Đưa huyền tích về vua Lý Công Uẩn lên sân khấu cải lương

Vở cải lương “Huyền thoại gò Rồng Ấp” được TS.NSND Triệu Trung Kiên dàn dựng, kịch bản của PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ, do các nghệ sĩ Đoàn Cải lương thể nghiệm, thuộc Nhà hát Cải lương Việt Nam biểu diễn. Trước khi dàn dựng cho sân khấu cải lương, “Huyền thoại gò Rồng Ấp” đã được TS.NSND Triệu Trung Kiên dựng kịch nói cho Sân khấu Lệ Ngọc và thu thút đông đảo khán giả đến rạp.

Tác phẩm thành công trong lý giải cái không thực để làm sáng đẹp hơn cho nhân vật.

Nội dung vở diễn kể về Phạm Thị Ngà - người con gái ở xóm Long Châu, thuộc hương Diên Uẩn, châu Cổ Pháp và là người giúp việc ở chùa Tiêu - nơi sư Vạn Hạnh trụ trì. Khi trở về từ lễ hội Nõ - Nường, một lễ hội dân gian đậm tính phồn thực của người Việt cổ, Thị Ngà đã mang thai. Cùng thời gian đó, Thiền sư La Quý An vốn có tài thông thiên nên đã viết một bài kệ tiên tri ngụ ý rằng: Tháng 10 năm Kỷ Dậu, tức là 36 năm sau đó, một triều đại lẫy lừng sẽ hiển hiện, xây quốc thống vững bền. Gò Rồng Ấp chính là nơi phát mệnh đế vương, hiện có mộ phần gia tiên họ Phạm. Con cháu nhà ấy ắt làm lên nghiệp lớn... Điềm báo ấy ứng với việc Phạm Thị Ngà đang mang thai và có mộ táng cha mẹ ở gò Rồng Ấp.

Phú hộ Hồng Kỳ ở hương Diên Uẩn vô tình biết chuyện, đã bốc mộ cha mình đem an táng tại gò Rồng Ấp với hy vọng con cháu sẽ làm nên nghiệp đế. Thị Ngà bị phú hộ hãm hại nhưng đã may mắn vượt qua kiếp nạn, sinh con trước cổng chùa Cổ Pháp, sau đó qua đời. Đứa bé được sư Khánh Văn, trụ trì chùa Cổ Pháp mang về nuôi nấng chính là Lý Công Uẩn, người sau này trở thành hoàng đế khai quốc triều Lý, mở ra thời kỳ phát triển rực rỡ của kinh đô Thăng Long.

Sân khấu lạ mà quen trong vở "Huyền thoại gò Rồng Ấp".

Về vở diễn “Huyền thoại gò Rồng Ấp”, TS.NSND Triệu Trung Kiên cho biết, huyền thoại về vua Lý Công Uẩn vốn đã rất hấp dẫn. Trong lần dàn dựng này, đạo diễn và ê kíp dàn dựng còn khai thác những thế mạnh của sân khấu cải lương nhằm làm nổi bật giá trị tư tưởng của tác phẩm, vừa chú trọng khai thác yếu tố văn hóa truyền thống đặc sắc. Vở diễn đưa người xem về vùng đồng bằng châu thổ sông Hồng với những phong tục tập quán, tín ngưỡng của người Việt cổ, bên cạnh sự phát triển mạnh mẽ của Phật giáo. Ê kíp cố gắng tạo nên một tác phẩm đậm chất thần thoại, có sự kết hợp giữa phương pháp sân khấu hiện thực và biểu diễn, giữa nghệ thuật phương Đông và phương Tây.

Phần xử lý trang trí sân khấu, âm nhạc mới mẻ, dân tộc nhưng cũng rất hiện đại. Trong quá trình biểu diễn, từ phong cách hát, đến phục trang, ngôn ngữ hình thể đã tạo nên những hình tượng nhân vật với sự tương phản rõ nét, một bên là cái thiện, một bên là cái ác; một bên là nhân văn, một bên là tính quỷ… Đây cũng là vở diễn được gửi gắm nhiều thông điệp ý nghĩa đến khán giả về cõi đất, trời Nam. Đây là chốn địa linh nhân kiệt, nơi đã hội tụ tinh anh để hun đúc và sản sinh ra những con người làm rạng danh cho đất nước. Tác phẩm đồng thời khẳng định cái ác, cái xấu xa luôn phải lùi bước trước cái chân, cái thiện, lòng nhân ái và tình yêu thương vô bờ của con người.

Một cảnh trong vở cải lương "Huyền thoại gò Rồng Ấp".

Chia sẻ về tác phẩm “Huyền thoại gò Rồng Ấp”, NSƯT Lê Chức, thành viên Hội đồng nghệ thuật của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch nhận định: Câu chuyện về đức Lý Thái Tổ mang tính huyền thoại, có thể thực, có thể không thực, nhưng nhiều khi cái không thực lại được người ta tin thậm chí còn hơn cả cái thực. Vở cải lương “Huyền thoại gò Rồng Ấp” đã thành công khi lý giải cái không thực để làm sáng đẹp hơn cho nhân vật.

"Tác phẩm cũng đặt ra một vấn đề thời sự mang giá trị tư tưởng của thời đại, của đất nước. Tìm về lịch sử, lý giải nguồn gốc ra đời của Lý Công Uẩn cũng là để thể hiện ước vọng về một vị minh quân sẽ làm cho nước non rạng rỡ và trường tồn. Ngày hôm nay chúng ta đang rất cần những người lãnh đạo đất nước, cũng giống như thời xưa mong ước có một vị minh quân tài giỏi để đưa đất nước phát triển ngày càng phồn thịnh.", NSƯT Lê Chức nhấn mạnh.

Hòa Hiên