sẵn có và căn cứ vào nhu cầu xã hội, nhà đầu tư sẽ có phương án quản lý đầu vào, đầu ra, điều kiện tiêu chuẩn để các hộ được vào kinh doanh tại trung tâm…” – ông Tuyến nói.

Theo ông Tuyến, các thương hiệu hóa chất, hương liệu nổi tiếng trong nước và nước ngoài đang rất cần có nơi kinh doanh mặt hàng này. Do đó, trung tâm này không chỉ có quy mô cho mấy trăm hộ kinh doanh ở TP.HCM mà phải mang tầm vóc quốc tế.

Ông Tuyến chỉ đạo tạm ngưng cấp phép cho các hộ kinh doanh hóa chất của chợ Kim Biên và quy hoạch lại ngành hàng kinh doanh hóa chất, hương liệu trong và xung quanh chợ Kim Biên.

Kết luận lại buổi làm việc, ông Tuyến yêu cầu Sở Công Thương lập và trình trước ngày 20/6 Đề án xã hội hóa theo hướng giao cho tư nhân xây dựng, kinh doanh và quản lý chợ hóa chất mới để xin chủ trương cấp thẩm quyền và xúc tiến mời gọi đầu tư.

Trước sự vào cuộc quyết liệt của các cơ quan chức năng, hy vọng chợ “tử thần” Kim Biên sẽ nhanh chóng bị xóa sổ. Tuy nhiên, bài toán mà hiện nay dư luận đặt ra cũng giống như suy nghĩ của vị Phó Chủ tịch UBND TP: Nếu đưa ra ngoại thành mà chợ vẫn tiếp diễn cảnh mua bán hóa chất công nghiệp, thực phẩm độc hại như hiện nay thì chẳng khác gì việc “bắt cóc bỏ đĩa”. Nếu không có mô hình quản lý tốt, việc di dời chỉ giải quyết được nguy cơ cháy nổ ở quận 5, và như vậy, việc di dời chợ cũng chỉ là sự luân chuyển từ địa điểm cũ đến địa điểm mới, điều này cũng đồng nghĩa với việc sẽ có một chợ Kim Biên mới lại mọc lên ở quận Bình Tân!

Thu Hiền