Còn nhiều rào cản thủ tục pháp lý cần tháo gỡ

CN Cty Keo Hwa Vina ký giấy ủy quyền cho LĐLĐ huyện Hóc Môn (TPHCM) khởi kiện đòi lương, BHXH.

Tổ chức Công đoàn đã sẵn sàng khởi kiện đòi BHXH

Theo các chuyên gia, việc pháp luật trao quyền khởi kiện DN nợ BHXH cho tổ chức CĐ là quy định phù hợp với tình hình mới, đồng thời nâng cao vị thế của tổ chức CĐ trong các DN, là cơ sở để tổ chức CĐ thực hiện tốt vai trò đại diện cho tiếng nói, bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho NLĐ.

Để thực hiện nhiệm vụ mới này, Tổng LĐLĐ Việt Nam đã có công tác chuẩn bị rất cụ thể: Ngày 30.6.2016, Tổng LĐLĐ Việt Nam đã xây dựng hướng dẫn 995/HDĐCT của Đoàn Chủ tịch Tổng LĐLĐ Việt Nam hướng dẫn các cấp CĐ tham gia tố tụng và khởi kiện các vụ án tranh chấp lao động cá nhân và tập thể tại tòa án; Xây dựng quy chế phối hợp khởi kiện với BHXH Việt Nam; Quy chế phối hợp với Tòa án Nhân dân Tối cao trong vấn đề trợ giúp, trao đổi thông tin trong công tác xét xử của tòa án; Đào tạo kỹ năng khởi kiện, tham gia tố tụng giải quyết các vụ án lao động tại tòa án, đào tạo cơ bản hội thẩm nhân dân của cán bộ CĐ. Tổng LĐLĐ Việt Nam còn có phần mềm về công tác tư vấn pháp luật, trong đó có những vụ việc vi phạm được đưa lên trên hệ thống để theo dõi.

Đây là lần đầu tiên CĐ khởi kiện với tư cách nguyên đơn các vụ án tranh chấp lao động tập thể nên để có kinh nghiệm, Đoàn Chủ tịch Tổng LĐLĐ Việt Nam đã ban hành có kế hoạch rất chi tiết, chỉ đạo 15 địa phương trọng điểm để tiến hành khởi kiện các DN vi phạm pháp luật BHXH để bảo vệ quyền lợi cho NLĐ. Theo bà Trần Thị Thanh Hà - Phó Trưởng ban Quan hệ lao động (Tổng LĐLĐ Việt Nam), đến thời điểm này, tổ chức CĐ đã ở trong trạng thái sẵn sàng để thực hiện nhiệm vụ này.

Luật vênh nhau, ra tòa vướng thủ tục

Ngày 25.11, BHXH các tỉnh, TP đã chuyển sang LĐLĐ các tỉnh, TP 134 hồ sơ về DN nợ BHXH. 7 LĐLĐ tỉnh, TP đã tiếp nhận 110 hồ sơ. Đến ngày 30.11.2016, các LĐLĐ tỉnh, TP đã nộp đơn khởi kiện đến các cấp tòa án 10 vụ (cụ thể: Sơn La 2 vụ, TPHCM 2 vụ, Đồng Nai 6 vụ). Theo Tổng LĐLĐ Việt Nam, dự kiến đến ngày 30.12.2016, toàn hệ thống CĐ sẽ tiến hành khởi kiện khoảng 70 vụ DN vi phạm pháp luật BHXH để đòi quyền lợi cho NLĐ.

Thế nhưng, điều đáng nói, trong khi tổ chức CĐ tích cực trong công tác này bao nhiêu thì khi thực hiện lại vấp phải những khó khăn trong các quy định của pháp luật bấy nhiêu. So với số nợ BHXH 14.700 tỉ đồng như hiện nay, và sẽ còn tiếp tục tăng cao trong thời gian tới, thế nhưng số vụ kiện lại khiêm tốn, bà Trần Thị Thanh Hà cho rằng, nguyên nhân là do không đồng bộ trong các quy định của pháp luật giữa Bộ luật Lao động, Bộ luật Tố tụng dân sự với Luật Công đoàn, Luật BHXH.

Bà Hà phân tích: “Bất cập thứ nhất là Bộ luật LĐ 2012 “chốt” việc khởi kiện là do CĐCS, CĐ cấp trên muốn khởi kiện thì phải được CĐCS ủy quyền. Bất cập thứ hai là xác định đây là tranh chấp tập thể về quyền hay tranh chấp tập thể vì lợi ích. Bộ luật LĐ 2012 quy định, nếu tranh chấp tập thể về quyền thì phải thông qua hòa giải, có văn bản giải quyết của UBND cấp quận, huyện thậm chí cấp TP. Trong khi đó, DN nợ, chiếm dụng, trây ỳ BHXH là hành vi vi phạm pháp luật về BHXH và Bộ luật Tố tụng dân sự.

Theo bà Trần Thị Thanh Hà, hệ thống CĐ Việt Nam là một hệ thống thống nhất, do đó cần xác định rõ, quyền khởi kiện do Tổng LĐLĐ Việt Nam phân công và TLĐ đã phân công trực tiếp LĐLĐ các tỉnh, TP ở đó có các trung tâm tư vấn pháp luật, các cán bộ CĐ chuyên làm công tác tư vấn pháp luật sẽ thực hiện công tác khởi kiện. “Gỡ được vấn đề này thì sẽ xóa được những rào cản cản trở công tác khởi kiện đòi BHXH của tổ chức CĐ” - bà Hà nói.

Ngày 29.11, luật sư Vũ Ngọc Hà - Giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật - LĐLĐ tỉnh Đồng Nai, đã đứng đơn khởi kiện 6 đơn vị trên địa bàn tỉnh nợ BHXH với số tiền gần 7 tỉ đồng, đại diện cho 257 người lao động. Luật sư Vũ Ngọc Hà cho rằng, căn cứ vào khoản 2, Điều 187 quy định về quyền khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người khác, lợi ích công cộng và lợi ích của Nhà nước thì tổ chức CĐ có cơ sở để khởi kiện các DN nợ BHXH để bảo vệ quyền lợi cho NLĐ. Theo luật sư Hà, công tác khởi kiện cũng nhận được sự quan tâm của Đảng ủy, chính quyền tỉnh. Cụ thể, ngày 29.11, Bí thư Tỉnh ủy Đồng Nai có cuộc làm việc với BHXH tỉnh, LĐLĐ tỉnh, trong đó chỉ đạo, đối với những vụ việc này, CĐ đứng ra khởi kiện, phải quyết đến cùng để bảo vệ quyền lợi chính đáng cho NLĐ.

Ông Trần Văn Triều - Giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật LĐLĐ TPHCM - kiến nghị: Theo công văn 105 của TAND Tối cao hướng dẫn về việc thi hành Luật BHXH, yêu cầu TAND các cấp và các đơn vị thuộc TAND Tối cao, kể từ ngày Luật BHXH có hiệu lực thi hành (ngày 1.1.2016), không thụ lý đơn khởi kiện của cơ quan BHXH đòi tiền BHXH đối với người sử dụng lao động nhưng lại không có văn bản hướng dẫn nào về việc thụ lý các vụ án kiện đòi BHXH do CĐ làm nguyên đơn. Việc này gây cản trở vai trò của tổ chức CĐ trong việc đại diện bảo vệ quyền lợi cho NLĐ.

Về vấn đề này, bà Trần Thị Thanh Hà cho biết, Tổng LĐLĐ Việt Nam sẽ có công văn đề nghị với tòa tối cao có hướng dẫn kịp thời cho tòa án nhân dân các cấp đối với thủ tục khởi kiện của tổ chức CĐ về hành vi vi phạm pháp luật BHXH, kinh phí CĐ, tranh chấp lao động tập thể để tổ chức CĐ thực hiện được chức năng của mình theo quy định của pháp luật.

Liên quan đến vụ việc Tòa án Nhân dân quận 3 (TPHCM) trả lại đơn khởi kiện của LĐLĐ quận 3 khi LĐLĐ quận kiện DN đòi nợ BHXH cho NLĐ, với lý do “việc này thuộc thẩm quyền giải quyết của cơ quan khác” theo khoản 9, Điều 22 của Luật BHXH, chiều 30.11, bà Nguyễn Thị Thu Huyền - Chủ tịch LĐLĐ quận 3 - cho biết, Tòa án Nhân dân quận 3 đã tiếp nhận lại hồ sơ!

LÊ TUYẾT