ECB bước vào trận chiến khó khăn khi quyết định lãi suất

Sẽ là trận chiến khó khăn đối với các quan chức ECB nếu họ quyết định tăng lãi suất của khu vực đồng Euro một lần nữa. Ảnh: AP

Cơ sở để tăng lãi suất đã giảm

Có những cạm bẫy tiềm ẩn đối với ECB trong bất kỳ quyết định nào mà họ đưa ra: Việc giữ nguyên lãi suất sẽ gây ra những lời chỉ trích về việc từ bỏ quá sớm trong cuộc chiến chống lạm phát, nhưng việc nâng cao lãi suất có nguy cơ khiến tình trạng suy thoái kinh tế sắp xảy ra trở nên tồi tệ hơn.

Trước quyết định sắc bén vào ngày thứ Năm (14/9), Thống đốc Ngân hàng trung ương Hà Lan Klaas Knot cho biết, các nhà đầu tư có thể đang đánh giá thấp khả năng tăng lãi suất, đặc biệt là vì mức tăng lương cao liên tục vẫn “khá xa” mức phù hợp với lạm phát giảm xuống 2% của ECB.

Các nhà đầu tư đang đặt cược vào khả năng tạm dừng, khi thị trường phái sinh đánh giá chỉ có 35% khả năng ECB sẽ tăng lãi suất tiền gửi lên 4% vào ngày 14/9. Cơ sở tăng lãi suất đã giảm vào tuần trước khi dữ liệu cho thấy hoạt động kinh doanh trượt dốc, sản phẩm sản xuất công nghiệp của Đức giảm và tăng trưởng quý của khu vực đồng Euro giảm từ 0,3% xuống 0,1%.

Những người khác, chẳng hạn như người đứng đầu Ngân hàng trung ương Đức Joachim Nagel và Thống đốc Bỉ Pierre Wunsch, cũng có những lo ngại tương tự.

“Nếu họ không tăng lãi suất vào tháng 9, cơ hội sẽ đóng lại” - Frederik Ducrozet, Trưởng bộ phận nghiên cứu kinh tế vĩ mô tại Pictet Wealth Management, cho biết. “Tăng trưởng GDP đang trên đà suy giảm và tăng trưởng tín dụng đang chậm lại nhanh chóng” - Ducrozet nói thêm.

Dù điều gì xảy ra, quyết định trong tuần này được coi là khó đưa ra nhất kể từ trước khi ECB bắt đầu tăng chi phí đi vay vào tháng 7/2022, điều này càng trở nên khó khăn hơn do không có bất kỳ tín hiệu nào từ ngân hàng trung ương về động thái tiếp theo, lần đầu tiên sau hơn một thập kỷ.

ECB, dẫn đầu bởi Chủ tịch Christine Lagarde, đã tăng chi phí đi vay tại 9 cuộc họp chính sách liên tiếp, nâng lãi suất tiền gửi chuẩn từ mức thấp nhất mọi thời đại là âm 0,5% lên mức cao kỷ lục 3,75% nhằm nỗ lực chế ngự lạm phát gia tăng kỷ lục.

Các thành viên “ôn hòa” hơn như Thống đốc Ngân hàng trung ương Bồ Đào Nha Mário Centeno đã nói rằng nguy cơ “làm quá nhiều” đã trở thành “hiện thực” khi triển vọng nền kinh tế khu vực đồng Euro xấu đi trong những tuần gần đây.

Ignazio Visco - Thống đốc Ngân hàng trung ương Ý cho biết: “Tôi tin rằng chúng ta đang ở gần mức có thể ngừng tăng lãi suất”, trích dẫn các thước đo về áp lực lạm phát cơ bản cho thấy nó đang giảm.

Lạm phát ở khu vực đồng Euro đã giảm một nửa kể từ năm ngoái xuống còn 5,3% trong tháng 8, nhưng vẫn đang vượt xa mục tiêu của ECB, trong khi áp lực tăng giá đến từ giá dầu tăng và đồng Euro suy yếu khiến chi phí nhập khẩu tăng cao, có nghĩa là một đợt tăng lãi suất khác vẫn có thể xảy ra.

Vítor Constâncio - cựu Phó chủ tịch ECB, cho biết: “Tôi dự đoán rằng họ (phe diều hâu) sẽ chiếm ưu thế vào tuần tới và tăng lãi suất”, đồng thời dự đoán lạm phát sẽ vẫn ở mức cao ngay cả khi khu vực đồng Euro trì trệ. “Lạm phát đình trệ đang đến với khu vực đồng Euro, điều này có nghĩa là sẽ không có đợt tăng lãi suất nào khác trong một thời gian nữa” – Constâncio nói thêm.

ECB cũng sẽ công bố mức tăng trưởng quý mới vào thứ Năm, có khả năng đưa ra ước tính thấp hơn về tăng trưởng trong năm nay cũng như kỳ vọng lạm phát cao hơn một chút cho cả năm 2023 và 2024.

Sẽ khó khăn nếu tạm dừng khi lạm phát vẫn cao

Năm ngoái, ECB đã bị chỉ trích vì quá chậm trong việc bắt đầu tăng lãi suất sau khi cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine khiến giá năng lượng và lương thực tăng vọt. Cục Dự trữ Liên bang Mỹ đã phản ứng nhanh hơn và lạm phát hiện ở Mỹ thấp hơn so với khu vực đồng Euro.

Chủ tịch ECB Christine Lagarde đã quyết định 9 lần tăng lãi suất liên tiếp. Ảnh: Boris Roessler/dpa

“Sẽ thật tệ nếu họ tạm dừng khi lạm phát vẫn ở mức 5,3%” - Ludovic Subran - kinh tế trưởng tại công ty bảo hiểm Allianz của Đức, cho biết: “Có phải ECB bỏ cuộc quá sớm? Thật khó hiểu đối với những người lo lắng về câu chuyện về tình trạng lạm phát đình trệ ở châu Âu” - Subran nói.

Lạm phát cơ bản - không bao gồm năng lượng và thực phẩm và được coi là một chỉ báo tốt hơn về áp lực giá cơ bản - dường như đã đạt đỉnh vào mùa hè này, dự kiến sẽ giảm hơn nữa do hoạt động kinh tế chậm lại và chi phí giao thông công cộng được hạ thấp của Đức từ mùa hè năm ngoái đã tiếp tục giảm trong tháng này so với cùng kỳ năm trước.

Một lý do khác để ECB tiếp tục tăng lãi suất là lo ngại tăng trưởng tiền lương nhanh chóng sẽ khiến áp lực giá cả tăng cao, đặc biệt đối với các công ty dịch vụ, nơi lao động chiếm phần lớn chi phí.

Số liệu do ECB công bố tuần trước cho thấy lương mỗi nhân viên ở khu vực đồng Euro đã tăng với tốc độ 5,5% trong quý II, trong khi chi phí lao động đơn vị tăng 6,4% - cả hai đều gần mức cao nhất mọi thời đại.

Claus Vistesen - kinh tế trưởng khu vực đồng Euro tại Viện nghiên cứu kinh tế vĩ mô Pantheon, cho biết: “Phe diều hâu có thể dựa vào những con số để hỗ trợ vị thế của họ”. Tuy nhiên, triển vọng kinh tế ngày càng nghiệt ngã, hoạt động cho vay ngân hàng chậm lại, thị trường lao động khu vực đồng Euro bắt đầu suy yếu. Tất cả đều ủng hộ mục đích của phe “bồ câu”.

“Việc thắt chặt chính sách tiền tệ có ích lợi gì?” - Dirk Schumacher, cựu nhân viên ECB hiện đang làm chuyên gia kinh tế tại ngân hàng Natixis của Pháp, đặt câu hỏi. “Đó là làm chậm lại nền kinh tế. Vâng, điều đó đang xảy ra bây giờ”.

Một số dự đoán rằng, khi ECB gần đạt đến mức lãi suất cao nhất, họ có thể xem xét thắt chặt chính sách bằng các công cụ khác, chẳng hạn như thu hẹp bảng cân đối kế toán nhanh hơn thông qua cái gọi là thắt chặt định lượng (QT) bằng cách chấm dứt tái đầu tư vào đồng Euro 1,7 danh mục đầu tư trái phiếu bắt đầu mua trong đại dịch.

Camille de Courcel - Trưởng bộ phận chiến lược lãi suất châu Âu tại ngân hàng BNP Paribas của Pháp cho biết: “Chúng tôi kỳ vọng ECB sẽ đẩy nhanh quá trình QT”.

Một lựa chọn khác có thể là cắt giảm số tiền lãi phải trả cho các ngân hàng thương mại hoặc chính phủ đối với tiền gửi của họ tại ECB. Cho dù ECB có tăng lãi suất hay không, thách thức lớn nhất đối với Chủ tịch Lagarde có thể là cố gắng thuyết phục thị trường rằng chi phí đi vay vẫn có thể tăng nếu lạm phát duy trì ở mức quá cao.

Krishna Guha - cựu quan chức FED hiện là Phó Chủ tịch ngân hàng đầu tư Evercore-ISI của Mỹ, cho biết: “Dù thế nào đi nữa, ECB có thể sẽ xong việc vào tháng 9”./.

Hoàng Lê (theo The Financial Times)