Giải thưởng Sách Quốc gia 2023 góp phần phát triển văn hóa đọc

2023 đánh dấu năm thứ 6 Giải thưởng Sách Quốc gia được tổ chức, tiếp tục khẳng định đây là một trong những giải thưởng hàng đầu lĩnh vực văn hóa tư tưởng. Ngoài duy trì được những giá trị, điểm mạnh vốn có, Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ 6 có nhiều điểm mới, nâng cao giá trị, được lan tỏa sâu rộng.

Ông Nguyễn Nguyên - Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành, Bộ Thông tin và Truyền thông, Phó chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam - trao đổi về công tác thực hiện Giải thưởng Sách Quốc gia năm nay cũng như những kỳ vọng, kế hoạch của giải trong các năm tới.

Lượng sách đoạt giải tăng

- Tôi cho rằng một trong những nét quan trọng qua các mùa giải, được duy trì ở năm nay là công tác chấm giải. Năm nay, giải tập hợp các nhà khoa học, các chuyên gia, nhà quản lý, trong đó có rất nhiều nhà khoa học, chuyên gia đầu ngành. Đó là một trong những điều giải thưởng sách tiếp tục duy trì và phát huy.

Năm nay, hội đồng xét giải cũng được bổ sung thêm một số nhà khoa học, chuyên gia tập trung vào lĩnh vực khoa học công nghệ nhằm giới thiệu, phát hiện được nhiều cuốn sách khoa học công nghệ ở nhiều lĩnh vực.

Ông Nguyễn Nguyên - Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành, Bộ Thông tin và Truyền thông, Phó chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam.

- Tính lan tỏa dựa trên 4 tiêu chí. Thứ nhất, dựa trên số lượng sách được phát hành. Thứ hai, dựa trên báo chí, thông tin trên mạng xã hội về cuốn sách đó mà chúng tôi tiếp nhận được. Thứ 3, dựa trên đánh giá của chính người chấm, là những người trong giới, có chuyên môn, hiểu rõ những tính chất, vai trò, giá trị, sức lan tỏa của cuốn sách. Cuối cùng, chúng tôi tính đến khả năng truyền thông nếu sách được giải. Ở tất cả mảng sách, tính lan tỏa đều được tính là 15 điểm/100 điểm xét giải, tương đương 15%.

- Số lượng sách đoạt giải tăng không phản ánh chất lượng sách tăng thuần túy. Nguyên nhân là chúng ta đã mở rộng cơ cấu giải, có thêm giải Khuyến khích. Trong 41 giải, có đến 18 giải Khuyến khích, 2 giải A, 10 giải B, 11 giải C.

Về mặt chất lượng sách, tôi thấy năm nay không chỉ tốt về mặt nội dung mà còn tốt về mặt cơ cấu, tức là chúng ta đã phát hiện được nhiều sách hay ở các mảng nội dung khác nhau.

Ngoài ra, hình thức sách năm nay rất đẹp, nhiều cuốn có chất lượng cao về mặt hình thức và tôi nghĩ đó cũng là một trong những yếu tố quan trọng để giúp cho cuốn sách lan tỏa đến được tay nhiều bạn đọc.

- Sách Quốc gia có thể coi là giải thưởng quan trọng nhất, có uy tín nhất trong giới làm sách. Trong thời gian gần đây, cùng Giải thưởng Sách Quốc gia còn xuất hiện nhiều giải thưởng khác nhau về sách. Đây là những giải thưởng góp phần rất quan trọng vào việc tôn vinh, trước hết là đội ngũ tác giả, dịch giả, những người sáng tạo.

Thứ hai, giải thưởng sách giúp khẳng định vai trò, đóng góp của người làm công tác xuất bản. Thứ ba, giải thưởng sách sẽ tham gia rất tích cực vào câu chuyện khuyến đọc, phát triển văn hóa đọc.

Ý nghĩa đó của các giải thưởng sách nói chung và Giải thưởng Sách Quốc gia nói riêng sẽ tiếp tục được duy trì, góp phần vào sự phát triển cho văn hóa đọc, tức là phát triển nền tảng của xuất bản.

Lan tỏa sách đoạt giải đến tay bạn đọc

- Năm nay, Giải thưởng Sách Quốc gia đã có sự đổi mới tương đối toàn diện. Thứ nhất là đổi mới về mặt đối tượng đề cử, chúng tôi đã mở rộng đối tượng đề cử giải đến các cơ quan truyền thông, mở rộng cơ cấu giải để góp phần huy động nhiều hơn nữa sự tham gia tích cực, đông đảo của các nhà xuất bản. Chúng tôi đưa tiêu chí "lan tỏa" vào cơ cấu điểm chấm giải.

Chúng tôi cũng có những đổi mới rất nhiều về công tác tổ chức. Năm nay, lễ trao giải được tổ chức tại Nhà hát Lớn Hà Nội, phát sóng trên Đài Truyền hình Việt Nam, quy mô tổ chức tốt hơn và kỳ vọng có sức lan tỏa tốt hơn.

Tôi nghĩ rằng tất cả yếu tố đó, nếu những năm tới tiếp tục được phát huy, Giải thưởng Sách Quốc gia sẽ tiếp tục khẳng định vị thế của mình.

Một số sách tham dự Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ sáu năm 2023. Ảnh: Việt Linh.

- Trong chương trình giải thưởng của Hội Xuất bản Việt Nam có tính toán rất kỹ kế hoạch để triển khai điều này. Chúng tôi cho rằng Giải thưởng Sách Quốc gia không phải kết thúc sau khi trao giải mà đó mới là bắt đầu cho sự lan tỏa của những cuốn sách đoạt giải và kể cả những cuốn sách không đoạt giải.

Chúng tôi đã có kế hoạch một mặt là kết hợp chặt chẽ với giới truyền thông, không chỉ các cơ quan báo chí mà cả các đơn vị mạng xã hội. Giải thưởng Sách Quốc gia với các cuốn đoạt giải sẽ lan tỏa không chỉ trên các cơ quan báo chí mà cả trên mạng xã hội. Sự kết hợp này giúp đưa sách đến gần với bạn đọc một cách đầy đủ hơn, nhanh chóng hơn.

Thứ hai, chúng tôi tiếp tục triển khai các hoạt động trưng bày sách. Năm nay, chúng tôi sẽ tổ chức hội sách quốc tế, nhiều hoạt động, sự kiện xung quanh sách, tiếp tục tổ chức Ngày sách và Văn hóa đọc cùng nhiều sự kiện quan trọng khác. Tất cả sự kiện đó đều có sự xuất hiện của các tác phẩm đoạt giải.

Chúng tôi cũng đang có phương án tổ chức nhiều hơn nữa các buổi giới thiệu những cuốn sách đoạt giải tại các triển lãm. Đó cũng là một cách giới thiệu rất ý nghĩa để tạo ra niềm vui, thói quen đọc sách của các bạn trẻ, nhất là sinh viên.

Ánh Hoàng