Cuốn sách 'giải oan' cho Gen Z

Gen Z - những người sinh từ năm 1997 đến 2012, còn được gọi là "iGen" và "Zoomer" - đang dần bước vào độ tuổi trưởng thành. Đây là nhóm nhân khẩu mà quá trình lớn lên nằm trọn trong kỷ nguyên công nghệ số, giao tiếp mạnh mẽ qua Internet và mạng xã hội.

Tuy nhiên, với các thế hệ trước, một số "nghi thức" của Gen Z có thể là điều kỳ quặc.

Xuyên suốt cuốn sách "Gen Z, Explained: The Art of Living in a Digital Age" (tạm dịch: Giải mã Gen Z: Nghệ thuật sống trong kỷ nguyên số), các tác giả đã cố gắng đặt mình vào vị trí của những người thuộc thế hệ này để tạo nên một hình dung cụ thể hơn.

Thế hệ lớn lên cùng công nghệ

Các tác giả Roberta Katz, Sarah Ogilvie, Jane Shaw và Linda Woodhead đã dựa trên những hiểu biết sâu sắc từ xã hội học, nhân chủng học, ngôn ngữ học, lịch sử và nghiên cứu tôn giáo để vẽ một bức chân dung nhiều mặt của thế hệ này.

Họ đã khảo sát, phân tích, phỏng vấn sâu với hướng tập trung vào Gen Z ở Mỹ và Vương quốc Anh. Trọng tâm của các lập luận nhằm chứng minh công nghệ đã tô sắc màu cho đời sống của thế hệ trẻ ngày nay như thế nào.

Internet và truyền thông mạng xã hội đã hình thành lối giao tiếp hoàn toàn mới. Nó sinh ra meme và từ lóng. Quan trọng hơn, việc tiếp cận với vô số thông tin trực tuyến đã giúp người trẻ khám phá sở thích, xác định bản thân ở nhiều khía cạnh, từ giới tính và bản sắc tình dục đến xu hướng văn hóa.

Cuốn sách "Gen Z: Explained" đã đưa ra cái nhìn rõ ràng hơn về Gen Z.

Tuy nhiên, Gen Z không tôn thờ công nghệ. Trên thực tế, họ rất cảnh giác với thao túng hình ảnh, troll, đánh cắp thông tin và quấy rối trực tuyến.

Tương tác công nghệ trở thành trung tâm thế giới của Gen Z, kết quả là bạn bè trở thành gia đình và người thân cũng trở thành bạn bè trên mạng.

Nhóm người trẻ này cho rằng thế hệ đi trước đã trao cho họ một thế giới bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu, mất an ninh việc làm, bạo lực và hận thù chủng tộc.

Các tác giả cho rằng khoảng cách đáng sợ này phải được khắc phục, sự hợp tác giữa các thế hệ là một điều cần thiết: "Sẽ cần có sự hợp tác giữa các thế hệ để giải quyết những căng thẳng giữa cách suy nghĩ cũ và mới về bản sắc, sự đa dạng, công bằng và hòa nhập".

Giải oan cho Gen Z

Các tác giả của "Gen Z, Explained" tin rằng Gen Z là thế hệ lạc quan, họ có suy nghĩ nghiêm túc dù là người đang đi học, đi làm hay đã có gia đình.

Nhóm tác giả cũng bác bỏ tuyên bố của nhà tâm lý học Jean Twenge rằng thế hệ Z đang trưởng thành quá chậm hoặc thiếu kỹ năng tư duy phản biện. Họ nhận thấy thế hệ này đang phải chịu quá nhiều phán xét tiêu cực.

Quan trọng nhất, "Gen Z, Explained" đủ cởi mở để thừa nhận rằng các Gen Z có thể là những người thông thái, vì "những người thuộc thế hệ này phải học bao nhiêu thì họ cũng có nhiều điều để dạy bấy nhiêu".

Khi công nghệ ngày càng phổ biến và Covid-19 khiến việc tương tác trực tiếp trở nên khó khăn, Gen Z đã chỉ cho những người lớn tuổi hơn cách quản lý bằng công nghệ và phát triển trong thế giới kỹ thuật số.

Tính cách và quan điểm của Gen Z bị ảnh hưởng bởi công nghệ và mạng xã hội. Ảnh: Rodnae Productions.

Tuy nhiên, Justin Grosslight, cây viết của The Arts Fuse, cho rằng nhóm đối tượng được khảo sát trong cuốn sách (bao gồm sinh viên các trường Đại học Stanford, Đại học Lancaster, Cao đẳng Cộng đồng Foothill) chưa đủ rộng, thiếu bao quát để có thể đưa ra cái nhìn toàn diện về Gen Z.

"Liệu sinh viên ở những trường bảo thủ hơn, như Đại học Liberty hay Đại học Hoàng gia London, có cùng quan điểm. Có công bằng không khi đại diện cho niềm tin cốt lõi của Gen Z được lấy từ các cuộc thảo luận tại 3 địa điểm tự do ở Mỹ và Anh", Grosslight.

Grosslight cho rằng một điều đáng lo ngại không kém đó là các tác giả chỉ thực hiện khảo sát với nhóm từ 18 tuổi trở lên, đồng nghĩa với việc họ đã bỏ qua "một nửa số Gen Z". Thực tế, việc phỏng vấn người dưới 18 tuổi sẽ gây ra một số rào cản pháp lý.

"Đưa ra tuyên bố về toàn bộ Gen Z dựa trên mẫu độ tuổi giới hạn không chỉ có vẻ ngớ ngẩn mà còn cho phép các tác giả bỏ qua cuộc điều tra quan trọng về cách môi trường gia đình đã hình thành Gen Z".

Đinh Phạm