Chuyến công du chớp nhoáng của ông Putin tới Abu Dhabi và Riyadh

Ông Putin đã hội đàm với Tổng thống UAE Mohammed bin Zayed Al Nahyan và Thái tử Ả Rập Xê Út, Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Ả Rập Xê Út Mohammed bin Salman Al Saud. Trước đó một ngày, Trợ lý Tổng thống phụ trách các vấn đề quốc tế Yury Ushakov đã gọi những chuyến viếng thăm này của Putin là một chuyến đi chớp nhoáng, một phát súng mạnh mẽ và một tín hiệu gửi đến cộng đồng quốc tế. Khi trở về Moscow, ông Putin sẽ gặp Tổng thống Iran Ebrahim Raisi tại Điện Kremlin vào chiều 7/12.

Tổng thống Nga Vladimir Putin đã đến thăm UAE và Ả Rập Saudi

Chuyến thăm của Putin diễn ra trong bối cảnh bạo lực leo thang mới ở Trung Đông - tại Dải Gaza - sau khi thỏa thuận ngừng bắn kéo dài 7 ngày giữa nhóm cực đoan Hamas và Israel phá vỡ. Trước khi xung đột bắt đầu, các nước này đã cố gắng thiết lập liên lạc với Tel Aviv. Ngoài ra, UAE còn là trung tâm của chương trình nghị sự toàn cầu trong ngày ông Putin đến thăm. Dubai sẽ đăng cai hội nghị lần thứ 28 của Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP-28) từ ngày 30 tháng 11 đến ngày 12 tháng 12. Putin đã không tham dự hội nghị về khí hậu ở Dubai, như thư ký báo chí của tổng thống Dmitry Peskov đã cảnh báo các nhà báo một ngày trước đó. Hơn nữa, chính tại địa điểm hội nghị thượng đỉnh, Al Nahyan trước đó đã gặp Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi, Thủ tướng Ý Giorgia Meloni và các nhà lãnh đạo thế giới khác đã đến tham dự sự kiện.

Theo niên giám của OPEC, các quốc gia mà Putin đến thăm vào ngày 6/12, xét về sản lượng dầu vào năm 2022, lần lượt chiếm vị trí thứ sáu (UAE) và thứ hai (Ả Rập Saudi) trên thế giới. Cùng với Nga (vị trí thứ ba về sản xuất), họ là thành viên của hiệp hội OPEC+. Tại cuộc họp cuối cùng vào ngày 30/11, họ đã đồng ý cắt giảm sản lượng mới trong quý đầu tiên của năm 2024 là 700.000 thùng mỗi ngày để hỗ trợ giá. Nga sẽ tăng mức giảm xuất khẩu thêm 200.000 thùng mỗi ngày lên 500.000 thùng mỗi ngày, Ả Rập Saudi - thêm một triệu thùng mỗi ngày.

Tạp chí Bloomberg cho biết, nhà lãnh đạo Nga sử dụng những chuyến đi này để tăng cường quan hệ đối tác với các nhà sản xuất dầu quan trọng. Kể từ khi bắt đầu cuộc khủng hoảng Ukraine, UAE đã trở thành đối tác thương mại chính của Moscow trong thế giới Ả Rập - kim ngạch thương mại đạt 9 tỷ USD vào năm 2022 và trong 9 tháng đầu năm 2023 - 8,8 tỷ USD (+63%). Kim ngạch thương mại giữa Nga và Ả Rập Saudi, như ông Ushakov nói với các phóng viên vào ngày 5/12, từ tháng 1 đến tháng 9 năm 2023 lên tới 1,35 tỷ USD (+4,8%). UAE và Ả Rập Saudi đã được mời trở thành thành viên BRICS vào năm 2024.

“Chuyến công du chớp nhoáng” diễn ra như thế nào?

Tổng thống Nga bay từ Moscow tới UAE sáng 6/12. Như Thư ký báo chí của Tổng thống, ông Peskov, sau đó đã nói với các phóng viên ở Abu Dhabi, bốn máy bay chiến đấu Su-35S của lực lượng không quân vũ trụ Nga với vũ khí tiêu chuẩn đã tháp tùng nguyên thủ quốc gia trong suốt chuyến bay. Theo ông Peskov, việc này đã nhận được sự cho phép từ các khu vực nơi chuyến bay đi qua.

Ông Putin hạ cánh xuống sân bay ở Abu Dhabi vào khoảng 13h30 theo giờ Moskva, phóng viên từ các cơ quan nhà nước của Tổng thống đưa tin. Trong vòng nửa giờ, nhà lãnh đạo Nga, cùng với đội kỵ binh danh dự hộ tống, trước tiếng pháo nổ trên những con phố được trang trí bằng cờ Nga và Tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất, đã đến đàm phán tại Cung điện Qasr al-Watan. Các cuộc họp của Nội các Liên bang UAE và các buổi chiêu đãi người nước ngoài cấp cao đều được tổ chức tại đây.

Các đội bay diễu hành trên không của UAE đã nhả khói màu cờ Nga trên bầu trời Abu Ahabi để đón chào Vladimir Putin.

Cuộc họp đầu tiên tại dinh được tổ chức theo hình thức mở rộng với sự tham gia của các phái đoàn chính phủ. Trong bài phát biểu chào mừng trước khi bắt đầu các cuộc đàm phán theo hình thức mở rộng, ông Putin nói với Tổng thống Al Nahyan rằng nhờ quan điểm của ông, quan hệ giữa Nga và UAE đã đạt đến mức cao chưa từng có về thương mại song phương, du lịch, các dự án dầu khí và đầu tư lẫn nhau và trong khuôn khổ OPEC+, trên nền tảng của các tổ chức quốc tế, bao gồm cả Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc.

Putin cũng lưu ý vai trò của UAE trong việc giải quyết các vấn đề toàn cầu, bao gồm cả vấn đề môi trường, đồng thời đề cập đến hội nghị COP-28 đang diễn ra ở Dubai. Nhà lãnh đạo Nga đã mời tổng thống UAE tham gia BRICS tới dự hội nghị thượng đỉnh của tổ chức này ở Kazan vào tháng 10 năm 2024. Sau đó, Putin và Tổng thống Al Nahyan đã tổ chức các cuộc đàm phán riêng trực tiếp. Tại đây, như nhà lãnh đạo Nga đã cảnh báo, ông đã thảo luận với người đồng nghiệp của mình về tình hình “ở những điểm nóng nhất”: trong cuộc xung đột Palestine-Israel và phạm vi của cuộc khủng hoảng Ukraine. Các hãng tin TASS và RIA Novosti đưa tin, vào khoảng 15h45 theo giờ Moscow, các cuộc đàm phán kín đã kết thúc.

Trong khi ông Putin gặp Tổng thống UAE, phái đoàn chính phủ đã bay tới Riyadh. Nhà lãnh đạo Nga theo họ đến thủ đô Saudi vào buổi tối. Khoảng 19h30 theo giờ Moskva, ông Putin đến Cung điện Hoàng gia Al-Yamamah ở Riyadh, nơi tổ chức các cuộc họp của chính quyền địa phương và hội đồng cố vấn để gặp Thái tử Ả Rập Saudi Bin Salman. Trong bài phát biểu chào mừng, Tổng thống Nga đã cảm ơn sự đón tiếp và mời Thái tử đến Moscow để tham gia các cuộc đàm phán tiếp theo, nơi mà theo ông, Thái tử Ả Rập Saudi đã được mong đợi trước đó, nhưng “hoàn cảnh đã khiến những kế hoạch này phải điều chỉnh”. Ông Bin Salman bày tỏ sẵn sàng đến thăm Thủ đô Nga. Trước đây chỉ có Quốc vương Salman bin Abdulaziz, đến thăm thủ đô Liên bang Nga này vào năm 2017. “Chúng tôi đã đồng ý”, ông Putin nói nhưng không đưa ra ngày cụ thể cho lời mời.

“Tất nhiên, trong bảy năm qua, các mối quan hệ đã đạt được chất lượng như hiện nay, đạt đến mức độ chưa từng có trước đây. Chúng ta có mối quan hệ ổn định, rất tốt trong lĩnh vực tương tác chính trị, kinh tế, trong các lĩnh vực nhân đạo”, Tổng thống Nga mô tả các cuộc tiếp xúc giữa Saudi và Nga và lưu ý rằng điều này xảy ra nhờ vào chính sách khôn ngoan của Quốc vương Salman bin Abdulaziz và bản thân Thái tử Bil Salman.

Các nhà lãnh đạo và các phái đoàn của họ đã thảo luận về hợp tác trong lĩnh vực năng lượng, bao gồm tương tác trong OPEC+, triển vọng triển khai hành lang vận tải quốc tế Bắc-Nam và sự kết nối của Vương quốc với các quốc gia trong bối cảnh việc thực hiện Hiệp định Ấn Độ - Hành lang Ả Rập-Israel-Địa Trung Hải dưới sự bảo trợ của Hoa Kỳ đang bị nghi ngờ vì cuộc chiến ở Gaza. Bản thân cuộc xung đột này và tình hình ở Ukraine cũng đã được thảo luận.

Không có tuyên bố công khai nào với báo chí về kết quả đàm phán, như ông Peskov đã cảnh báo trước đó. Đêm 7/12, sau khi các cuộc đàm phán quy mô hẹp kết thúc vào khoảng nửa đêm, Putin bay về Moscow.

Các chuyên gia nói gì?

Điều phối viên chương trình RIAC Ivan Bocharov lưu ý rằng, điểm nhấn chính trong các cuộc đàm phán của Putin với lãnh đạo các quốc gia Ả Rập là về các vấn đề hợp tác kinh tế. Chuyên gia tiếp tục, điều này có thể nhận thấy rõ qua thành phần tham gia phái đoàn: giới doanh nghiệp, quan chức của khối kinh tế, đại diện các tập đoàn nhà nước và doanh nghiệp, nhưng không phải là quan chức an ninh. Ông cho biết, tại Abu Dhabi, các vấn đề hợp tác công nghệ trong các lĩnh vực năng lượng, nhiên liệu và năng lượng phức hợp, y học, nông nghiệp và không gian rõ ràng đã được đề cập. Sau này, UAE đóng vai trò là một trong những nước dẫn đầu khu vực, chuyên gia nhấn mạnh: “Quốc gia này là một trong những đối tác quan trọng nhất của Nga trong thế giới Ả Rập”. Theo ông Bocharov, hội nhập BRICS có thể trở thành động lực mới cho sự phát triển hợp tác song phương.

Tại Ả Rập Saudi, các bên tập trung nhiều hơn vào các vấn đề tương tác trong OPEC+, ông Bocharov tiếp tục. “Người Saudi Arabia thận trọng trong các vấn đề hợp tác kinh tế với Nga. Nhưng Riyadh đang định vị mình là nhà lãnh đạo của người Hồi giáo; nó có thể trở thành cửa sổ của Moscow tiếp cận thế giới Ả Rập”, ông Bocharov giải thích.

Andrey Zeltyn, nhà kinh tế học, giảng viên cao cấp tại Viện Nghiên cứu Phương Đông thuộc Trường Đại học nghiên cứu Quốc gia, cho biết điểm ưu tiên thứ hai trong các cuộc đàm phán của Putin vào ngày 6/12 là tình hình ở Trung Đông, các vấn đề về cấu trúc thời hậu chiến của Dải Gaza. Theo chuyên gia này, cả hai bên trong cuộc thảo luận đều không có đòn bẩy đối với giới lãnh đạo Israel, nơi có nhiều người nhập cư từ Nga sinh sống: “Có lẽ chính quyền Saudi đang trông cậy vào Moscow để tác động đến giới tinh hoa Israel và thông qua họ”.

Tuy nhiên, ông Zeltyn tiếp tục, Moscow và Abu Dhabi có đòn bẩy đối với Hamas, lực lượng này hiện không thể lay chuyển trong thế giới Ả Rập và việc dỡ bỏ tổ chức này là điều mà giới tinh hoa của các quốc gia này thực sự mong muốn.

“Vị trí của Moscow ở đây rất quan trọng: đất nước chúng ta vẫn là một bên có ảnh hưởng ở Trung Đông. Mặc dù chính quyền Nga đang tiến hành đối thoại với các tổ chức của Palestine nhưng chúng chỉ mang tính chất chiến thuật”, chuyên gia này phân tích.

Điểm thảo luận quan trọng thứ ba là Ukraine. Như ông Ushakov tuyên bố, Putin đã thông báo cho các nhà lãnh đạo Ả Rập về tình hình xung quanh và tầm nhìn chiến cuộc của ông. Ông Bocharov kể lại rằng UAE và Ả Rập Saudi trước đây đã cố gắng đóng vai trò trung gian trong lĩnh vực trong việc trao đổi tù nhân và nỗ lực đàm phán không chính thức.

Ông Zeltyn cho biết chuyến thăm của Putin tới Trung Đông sẽ không có tác động nghiêm trọng đến quan hệ của Mỹ với UAE và Ả Rập Saudi. Các nước này là những nước mua vũ khí lớn nhất của Mỹ, các căn cứ của Mỹ cũng nằm trên lãnh thổ các nước này. Chuyên gia kết luận: “Nhà Trắng lo ngại rằng, nếu họ bắt đầu xem xét lại quan hệ đối tác của mình ở Trung Đông, điều đó sẽ đẩy các chế độ quân chủ Ả Rập vào vòng tay của Trung Quốc và Nga”.